حضور جدی صنعت فولاد چین در خاورمیانه

ایران سینا - طی بیست سال گذشته چین همواره در حال رشد شهرنشینی و توسعه صنعتی بوده است.

اما این تغییرات گسترده تنها در برخی مناطق این سرزمین پهناور صورت گرفته است، به طوری که ناهمگونی شدیدی از نظر توسعه صنعتی و شهرنشینی بین مناطق شرقی و غربی و همچنین شهری و روستایی این کشور وجود دارد. دولت چین این کشور را از لحاظ رشد و قدرت اقتصادی به سه منطقه شرقی، مرکزی و غربی تقسیم‌بندی کرده است.

منطقه غربی در پایین‌ترین سطح از نظر توسعه یافتگی قرار دارد در حالی که منطقه شرقی بیشترین توسعه از نظر اقتصادی و شهرنشینی را شاهد بوده است.

رشد سریع اقتصادی در این کشور موجب توسعه صنایع مختلف شده است، اما به اذعان همه، صنعت فولاد بیشترین رشد و توسعه را در این مدت تجربه کرده است.

با نگاهی به آمارها مشخص می‌شود که تولید فولاد خام در این کشور از حدود ۱۱۵میلیون تن در سال ۱۹۹۸ به بیش از ۴۸۹میلیون تن در سال ۲۰۰۷ رسیده است.

به همین منوال مصرف ظاهری فولاد در این کشور در طی همین مدت از حدود ۱۲۵میلیون تن در سال ۱۹۹۸ به ۴۳۴میلیون تن در سال ۲۰۰۷ افزایش یافته است.

می‌توان دریافت که طی چهار سال اخیر این کشور با کاهش رشد مصرف ظاهری و همچنین تولید فولاد خام روبه‌رو بوده است.

همچنین با نگاهی به ساختار تولید محصولات نهایی در این کشور طی سال ۲۰۰۷ مشخص است که بیشترین میزان تولید مربوط به محصولات طویل بوده، در حالی که محصولات تخت بیشترین رشد تولید سالانه را داشته‌اند. محصولات طویل در این کشور عمدتا توسط واحدهای نوردی کوچک و تحت کنترل دولت اداره می‌شوند، تولید می‌گردد. در طی این سال، میلگرد و سیم مفتول با تولید بیش از ۱۸۰میلیون تن دارای سهمی بیش از ۳۰درصد کل محصولات نهایی این کشور بوده‌اند، اما انواع محصولات تخت با رشد سالانه ۲۵ الی ۴۵درصد نسبت به سال ۲۰۰۶ بیشترین رشد تولید را تجربه کرده‌اند. در مجموع ۶۰درصد تولیدات این کشور محصولات طویل و ۴۰درصد محصولات تخت بوده است.

رشد سریع صنعت فولاد یکی از مهم‌ترین پشتوانه‌های رشد اقتصادی در این کشور بوده است، گر چه این رشد شتابان مشکلاتی را نیز به همراه داشته است. به منظور سالم نگاه داشتن این صنعت و ارتقای مزایای رقابتی آن، دولت مرکزی چین راه‌های گوناگونی را جهت هدایت و کنترل توسعه صنعت فولاد انتخاب کرده‌ است.

با توجه به رشد قابل‌ملاحظه تولید محصولات فولادی در چین، از سال ۲۰۰۴ صادرات فولاد این کشور رشد محسوسی داشته است و تنها پس از دو سال در سال ۲۰۰۶ به یک صادرکننده صرف تبدیل شده است. در سال ۲۰۰۷ صنایع فولادی این کشور بیش از ۵/۶۲میلیون تن محصولات نهایی ۵/۶میلیون تن شمش صادر نموده‌اند. واردکنندگان عمده محصولات نهایی فولاد چین در سال ۲۰۰۷ به ترتیب کشورهای کره جنوبی، آمریکا و ویتنام بوده‌اند، اما در حالی که صادرات فولاد چین به آمریکا ۳/۲۳درصد نسبت به سال ۲۰۰۶ کاهش یافته است، صادرات این کشور به ایران، روسیه و برخی دیگر از کشورهای در حال توسعه به بیش از دو برابر افزایش یافته است.

با توجه به رشد شدید صادرات طی نیمه اول سال ۲۰۰۷، دولت این کشور طی دو مرحله عوارض مالیاتی بر صادرات محصولات فولادی وضع نمود، که این افزایش بیشتر مربوط به محصولات طویل بوده است. روابط تجاری بین چین و کشورهای منطقه خلیج فارس از قدیم وجود داشته است. چین از کشورهای عمده واردکننده نفت خلیج فارس است و امروزه محصولات مختلفی نظیر چای، دوچرخه، تلویزیون، گوشی تلفن همراه و محصولات فولادی از این کشور به منطقه خاورمیانه صادر می‌شود.

عمده محصولات صادراتی فولادهای ساختمانی است، در حالی که در سال ۲۰۰۵ بیشترین میزان صادرات مربوط به انواع لوله بوده است، طی سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ به ترتیب محصولات تخت و میلگرد بیشترین میزان صادرات به خاورمیانه را تشکیل داده‌اند. سال گذشته پس از میلگرد، انواع مقاطع سنگین و لوله مهم‌ترین محصولات وارداتی خاورمیانه از چین بوده است.

واردکنندگان عمده میلگرد و مقاطع در خاورمیانه عموما یکسان هستند. ایران با حدود ۳میلیون تن مجموع واردات این دو کالا بزرگ‌ترین بازار صادراتی چین در سال ۲۰۰۷ بوده است. پس از ایران، کشورهای امارات‌ متحده عربی، عربستان سعودی و سوریه در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌‌اند. نمودارهای زیر نشان‌دهنده کشورهای اصلی واردکننده محصولات فولادی از چین در سال ۲۰۰۷ در منطقه خاورمیانه هستند.

از دلایل عمده رشد صادرات محصولات فولادی چین به خاورمیانه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* پایین بودن قیمت محصولات چین درمقایسه با دیگر صادرکنندگان محصولات فولادی به این منطقه

* حضور شرکت‌های متعدد چینی درمنطقه، به‌خصوص در کشور امارات متحده عربی جهت انجام پروژه‌های صنعتی و ساختمانی

* نیاز شدید منطقه خاورمیانه به محصولات فولادی و تولید مازاد در کشور چین

* وجود موانع صادراتی برای چین در مناطق هدفی همچون کره‌جنوبی، اتحادیه اروپا و آمریکای شمالی

* حذف عوارض واردات محصولات فولادی و سیمان در دوبی

از طرف دیگر مشکلاتی نیز درمقابل صادرکنندگان چینی محصولات فولادی وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:

* فاصله طولانی و تاخیر در تحویل برخی محصولات صادراتی

* رشد پایین تولید محصولات طویل در چین و در نتیجه افزایش قیمت این محصولات و کاهش صادرات آن

* کمبود خطوط کشتیرانی بین چین و خاورمیانه و مشکلات حمل‌ونقل ناشی از آن

* محدودیت در صادرات محصولات فولادی ساختمانی از طرف دولت چین و وضع عوارض ۱۵درصدی بر صادرات برخی محصولات نظیر میلگرد

* کاهش ارزش دلار در مقابل یوآن و افزایش قیمت محصولات فولادی صادراتی

* کیفیت نامناسب برخی محصولات فولادی صادراتی و تاثیر بر کل صادرات این کشور

* وجود صادرکنندگان معتبر و قدیمی از کشورهای CIS و ترکیه.

رشد اقتصاد جهانی و تقاضا برای محصولات فولادی، با وجود برخی مشکلات، همچنان ادامه خواهد داشت. اما دولت رشد اقتصاد جهانی و تقاضا برای جلوگیری از ایجاد مشکلات تجاری با دیگر کشورها و بهبود وضعیت صنعت فولاد داخلی خود، تصمیماتی جهت محدود کردن صادرات فولاد اتخاذ نموده است.

در نتیجه پیش‌بینی شده است که صادرات محصولات فولادی این کشور در سال ۲۰۰۸ با کاهش ۲۰ میلیون تنی روبه‌رو گردد. لذا با توجه به وضع عوارض صادراتی، افزایش شدید قیمت مواد اولیه و همچنین رشد هزینه‌های حمل دریایی، صادرات محصولات فولادی چین به خاورمیانه نیز با کاهش مواجه خواهد شد، اما به دلیل حضور شرکت‌های متعدد چینی در منطقه جهت انجام پروژه‌های ساخت‌و‌ساز، همچنان میزان صادرات درسطح بالایی خواهد بود. نمودار زیر پیش‌بینی شرکت تحقیقاتی Mysteel چین از میزان صادرات محصولات فولادی به خاورمیانه را نشان می‌دهد.