بازار نامتعادل نفت

مترجم:زهرا سلیمی

در حدود چهار ماه پیش، به نظر می‌رسید هیچ پایانی برای صعود سرسام‌آور قیمت نفت نباشد حتی برخی از کارشناسان پیش‌بینی کرده‌ بودند ارزش این ماده به ۲۰۰ دلار در هر بشکه برسد. ولی قیمت طلای سیاه در ماه‌های اخیر در سراشیبی سقوط قرار گرفت و هیچ اقدام پیشگیرانه‌ای هم نتوانست از آن جلوگیری کند. در حالی که بهای نفت در اواسط ماه جولای به بالاترین حد خود یعنی ۱۴۷ دلار رسید، اکنون ارزش این فرآورده در بازار نیویورک برای تحویل در ماه دسامبر به حدود ۵۷دلار در هر بشکه رسیده است که نشان دهد ۶۰درصد کاهش نسبت به ماه جولای است. اقتصاددانانی که در گذشته روند صعودی قیمت نفت را به دقت دنبال و فرضیه‌های گوناگونی در مورد بالاترین قیمت احتمالی آن مطرح می‌کردند، اکنون سوال کاملا متضادی را مطرح می‌کنند: ارزش نفت تا چه میزان کاهش خواهد یافت؟ جواب آنها به این سوال به روند کاهش رشد اقتصادی کشورهای جهان و زمان پایان یافتن آنها بستگی دارد.

به گفته برخی کارشناسان انرژی، قیمت نفت از این میزان پایین‌تر نخواهد رفت و طی چند ماه آینده روند صعودی به خود خواهد گرفت ولی تمام این فرضیات به بحران مالی کنونی در جهان بستگی دارد. این کارشناسان در این رابطه دو نظریه را مورد بررسی قرار می‌دهند: «همسایه دوستت دارم» و «همسایه تو را بیچاره می‌کنم.» در نظریه اول، رهبران اقتصادی جهان با هم متحد می‌شوند تا بحران اعتباری کنونی را تحت کنترل درآورند. بر طبق این سناریو، قیمت نفت تا ۵ سال آینده به میزان ثابت ۴۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید.در نظریه دوم، کشورهای بزرگ اقتصادی جهان به جان هم خواهند افتاد و موجب غرق شدن جهان در باتلاق بحران مالی و اعتباری می‌شوند. با دنبال کردن این سناریو، قیمت نفت در ۵ سال آینده به ۴۰ دلار در هر بشکه خواهد رسید. درک رک برلتون یکی از کارشناسان تی‌دی بانک کانادا می‌گوید: «به نظر می‌رسد قیمت نفت در اوایل سال آینده به ۴۵دلار در هر بشکه برسد. اگر از دیدگاه بدبینانه‌تری به موضوع نگاه کنیم، با رشد اقتصادی ۹/۰ درصدی جهان (به جای رشد ۲ درصدی) قیمت طلای سیاه، به ۳۰دلار نیز خواهد رسید.

به عقیده کارشناسان اگر بحران اقتصادی جهان پایان یابد، قیمت نفت تا پایان سال آینده، ۷۰ تا ۷۵ دلار در هر بشکه خواهد رسید. ولی هرگز به رکورد ۱۵۰دلار در هر بشکه را نخواهد شکست.

ممکن است جهان دیگر شاهد رشد چشمگیر اقتصادی کشورها، به خصوص چین و سایر کشورهای در حال توسعه، نباشد. رشد اقتصادی این کشورها در سال‌های اخیر موجب افزایش میزان تقاضا برای نفت و در نتیجه صعود قیمت آن به قله شد. همچنین به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاران دیگر اشتیاق سابق را برای ایفای نقش در بازار نداشته باشند و محافظه‌کارانه‌تر به موضوع نگاه کنند. در جریان کاهش قیمت نفت در ماه‌های اخیر، چند عامل دخیل بوده است و در زمان افزایش قیمت‌ها بسیاری از موسسات سرمایه‌گذاری اقدام به فروش کالای خود به منظور افزایش پول نقد کردند ولی با بازگشت تدریجی آرامش به بازار این اقدام باید متوقف شود تا از سقوط بیشتر ارزش نفت جلوگیری شود.

همچنین انتظار می‌رود سازمان کشورهای صادرکننده نفت اوپک دوباره از سقف تولید خود کم کنند. در نشستی که اعضای این سازمان سه ماه پیش برگزار کردند، قرار شد تا ۵/۱ میلیون بشکه در روز از تولید خود بکاهند. البته به نظر می‌رسد که این کاهش تولید تاثیر چندانی در ثابت نگه داشتن قیمت نفت نداشته است. ولی این سازمان در پایان ماه جاری میلادی قصد دارد تا با تشکیل جلسه‌ای دیگر باز هم از میزان تولید خود کم کند.

به گفته شکیب خلیل رییس دوره‌ای اوپک هدف از برگزاری این اجلاس پیشنهاد راهکاری برای رساندن قیمت نفت به ۷۰ تا ۹۰ دلار در هر بشکه می‌باشد. زیرا به عقیده وی نفت با قیمت کمتر از این میزان بودجه لازم را برای اعمال پروژه‌های نفتی و استخراج آن در کشورهای مختلف تامین نمی‌کند.