سردار خالدی

بخش دوم

بخش اول گفت‌وگو با دکتر جبل عاملی در رابطه با قراردادهای آتی در جهان و‌ ایران روز شنبه به چاپ رسیده بود بخش دوم و پایانی در ادامه می‌آید: حال که صحبت ارز هم به میان آمد، به نظر شما آیا در بازار آتی ارز (همچنان که زمزمه‌هایی مبنی بر نهایی شدن ‌ایجاد ‌ این بازار توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به گوش می‌رسد) مردم می‌توانند با همان رویه بازار آتی سکه وارد بازار شوند؟

همچنان که قبلا گفتم اگر هدف در واقع کسب سود و کاهش ریسک باشد هیچ ‌اشکالی ندارد که هر کسی در بازار حضور داشته باشد و مشکلی هم پیش نمی‌آید اما گفتن چند نکته ضروری است؛ قبلا به شما گفتم کسانی می‌توانند در‌ این بازار بمانند که IQ بالایی داشته باشند، شما اگر می‌خواهید در بلندمدت در بازار باقی بمانید، باید قدرت تحلیل بالایی داشته باشید؛ هم تحلیل فاندامنتال و هم تحلیل تکنیکال.

در بازارهای جهانی کسانی هستند که با همه نرم‌افزارهای مربوط به بازار‌ آشنایی کامل دارند، ریاضی و آمار را خیلی خوب بلد هستند و با اقتصاد‌ آشنا هستند. در بازارهای جهانی بیشتر موسسات و نهادهای معروف مالی و بانک‌ها همچون مورگان استنلی، کامرز بانک، سیتی و خیلی دیگر از موسسات پژوهشی و تحقیقاتی، استراتژیست‌های قوی دارند و با تسلط بر اوضاع بازار، پیش‌بینی‌های نسبتا درستی از‌ آینده دارند. قراردادهای آتی را در حالی که برنامه‌های آن با الگوها و نرم افزارهای پیشرفته دنبال می‌شود نمی‌توان طی چند مرحله آموزش کوتاه مدت یاد گرفت و به پایان رساند، یادگیری معاملات در قراردادهای آتی و پیش‌بینی‌های درست و منطقی اصلا کار ساده‌ای نیست. بنابر این اگر فرض کنید بازار آتی همانند بازارهای جهانی باشد می‌توان گفت همه آزاد هستند وارد بازار شوند اما اگر کسی می‌خواهد در بلندمدت باقی بماند موضوع چیز دیگری است.

در بازار ما سرمایه‌گذار معمولی اگر با تمام ریسک‌ها و شرایطی که اقتصاد ما در دوره فعلی با آن روبه‌رو است بخواهد وارد بازار شود و با‌ این ورود تنها دارایی‌هایش را حفظ کند، آن وقت به نظر من می‌تواند وارد بازار شود و به مقصودش برسد، اما اگر وی بخواهد تنها نوسان‌گیری کند و به عنوان مثال در نقاط مینیمم بخرد و در نقاط ماکزیمم بفروشد بهتر است وارد بازار نشود زیرا ممکن است متضرر شود. هر چند که از دید بنده، روند بلندمدت طلا و ارز مثبت است و‌ این به خاطر ریسک‌هایی است که وجود دارد. وقتی شما یک فضای ریسکی داشته باشید بازارهای ارز و طلا بازارهایی هستند که ‌ایجادکننده عایدی هستند.

وضعیت بازار آتی سکه ما با ‌ این اوصاف و صحبت‌هایی که گفتید، چگونه است؟

تجربه سالیان گذشته بازار آتی سکه که پیچ و خم بسیاری داشته می‌تواند در ادامه بر روند موفقیت‌ این بازار و سایر بازارهای آتی کالایی موثر باشد اما اگر در بازار آتی سکه وجه تضمین کمتری بگیرند می‌تواند در روند معاملات و بالارفتن یا پایین آمدن حجم مبادلات تاثیرگذار باشد. در شرایط فعلی بازار وضعیتش خوب است اما باز هم فضا برای‌ اینکه شرایط بهتر شود وجود دارد. با اضافه یا کم کردن می‌توان همه چیز را آزمون کرد و باز هم می‌توان به قوانین و بازارهای جهانی نزدیک شد.

یکی از دغدغه‌های بازار، اختلاف نظر بانک مرکزی و بورس بر سر وضعیت بازار آتی سکه است.

به نظر شما بهتر نیست بانک مرکزی خودش وارد بازار شود و همان پیش فروش‌ها را با همان زمان سررسید وارد بورس کند و سود لازم را نیز ببرد؟

سیاست گذار پولی با انجام پیش فروش‌ها هدفش بیشتر‌ایجاد ثبات در بازار بود، بنابر این اگر‌ این نهاد عملکرد خود را در بازار آتی تعریف می‌کرد، مردم برای خرید باید شناخت بیشتری نسبت به قواعد و مقررات بازار آتی می‌داشتند به همین دلیل صلاح دیده شد که‌ این کار را مستقیما انجام دهد. ممکن بود اگر بانک اعلام می‌کرد که پیش‌فروش‌ها را از طریق بورس انجام می‌دهد مردم عادی با حضور در بازار و بدون آشنایی و اطلاع از بورس، مبادلات و دادوستدهایشان را انجام می‌دادند و ممکن بود به دلیل عدم شناخت کافی متضرر شوند یا‌ اینکه میزان تاثیرگذاری بر شوک قیمتی بازار (همچنان که در حال حاضر توانسته تاثیر بگذارد) کم باشد. به نظر من‌ اینکه بانک بخواهد‌ این کار را از طریق بورس انجام دهد یک کار بلندمدت است؛ از حالا به بعد با فروکش کردن تب التهاب قیمت‌ها بانک می‌تواند از طریق بورس، پیش فروش‌هایش را انجام دهد. همین کاری که در کوتاه مدت بانک مرکزی در قبال روند قیمت‌ها انجام داد نتیجه خوب و موفقی داشت زیرا هدف از انجام ‌ این کار سودآوری نبود بلکه هدف جلوگیری از شوک قیمتی بود و از حالا به بعد می‌تواند با شناخت بیشتر و آگاهی و اطلاع درست مردم عادی را جذب بازار آتی کند.

به نظر می‌رسد بانک مرکزی موضوع رشد بی‌رویه قیمت‌ها را تمام شده تلقی کند؟ اما وضعیت طلای جهانی را نباید از یاد برد.

قیمت طلا برای بانک مرکزی از‌ این لحاظ که می‌تواند از آن در مورد شاخص‌های مختلف همچون شاخص‌های قیمتی و تورم استفاده کند بسیار مهم است. در مقطع زمانی که قیمت‌ها بی رویه افزایش پیدا کرد بانک مرکزی می‌خواست در بازار ثبات ‌ایجاد کند و‌ این بانک پیش از آنکه به فکر سود باشد خیلی پایین‌تر از نرخ بازار، کالای خود را می‌فروخت و به خاطر اهمیت‌ این بازارها در فکر ‌ایجاد ثبات قیمت بود.

می‌خواهیم به سوالات قبلی برگردیم، شما برخی از مشکلات قراردادهای آتی را گفتید، آیا موضوعات دیگری هستند که نیاز به توضیح داشته باشند؟

من فکر کنم تنوع بخشی در بازار بسیار مهم است؛ یعنی‌ اینکه شما بیایید راجع به انواع بازارهای آتی همچون سهام، شاخص‌ها یا نرخ‌های بهره و انواع کالاها صحبت کنید و از قراردادهای آتی برای کاهش ریسک و کسب سوددهی استفاده کنید. اما مساله‌ای که وجود دارد ‌ این است که آیا مردم و سرمایه‌گذار، از ‌ این بازارها استقبال می‌کنند یا خیر؟

یکی از دلایل حضور یا عدم حضور سرمایه‌گذاران در بازار، برخی اتفاقات همچون اختلاف شدید قیمت‌ها در دو بازار آتی و بازار اسپات(نقدی) است. در پاسخ به ‌ این سوال که چرا تفاوت قیمت‌ها محسوس است باید گفت؛ عده‌ای بر‌ این باورند به خاطر ‌ اینکه بازار کوچک بود حجم معاملات بالا شد ولی یکی از دلایل بالا باقی ماندن اختلاف قیمت‌ها‌ این است که در‌ آینده مردم ریسک‌ها را بیشتر پیش‌بینی می‌کنند. ریسک‌ها را بالا می‌بینند به همین دلیل در سررسیدهای دور قیمت فروش بالا ثبت می‌کنند در نتیجه قیمت‌ها در بازار آتی از بازار نقدی بیشتر می‌شود یعنی در‌ این اختلاف قیمت شما میزان درصد ریسک را هم محاسبه کرده‌اید اما چون در بازارهای جهانی‌ این ریسک پایین است‌ این دو قیمت به هم نزدیک می‌شوند. از همین رو اگر در مقطعی ریسک‌ها و به خصوص ریسک‌هایی که از حوزه بین‌الملل بر بازار تاثیر می‌گذارد افت کند، آن وقت شما خواهید دید که نرخ نقدی و آتی بسیار به هم نزدیک می‌شود.

راجع به محدودیت‌های بازار قراردادهای آتی کشورمان نیز که در شرایط فعلی با آن مواجه است می‌توانید بیشتر توضیح دهید؟

از لحاظ قوانین و مقررات با توجه به ‌ اینکه ‌ترجمانی از بازارهای جهانی هستیم مشکلی نداریم و ‌ این می‌تواند نکته مثبت بازارهای ما باشد، اما بحث محدودیت‌ها از مهم‌ترین مشکلات در بازار آتی است. گذاشتن دامنه نوسان که در حال حاضر ۵ درصد است باعث می‌شود اگر قیمت بالا یا پایین رود صف‌های خرید یا فروش ‌ایجاد کنند ‌ این در حالی است که شما باید بگذارید بازار خودش قیمت‌ها و دامنه قیمتی را تعیین کند. تنها ‌ایرادی که من به عنوان تئوری پرداز می‌بینم این است که ما محدودیت‌هایی را در بازار ‌ایجاد کرده‌ایم،‌ این در حالی است که بهتر است محدودیت‌ها را کم کنیم، شاید آن وقت بازار اسپات ما واقعی و اختلاف قیمت دو بازار نیز کمتر شود. اگر در بازار‌ این اتفاق بیفتد سیگنال‌های قیمتی می‌تواند بهتر شود و کارآیی را بالاتر ببرد.

پیشنهاد دیگر من ‌ این است که از لحاظ ساختاری همچون ‌ اینترنت کارها و موفقیت‌های مختلف و فنی که در بازارهای جهانی رخ داده در بازار ما هم روی دهد، هر چه در ‌ این زمینه و موضوعات مربوط به IT بیشتر تلاش کنیم در موفقیت و توسعه بازار بیشتر گام برخواهیم برداشت.

اگر در پایان نکته خاص دیگری برای سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان به ‌ این حوزه قابل یادآوری است بفرمایید؟

تذکر یا نکته خاصی نیست تنها چیزی که وجود دارد‌ این است که در اقتصاد ما چون شرایط در حال رکود است؛ رکود آن مزمن شده و نرخ بیکاری نیز پایین است به همین دلیل افرادی ممکن است ‌اشتیاق داشته باشند که در بازارهای آتی حضور پیدا کرده و معامله کنند چون‌ این کار‌ ایجاد انگیزه می‌کند. توصیه من به ‌ این افراد ‌ آن است که‌ اشکالی ندارد وارد بازار شوند، اما تنها چیزی که تاکید دارم‌ این است که‌ این کار، کار بسیار مشکلی است یعنی اگر شما یک کار معمولی را به عنوان کار تخصصی انجام دهید در بلندمدت بهتر و پربازده‌تر خواهد بود. در ‌ این بازار اگر چه ممکن است در ابتدا سود کنی، اما‌ این بازار بازاری نیست که افراد عادی با اطلاعات کم و بدون تخصص کافی بتوانند در آن سود کسب کنند.

در ‌ این بازار همه می‌توانند سود کسب کنند و ‌این بازار بازی با مجموع صفر نیست چون برخی‌اشخاص در کوتاه‌مدت سود می‌کنند و برخی در بلندمدت، ولی ممکن است فردی که وارد بازار شده تخصص کافی نداشته باشد و ضرر کند.

از شما به خاطر وقتی که در اختیارمان گذاشتید ممنون.

من هم تشکر می‌کنم.