رکود جهانی بازار فولاد و اثرات آن بر بازار سنگ‌آهن
بازار سنگ‌آهن در انتظار ۶ اتفاق جدید
چین به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان فولاد، تاثیر بسزایی در رکود فعلی بازار محصولات فولادی و به تبع آن بازار سنگ آهن داشته است.
سعید گودرزی
چین به عنوان یکی از بزرگترین صادرکنندگان فولاد، تاثیر بسزایی در رکود فعلی بازار محصولات فولادی و به تبع آن بازار سنگ آهن داشته است. رشد فزاینده اقتصادی چین به خصوص در سال گذشته، از یک سو خطری برای بر هم زدن موازنه‌های اقتصادی در سطح بین‌المللی محسوب می‌شد و از سوی دیگر موجب سرازیری سرمایه‌های هنگفت به آن کشور شد که البته به دلیل عدم وجود زیرساخت‌های مناسب موجب تورم شدید در آن کشور می‌شد. در نتیجه کشور چین در صدد آن بر آمد که با اعمال قوانین کنترلی درصدد محدود کردن هر چه بیشتر صادرات فولاد و کمک به ایجاد ساختارهای داخلی مناسب به منظور تعادل در این بازار شود.
با عنایت به این نکته که بازار سنگ‌آهن در تقابل و قیاس با بازار فولاد است که جایگاه خود را پیدا می‌کند، به‌نظر می‌رسد دولت چین قصد دارد عامل فولاد را که یک عامل داخلی است و تحت کنترل درآوردن بازار آن آسان‌تر است، با استراتژی‌هایی چون افزایش عوارض، اعمال عوارض سنگین بر صادرات کک و کاهش تولید و ... کنترل کند و از این طریق بازار سنگ‌آهن خود را که یک عامل خارجی محسوب می‌شود، به‌طور غیرمستقیم کنترل کند؛ بدین معنی که دولت چین می‌تواند با محاسبه میزان خروجی فولاد کشورش و وضعیت بازار فولاد جهان و ... بازار فولاد خود را به‌عنوان اهرمی در دست گیرد و از آن به‌عنوان گلوگاه بازار سنگ‌آهن ورودی خود استفاده کند، بدون آنکه واکنش مستقیمی نسبت به واردات سنگ‌آهن خود چه به‌صورتLong - Term و چه به‌صورت spot داشته باشد. در این حالت و باتوجه به بازار موازی فولاد و سنگ‌آهن، کنترل یک عامل به‌صورت مناسب اثر Domino Effect را در سوی دیگر بازار اعمال خواهد کرد و خود به خود بازار به حالت تعادل و پایداری می‌رسد. به‌عنوان مثال رکود بی‌سابقه بازار فولاد موجب شده که افزایش ۳۰۰درصدی هزینه‌‌های انبارداری در بنادر چین هم که در یک‌بازه ۹۰ روزه مبلغی معادل ۴۰ یوان بر تن بر قیمت مبنای سنگ‌آهن می‌افزاید، نتوانسته است کارخانه‌های فولادی را به حمل کالا از بنادر به سمت انبارهای خود ترغیب کند. از سوی دیگر کاهش قیمت سنگ‌آهن موجب تشدید این وضعیت خواهد شد، چرا که در سوی دیگر Traderهای سنگ‌آهن که نمی‌توانند سود قابل قبولی برای خود متصور شوند، از فروش محصولات خود خودداری می‌کنند و این موجب افزایش هرچه بیشتر Stock در بنادر می‌شود که خود گواه تاثیر بازار فولاد بر بازار سنگ‌آهن است.
اما آنچه که در این گذار می‌خواهیم به آن بپردازیم، رکود شدید بازار محصولات Spot سنگ‌آهن در ماه‌های اخیر بوده است که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این حوزه، این رکود و کاهش قیمت‌ها همچنان در حوزه Spot تا پایان سال میلادی ۲۰۰۸ ادامه خواهد یافت.
در حوزه صنعت فولاد سه پارامتر سنگ‌آهن، کک و انرژی به عنوان اصلی‌ترین و اساسی‌ترین فاکتورهای تعیین قیمت فولاد در بازار جهانی می‌باشند و همواره نوسانات ارزش این سه محصول بر قیمت تمام شده فولاد تاثیر بسزایی می‌گذارد، اما آنچه در این مقال به آن می‌پردازیم، این است که همواره رابطه بین این سه فاکتور و قیمت فولاد یک تابع یک طرفه نبوده است و در بسیاری از مواقع شرایط حاکم بر بازار فولاد که از مهم‌ترین آنها می‌توان از موازنه بین عرضه و تقاضا نام برد، بر بازار این سه عامل به‌خصوص حوزه سنگ‌آهن و کک تاثیرگذار بوده است؛ اما در کنار این رابطه دوطرفه بین فاکتورهای ذکر شده و قیمت فولاد، می‌بینیم که در بین سه فاکتور ذکر شده به‌خصوص بین سنگ‌آهن و کک یک رابطه معکوس وجود دارد که باعث می‌شود تحت هر شرایطی توازن بین قیمت کک و سنگ‌آهن برقرار شود؛ یعنی زمانی که قیمت کک در حداقل قرار دارد، قیمت سنگ‌آهن به اوج می‌رسد و بالعکس، اما آنچه باید به آن توجه داشت، برآیند حاصل از اثرات کلیه این فاکتورها است که باعث افزایش یا کاهش قیمت فولاد می‌شود و در نقطه مقابل نیز می‌توان گفت که برآیند حاصل از اثرات کلیه عوامل موجود در بازار فولاد، باعث اعمال اثراتی در حوزه انرژی، سنگ‌آهن و کک می‌شود که این اثر با توجه به روابط این فاکتورها به آنها منتقل می‌شود.
در حال حاضر رکود جهانی بازار فولاد باعث اعمال اثراتی در حوزه فاکتورهای ذکر شده به‌خصوص بازار سنگ‌آهن شده است و این اثر به‌خصوص در حوزه SPOT بازار سنگ‌آهن طی دو ماه اخیر به وضوح دیده می‌شود و موید آن کاهش هفته به هفته قیمت سنگ‌آهن و نزدیکی بازار spot به بازار قراردادهایLong -Term می‌باشد.
بازار سنگ‌آهن سال خود را با کش‌و‌قوس‌های زیادی در خصوص تعیین قیمت Benchmark Price شروع کرد و شاهد بودیم پس از چندین سال تابوی عدم‌پذیرش قیمت Benchmark شکسته شد و معادن BHP و Rio استرالیا از پذیرش قیمت تثبیت شده Vale با BaoSteel سر باز زدند و سرانجام پس از چندین ماه مذاکرات فشرده و نفس‌گیر به توافق رسیدند. در این میان و در فاصله زمانی که هنوز معادن استرالیایی با کارخانجات چینی در حال مذاکره بودند، بسیاری از تجار چینی شروع به خرید انبوه سنگ‌آهن کردند که متعاقب آن باعث سرریز شدن حجم انبوهی از سنگ‌آهن به بنادر چین و ثبت رکورد ۸۰میلیون تنی شد. بسیاری بر این باور بودند که پس از پایان مذاکرات، بازار با افزایش شدید قیمت مواجه خواهد شد. اما معادلات به گونه‌ای دیگر رقم خورد و به علت افزایش ۳۰۰درصدی قیمت کک و حجم انبوه سنگ‌آهن در بنادر چین و کاهش قیمت کرایه حمل دریایی، قیمت سنگ‌آهن spot به رغم افزایش قیمت قراردادهای Long-Term کاهش پیدا کرد و بازار در یک رکود شدید فرو رفت.
پس از ثبت شدن قیمت بازار کم‌کم زمزمه بازی‌های المپیک و اقدام دولت چین جهت بستن یک‌سری از کارخانه‌های فولادی در شمال چین بخصوص در استان Hebei بر سر زبان‌ها افتاد تا اینکه در یک اقدام جدی، بسیاری از کارخانه‌ها جهت کنترل آلاینده‌های زیست‌محیطی در پانزدهم جولای ۲۰۰۸ فعالیت خود را متوقف کردند. از اولین اثرات این توقف، کاهش تقاضا برای خرید سنگ‌آهن بود که باعث شد بازار سنگ‌آهن در حوزه spot را هرچه بیشتر در رکود فرو برد.
هم‌اکنون فروشندگان حوزه spot دقیقا در نقطه‌ای ایستاده‌اند که فکر می‌کردند پس از ثبت قیمت بازار قیمت‌ها به طور فزاینده‌ای افزایش می‌یابد و حال این انتظار را دارند که بعد از بازی‌های المپیک و از سرگیری خرید کارخانه‌های شمالی چین قیمت‌های حوزه spot مجددا افزایش یابد؛ اما طی یکی دو ماه اخیر رویدادهایی در حوزه بازار فولاد و سنگ‌آهن اتفاق افتاده است که افزایش قیمت سنگ‌آهن را بعد از بازی‌های المپیک دور از ذهن می‌سازد و فقط فروشندگان بازار باید به امید فعال شدن بازار سنگ‌آهن و شروع به خرید و فروش باشند تا افزایش قیمت.
از مهم‌ترین دلایلی که می‌تواند مانع از افزایش قیمت سنگ‌آهن بعد از بازی‌های المپیک شود، می‌توان عوامل زیر را مطرح کرد:
۱ - ادامه رکود بازار فولاد در سه ماهه چهارم سال و تلاش کارخانجات بزرگ فولاد جهت پایین آوردن نرخ مقاطع خود جهت ارائه محصولات تحت یک شرایط رقابتی.
۲ - افزایش حجم سنگ‌آهن دپو شده در بنادر چین (طبق اعلام گمرکات چین: اقدامات دولت جهت تخلیه بنادر به‌رغم اقدامات سختگیرانه تابه‌حال محقق نشده است).
۳ - تعطیلی دو ماهه کارخانه‌های شمالی چین به علت بازی‌های المپیک که منجر به کاهش تقاضا برای سنگ‌آهن شده است، به نوبه خود موجب افزایش دپوی موجود در بنادر و معادن داخلی چین می‌شود.
۴ - افزایش ارزش دلار.
۵ - اراده مصمم معادن بزرگ Rio، BHP، Vale و FMG به افزایش فروش خود تا ۱۰ الی ۱۵درصد.
۶ - برنامه‌ریزی‌های بلندمدت چین در حوزه معادن داخلی از چندین سال قبل که به گفته بسیاری از کارشناسان در حال حاضر می‌توان از آن بهره‌برداری کرد. جهت اطلاع خوانندگان، دولت چین جهت وابستگی هرچه کمتر به واردات سنگ‌آهن از چند سال پیش در حال برنامه‌ریزی بر روی معادن داخلی خود جهت عیارسازی و افزایش تولید خود بوده است که در صورت به ثمر رسیدن این تصمیمات وابستگی دولت چین به سنگ‌آهن‌های وارداتی کم خواهد شد.
فاکتورهای فوق در کنار یک سلسله علل و عوامل دیگر حاکی از آن است که به احتمال زیاد صنعت فولاد چین در ماه‌های پایانی سال با یک مازاد ظرفیت سنگ‌آهن مواجه خواهد شد که این مازاد قطعا به بازار spot لطماتی را در میان‌مدت وارد خواهد ساخت. در حال حاضر بازار spot سنگ‌آهن در شرایط مطلوبی به سر نمی‌برد و تقاضا برای سنگ‌آهن در این حوزه به شدت کاهش پیدا کرده است و بسیاری از محمولاتی که در حال حاضر در این حوزه معامله می‌شود یا مربوط به قراردادهای گذشته است یا اینکه با قیمتی به مراتب پایین‌تر از شرایط بازار معامله می‌شود. به نقل از سایت Umetal، آقای Rahal Baldota رییس فدراسیون محصولات معدنی هندوستان اعلام کرد که هندوستان بزرگترین فروشنده سنگ‌آهن به چین در حوزه spot می‌باشد، ولی متاسفانه در ۶هفته گذشته هیچ اثری از معاملات در این حوزه در بازار صادراتی هندوستان دیده نشده است. این مقام مسوول یکی از مهم‌ترین دلایل این رکود را در دسترس بودن سنگ استرالیا با قیمتی در حدود ۲۵دلار پایین‌تر از سنگ هندوستان ذکر کرد.
این مقام مسوول اضافه کرد که صادرات در ماه ژوئن به رقم ۸/۷میلیون تن افت داشته که این رقم در مقایسه با ماه قبل از آن حدود ۶/۱۰میلیون تن بوده است.
در تایید این کاهش تقاضا، می‌توان به کاهش شدید نرخ کرایه حمل از هندوستان به چین نام برد که طی ۴۰روز گذشته از ۴۴دلار در تن به رقم ۲۹دلار در تن تنزل کرده است.
روی هم رفته مفسران پیش‌بینی می‌کنند که بعید می‌نماید که وضعیت قیمت در بازار spot سنگ‌آهن پس از بازی‌های المپیک روند رو به بالا در کوتاه‌مدت داشته باشد ولی امیدوارند که بازار از این حالت رکود خارج شود، زیرا خروج از این رکود و ایجاد رونق باعث می‌شود که در میان‌مدت قیمت بازار spot به صورت پلکانی افزایش یابد.
اما در این میان بازار سنگ‌آهن Spot ایران و جایگاه آن نیز قابل تامل است. بازار صادرات سنگ‌آهن ایران که اساسا بازاری مبنی بر ارسال محمولات به صورت Spot است (چه در قالب محموله‌های Bulk و چه محموله‌های کانتینری) می‌تواند بیش از پیش دستخوش عوامل حاکم بر وضعیت این بازار شود چرا که بازار سنگ‌آهن هندوستان که بخش عمده واردات سنگ‌آهن چین را تامین می‌کند تا حدی تحت فشار قرار گرفته‌است که تنها در هفته گذشته شاهد کاهش ۸دلاری محمولات عیار بالای خود با عیار ۶۳درصد شد و حتی زمزمه‌هایی از تغییر مواضع دولت آن کشور مبنی بر اتخاذ تصمیماتی جدید مانند برداشتن عوارض ۱۵درصد صادراتی که اخیرا وضع شده بود به گوش می‌رسد.
حال در چنین شرایطی که هندوستان تامین‌کننده اصلی سنگ‌آهن چین در حوزه Spot وادار به عقب‌نشینی شده است و شرایط رکود حاکم بر بازار سنگ‌آهن چین را پذیرفته، پرواضح است که جایگاه بازار سنگ‌آهن ایران به مراتب متحمل فشارهای بیشتری خواهد بود؛ چرا که در شرایط برابر همواره سنگ‌آهن ایران با قیمتی حدود ۵ الی ۷دلار پایین‌تر از سنگ‌آهن هندوستان معامله می‌شود و تحت این شرایط و با ادامه رکود در بازار Spot به نظر می‌رسد که اختلاف قیمت سنگ‌آهن ایران در مقایسه با هندوستان در یک محصول مشابه بیشتر خواهد شد. در یک جمع‌بندی به نظر می‌رسد که بازار سنگ‌آهن Spot آبستن عوامل بسیار زیادی است که تنها گذر زمان پرده از آن بر می‌دارد.
سیاحان سپهر آسیا
ارسال نظر