غلامعلی رحیمی‌- مهدیه علوی* - قیمت آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی‌های ماه اول برای تحویل در فوریه 2012) در دوره 13 ژانویه الی 20 ژانویه 2012 از یک روند کاهشی برخوردار بود.
بر این اساس به‌رغم کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل ۸۷ میلیارد فوت مکعب در هفته منتهی به ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲، قیمت آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس به دلیل استقرار آب وهوای بسیار معتدل زمستانی، بالا بودن سطوح تولید و ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا در مقایسه با میزان مشابه سال قبل و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۶۷/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲ تا کمتر از ۳۴۳/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه فوریه 2012، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 2982/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 13 ژانویه 2012 تا کمتر از 9225/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 ژانویه 2012 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 3662/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 ژانویه 2012 افزایش یافت.
مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۵۱/۲۰ درصد افزایش یافته، که در این میان بیشترین افزایش مربوط به مصرف بخش خانگی و تجاری با ۲۷/۳۱ درصد است.
میزان کل تقاضای گاز طبیعی نیز در مقایسه با هفته منتهی به 11 ژانویه 2012 در حدود 63/10 درصد افزایش نشان می‌دهد.
همچنین طی دوره ۱۱ ژانویه الی ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲، میزان واردات گاز طبیعی از طریق خط لوله از کانادا و نیز واردات LNG آمریکا به ترتیب به میزان ۲۳/۶ درصد و ۲۲/۷ درصد افزایش داشته است که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل به ترتیب در حدود ۲۸/۲۵ درصد و ۵۳/۴۴ درصد کاهش نشان می‌دهد.
تولید بازاری گاز طبیعی آمریکا در دوره مذکور در حدود 04/0 درصد کاهش داشته که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل معادل 17/10 درصد بیشتر است.
بر این اساس، تقاضای گاز اروپا تا سال ۲۰۱۷ نیز همچنان پایین‌تر از رکورد سال ۲۰۰۸ باقی خواهد ماند.
لذا چشم انداز ضعیف تقاضای گاز در منطقه اروپا، عرضه‌کنندگان اصلی گاز این منطقه یعنی روسیه و نروژ را وادار خواهد کرد تا فرمول‌های قیمت‌گذاری گاز برای مشتریان اروپایی خود را تعدیل کنند.
حدود ۷۵ درصد از قراردادهای بلندمدت گازی اروپا با روسیه و نروژ با قیمت‌های نفت خام مرتبط است.
در همین راستا رییس بخش صادرات گاز شرکت گازپروم اعلام کرده است که این شرکت قیمت‌های گاز در قراردادهای بلندمدت را برای شرکت‌های اروپایی به منظور هماهنگی با شرایط بازارهای
تک محموله کاهش داده است. این کاهش گازبها در قراردادهای شرکت گازپروم با شرکت‌های جی دی اف سوئز فرانسه، وینگس آلمان، اسلوواکین اس پی پی، سینرجی ایتالین و اکونگس اتریش اعمال می‌شود. بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲ در حدود ۳۲۹۰ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۸۷ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است.
این ذخایر به میزان 539 میلیارد
فوت مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۱۳ ژانویه ۲۰۱۱ بوده و به میزان ۵۶۶ میلیارد فوت مکعب (۸/۲۰ درصد) بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته (۲۰۱۱- ۲۰۰۷) است. میزان متوسط ذخایر زیر زمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۲۷۲۴ میلیارد فوت مکعب بوده است.
در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 13 ژانویه 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 61 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 1693 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته، ولی به میزان 224 میلیارد فوت مکعب (2/15 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بیشتر است.
بر این اساس، طی هفته گذشته در ابتدا به دنبال انتشار اخبار مثبت درباره اقتصاد آمریکا و بهبود روند بازسازی اقتصادی این کشور، افزایش ۵/۰ درصدی پیش بینی رشد اقتصادی آمریکا در سال ۲۰۱۲ بر اساس تازه‌ترین گزارش ماهانه بازار نفت دبیرخانه اوپک، افزایش نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و نیجریه و همچنین افزایش ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۷۳۴۲/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲ تا بیش از ۸۲۵۴/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ افزایش یافت، ولی مجددا در پی افزایش سطح
ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا معادل 7/3 میلیون بشکه و کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل 183 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 13 ژانویه 2012 و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا حدود 7844/2 دلار به ازای هر گالن در روز 20 ژانویه 2012 کاهش یافت.
قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی و کاهشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۳۵۶ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۲۷۲/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲ تا کمتر از ۹۸۸۴/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲ کاهش یافت.
قیمت آتی گازوئیل اروپا نیز طی دوره مذکور، به‌رغم انتشار خبر رشد اعتماد سرمایه‌گذاران آلمانی و پیش‌بینی کاهش تولید نفت خام نروژ در سال 2012 به دنبال بالارفتن عمر میادین نفتی این کشور، به دلیل کاهش رتبه اعتباری 9 کشور اروپایی توسط موسسه آمریکایی استاندارد اند پورز (S&P) و تداوم نگرانی‌ها درباره بحران مالی حوزه یورو و همچنین افزایش تولید نفت خام لیبی به بیش از 700 هزار بشکه در روز طی ژانویه 2012، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 0939/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 13 ژانویه 2012 تا کمتر از 0306/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 20 ژانویه 2012 کاهش یافت.
بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۱۰ ژانویه الی ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲، روندهای متفاوتی را تجربه کردند.
قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب 38/4 دلار و نفت کوره 38/10 دلار در بازار خلیج فارس به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته و به 94/1048 دلار، 48/714 رسید. در حالی‌که قیمت تک محموله گازوئیل55/11 دلار و سوخت جت 4/18 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
در همین حال در بازار خلیج فارس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۹۴/۱۰۴۸ دلار، سوخت جت ۲۴/۹۹۲ دلار و طی روز ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ ثبت شدند. همچنین قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب۵۷/۰ دلار و نفت کوره ۷/۱۰ دلار در بازار ژاپن به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است و به ۷/۱۰۸۷ و ۴۱/۷۴۵ دلار رسید. در حالی که قیمت تک محموله گازوئیل۱۳/۱۰ دلار و سوخت جت۸۴/۱۷ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر این اساس، هر تن گازوئیل09/981 دلار، سوخت جت44/1025 دلار در بازار ژاپن طی روز 18 ژانویه 2012 معامله شد. در بازار سنگاپور نیز تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است.
قیمت تمامی‌فرآورده‌های نفتی به استثنای بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا طی دوره ۱۰ ژانویه الی ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ روند کاهشی را تجربه کردند. بر این اساس، قیمت تک محموله سوخت جت۲۵/۲۶ دلار و نفت کوره ۷۵/۱۱ دلار در بازار مدیترانه به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته و معادل۷۵/۹۸۷ و۲۵/۶۸۰ دلار شده است.
از این رو بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب با رشد 5/10 دلاری 980 دلار، گازوئیل با 30 دلار افت50/937 دلار، در بازار مدیترانه ثبت شد. همچنین میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب55/1088 دلار ، گازوئیل28/931 دلار، سوخت جت 91/1025 دلار و نفت کوره 44/653 دلار در بازار آمریکا ثبت شد.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع : سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )