بررسی تحولات بازارهای جهانی نفت
تلاطم در بازارهای جهانی نفت خام!
قیمت نفت در بازارهای جهانی طی هفته گذشته روند‌های متفاوتی را تجربه کرد. در پی ادامه تجاوز اسرائیل به نوار غزه و تشدید نگرانی‌ها از اخلال در عرضه نفت خام خاورمیانه و خلیج فارس و بالا گرفتن اختلافات گازی روسیه و...
قیمت نفت در بازارهای جهانی طی هفته گذشته روند‌های متفاوتی را تجربه کرد. در پی ادامه تجاوز اسرائیل به نوار غزه و تشدید نگرانی‌ها از اخلال در عرضه نفت خام خاورمیانه و خلیج فارس و بالا گرفتن اختلافات گازی روسیه و...
اوکراین و قطع گاز صادراتی به اوکراین و همچنین اعلام پایبندی کشورهای عضو اوپک به کاهش تولید برنامه‌ریزی شده توسط‌این سازمان، قیمت سبد نفتی اوپک طی هفته منتهی به 8 ژانویه 2009 به میزان 4/18درصد افزایش یافت ولی در طرف مقابل قیمت نفت خام WTI به دلیل افزایش ذخیره‌سازی‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا به میزان 8/16درصد طی دوره 6 ژانویه تا 9 ژانویه 2009 کاهش یافت.
اختلافات گازی روسیه و اوکراین زمانی شدت گرفت که به دلیل اختلاف بر سر بدهی معوقه دو میلیارد‌دلاری اوکراین و همچنین در پی به توافق نرسیدن مسکو و کی یف بر سر قیمت گاز صادراتی گازپروم به اوکراین در سال ۲۰۰۹، روسیه صادرات گاز خود به‌این کشور را از اول ژانویه ۲۰۰۹ متوقف کرد. اوکراین که در سال گذشته میلادی برای هر‌هزار متر مکعب گاز روسیه، ۱۷۹دلار و ۵۰سنت پرداخت کرده بود، قیمت مناسب برای‌این ماده را در سال جدید میلادی، ۲۰۰ تا ۲۳۵دلار برای‌هزار متر مکعب ارزیابی کرد، در حالی که مسکو قیمت پیشنهادی خود را ۴۱۸دلار برای هر‌هزار متر مکعب عنوان کرده است. اوکراین در حدود ۸۰درصد گاز روسیه را به اروپا منتقل می‌کند و همچنین واردات یک چهارم گاز مورد نیاز اروپا از طریق صادرات گازپروم تامین می‌شود. در‌این راستا وزیر انرژی اوکراین از اتحادیه اروپا برای حل اختلاف گازی آن کشور با روسیه درخواست کمک کرده است. کشورهای اروپایی از‌این موضوع بیم دارند که بار دیگر ماجرای سال ۲۰۰۶ تکرار شود. در آن سال اختلاف روسیه و اوکراین موجب مختل شدن صادرات گاز به کشورهای اروپایی و کمبود گاز در بسیاری از کشورهای اروپایی شد.همچنین بسیاری از اعضای
سازمان اوپک نظیر کویت، لیبی، امارات، ونزوئلا، آنگولا و عربستان نیز تاکنون در راستای تلاش برای بهبود قیمت‌های جهانی نفت خام، پایبندی خود نسبت به کاهش تولید توافق شده این سازمان را اعلام کرده‌اند. همچنین نماینده‌ایران در هیات عامل اوپک از کاهش روزانه ۵۴۵هزار بشکه‌ای (۱۴درصدی) تولید نفت خام‌ایران به منظور عمل به تصمیم کاهش تولید اوپک از ژانویه ۲۰۰۹ خبر داده و یکی از اهداف کاهش تولید اوپک را جلوگیری از افزایش ذخیره‌سازی نفت خام کشورهای صنعتی برشمرده است. نیجریه نیز تولید نفت خود را از اول ژانویه به یک‌میلیون و ۵۸۴هزار بشکه در روز کاهش داده است. نیجریه در ماه نوامبر گذشته نیز تولید خود را ۱۱۳هزار بشکه در روز کاهش داده و به یک‌میلیون و ۹۰۳هزار بشکه در روز رسانده بود.
بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) قیمت سبد نفتی اوپک از 58/35دلار در هر بشکه در تاریخ 31 دسامبر 2008، به دلیل ناآرامی‌در منطقه و احتمال مختل شدن عرضه نفت از خاورمیانه و خلیج فارس و بالا گرفتن اختلافات گازی روسیه و اوکراین و همچنین اعلام پایبندی اکثر اعضای اوپک به کاهش تولید برنامه‌ریزی شده، به 13/42دلار در هر بشکه در تاریخ 8 ژانویه 2009 افزایش یافته است. همچنین میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به 9 ژانویه 2009 با 8دلار و 21سنت افزایش (6/22%) نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه 44دلار و 50سنت رسیده است. با وجود روند افزایشی قیمت نفت اوپک از ابتدای سال 2009، میانگین بهای سبد نفتی اوپک تا کنون (9 ژانویه) با 50دلار و 86سنت کاهش نسبت به میانگین سال 2008 به هر بشکه 43دلار و 59سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در سال 2008 میلادی، 94دلار و 45سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک دربردارنده 13 نوع نفت خام اعضای‌این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، میناس‌اندونزی، سنگین‌ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه،
مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است. میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی‌ایران با 34/11دلار افزایش نسبت به هفته قبل از آن ( معادل 7/32درصد) از 72/34دلار در هر بشکه در روز 31 دسامبر 2008 به بشکه‌ای 46 دلار و 6سنت در تاریخ 7 ژانویه 2009 افزایش یافته است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت‌ایران، میانگین وزنی هر بشکه نفت خام سبک‌ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (7 ژانویه 2009) 49دلار و 75سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 47دلار و 17سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک‌ایران به بازار آفریقای جنوبی 42دلار و 85سنت و هر بشکه نفت خام سنگین‌ایران به‌این بازار 41دلار و 30سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک‌ایران در بازار آسیا 49دلار و 75سنت، در شمال غربی اروپا 42دلار و 50سنت و در بازار مدیترانه 42دلار و 60سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین‌ایران نیز در بازار آسیا 47دلار و 17سنت، در شمال غربی اروپا 40دلار و 95سنت و در بازار مدیترانه 40دلار و 45سنت به فروش رسیده است. همچنین میانگین قیمت تقریبی هر بشکه نفت خام
صادراتی‌ایران از ابتدای ماه جاری میلادی به بشکه‌ای 43دلار و 73سنت رسیده است. به‌رغم تشدید درگیری‌ها در غزه و افزایش نگرانی‌ها از اخلال در روند عرضه نفت خام خاور میانه و خلیج فارس و همچنین بالا گرفتن اختلافات گازی روسیه و اوکراین و قطع صادرات گاز به اوکراین، به دلیل انتشار آمار ذخیره‌سازی‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی آمریکا که حاکی از افزایش شدید این ذخیره‌سازی‌ها طی هفته گذشته است، قیمت نفت خام WTI از بیش از 48دلار در هر بشکه در تاریخ 6 ژانویه 2009 به کمتر از 3/40دلار در هر بشکه در تاریخ 9 ژانویه کاهش یافت.این افزایش قابل توجه ذخیره‌سازی‌ها مؤید تداوم و تشدید بحران اقتصادی آمریکا و جهان و به تبع آن کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی میباشد. بر اساس آمار رسمی‌منتشر شده، نرخ بیکاری در آمریکا، بزرگترین کشور مصرف کننده انرژی در جهان، در ماه دسامبر 2008 معادل 2/7درصد بوده و‌این رقم از ژانویه 1993 بی سابقه بوده است. تحلیلگران معتقدند شاخص‌های نامناسب اقتصاد کلان در آمریکا به نگرانی‌های پیشین بازار درباره تقاضای انرژی در‌این کشور بیش از پیش دامن می‌زند.
کاهش رشد اقتصادی در آمریکا ظرف ماه‌های اخیر موجب شده است تقاضای نفت در بزرگترین مصرف کننده جهان، کاهش یافته و همین موضوع موجب کاهش بهای نفت در ماه‌های اخیر شده است. به گزارش وزارت انرژی آمریکا میانگین تقاضای فرآورده‌های نفتی در این کشور در طی چهار هفته اخیر ۱۹میلیون و ۹۰۰هزار بشکه در روز بوده که ۷/۳درصد کمتر از مدت مشابه در سال گذشته میباشد. بنا بر‌این گزارش، مصرف بنزین و فرآورده‌های پالایشی آمریکا نیز در چهار هفته اخیر به ترتیب ۲/۲درصد و ۳/۳درصد کاهش داشته است. همچنین بحران مالی جهانی سبب شده است تقاضای نفت چین در ماه نوامبر ۲۰۰۸ به پایین ترین میزان طی ۲۰ ماه گذشته برسد. انتظار می‌رود کاهش تقاضای نفت چین تا پایان سه ماهه نخست سال ۲۰۰۹ ادامه یابد. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان ذخایر نفت خام‌این کشور در هفته منتهی به ۲ ژانویه ۲۰۰۹ معادل ۴/۳۲۵میلیون بشکه بوده است که در مقایسه با هفته قبل به میزان ۷/۶میلیون بشکه افزایش یافته است و معادل ۶/۴۲میلیون بشکه نیز از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۴ ژانویه ۲۰۰۸ بیشتر میباشد. میزان‌این ذخایر بر حسب روز نیز نسبت به هفته قبل به میزان ۶/۰ روز
افزایش یافته و در سطح ۵/۲۲ روز قرار گرفته است که به میزان ۱/۴ روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل میباشد. طی هفته مذکور، سطح خوراک پالایشی آمریکا به میزان ۳۶۲هزار بشکه در روز افزایش یافته است، ولی به میزان ۲۴۹/۱میلیون بشکه در روز کمتر از میزان مشابه سال قبل میباشد.
میزان ذخایر فرآورده‌های نفتی آمریکا طی هفته منتهی به 2 ژانویه 2009 به میزان 8/1میلیون بشکه افزایش یافته و در سطح 8/137 میلیون بشکه قرار دارد.این ذخایر به میزان 1/9میلیون بشکه نیز بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 4 ژانویه 2008 میباشد. با آغاز زمستان در آمریکا و افزایش تقاضای سوخت گرمایشی به ویژه در مناطق شمالی‌این کشور، میزان ذخایر فرآورده‌های پالایشی که شامل گازوئیل و سوخت گرمایشی است، به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد.
تولید نفت خام آمریکا از ۹۷۹/۴میلیون بشکه در روز در تاریخ ۲۶ دسامبر ۲۰۰۸ به ۹۳۵/۴میلیون بشکه در روز در تاریخ ۲ ژانویه ۲۰۰۹ کاهش یافته است که معادل ۱۱۶هزار بشکه کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۴ ژانویه ۲۰۰۸ میباشد. در همین زمان، میزان واردات نفت خام آمریکا از ۲۴۹/۹ میلیون بشکه در روز به ۴۸۵/۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش یافته است که به میزان ۶۷۹هزار بشکه در روز بیشتر از میزان مشابه سال قبل میباشد.
پیش بینی قیمت نفت خام WTI :
در هفته گذشته ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا به ترتیب در حدود ۷/۶ و ۳/۳میلیون بشکه افزایش یافتند در حالیکه سطح ذخیره نفت نسبت به بیشترین میزان در پنج سال گذشته فراتر رفته است و ذخیره‌های بنزین نیز به بیشترین میزان نسبت به پنج سال گذشته نزدیک می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که کاهش تولید نفت نتوانسته بر سطح ذخیره‌سازی نفت اثر گذارد، ولی کاهش مصرف نفت و بنزین همچنان ادامه دارد. قیمت نفت WTI که در سطح ۳۵دلار در بشکه با حمایت روبه‌رو شده بود در مسیر افزایشی قرار گرفت که انتشار اخبار مربوط به ذخیره‌سازی‌ها منجر به کاهش دوباره آن شد. افزایش ذخیره‌سازی‌ها در آمریکا باعث کاهش قیمت WTI به کمتر از قیمت نفت برنت شده است. در شرایط فعلی که قیمت‌های ۴۰ و ۳۵دلار در بشکه که در حدود هزینه نهایی تولید نفت خام جهان است، سطوح حمایتی را شکل داده است. انتظار بر‌این است که تلاطم در بازار بیشتر شده و بازیگران بازار به سرعت معاملات خود را از حالت خرید به فروش و بالعکس تبدیل کنند. در چنین شرایطی انتشار هرگونه اخبار مثبت و منفی تلاطم بازار را بیشتر می‌کند. شرایط کنتانگو در بازار نفت هنوز برقرار است و‌این بدین معنی است که
بازار، منتظر افزایش قیمت‌های نفت به بالاتر از ۵۰دلار در بشکه است. بنابراین به نظر می‌آید بازار سطوح حمایتی ۴۰ و ۳۵دلار در بشکه را برای WTI تا حدود زیادی پذیرفته است. ولی آنچه که افزایش قیمت را به تاخیر انداخته، بحران اقتصادی در آمریکا و انتشار اخبار منفی، من جمله افزایش کسری و نرخ بیکاری میباشد.
از لحاظ بنیادی هزینه نهایی تولید در قیمت‌های 35 تا 40دلار در بشکه میباشد، بنابراین‌این دامنه قیمتی سطح حمایتی مناسبی به نظر می‌رسد. قیمت‌های قراردادهای آتی نیز قیمت‌های 70 تا 80دلار را مناسب بازار نفت نشان می‌دهند. بنابراین انتظار بر‌این است که قیمت نفت در دامنه 35 تا 70دلار دچار تلاطم شود که با توجه به انتشار اخبار نوسان خواهد کرد. در مسیر افزایشی قیمت نفت با موانع 50 و سپس 55دلار روبه‌رو میباشد.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی
انرژی (www.iies.org )
کارشناس ارشد اقتصاد انرژی
ارسال نظر