غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *

بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۱۹ سپتامبر الی ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱) از یک روند کاهشی قابل توجه برخوردار بود. بر این اساس طی هفته گذشته، به دنبال افزایش تردیدها در مورد نوع بسته پیشنهادی فدرال رزرو آمریکا، وخیم‌تر شدن اوضاع اقتصادی اروپا و تشدید بحران بدهی‌ها در حوزه یورو، کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده در اروپا، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش تولید نفت خام عراق به بالاترین سطح خود از سال ۲۰۰۳ بر اساس اعلام وزارت نفت این کشور و همچنین اعلام دبیرکل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) مبنی بر بازگشت تولید نفت از میدان‌های مرکزی لیبی تا ۱۵ ماه آینده به حالت عادی، قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، از حدود ۷۵/۸۷ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۹ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۵/۷۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. پس از نشست دو روزه فدرال رزرو آمریکا، نگرانی‌ها در مورد نوع بسته پیشنهادی افزایش یافته و به نظر می‌رسد که این بسته پیشنهادی به حد کافی باعث رونق اقتصادی نشده و رکود اقتصادی همچنان ادامه داشته باشد. کمیته ملی بازار آزاد بانک مرکزی آمریکا از روز ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۱ نشست دو روزه خود را آغاز کرد که در آن درباره اتخاذ دور جدیدی از سیاست‌های انبساطی اقتصادی در این کشور، تصمیم‌هایی گرفته شد. در بازار اروپا نیز با وجود انتشار اخباری درباره احتمال توافق یونان با دیگر کشورهای اروپایی برای دریافت وام‌های نجات‌بخش، نگرانی درباره ورشکستگی قریب‌الوقوع دولت این کشور همچنان بر بازار نفت سایه افکنده است.

البته طی دوره مذکور انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر کاهش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام آمریکا معادل ۳/۷ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱، پیش‌بینی بانک گلدمن ساچس مبنی بر افزایش قیمت نفت خام برنت تا سطح ۱۳۰ دلار در هر بشکه طی ۱۲ ماه آتی به دنبال رشد اقتصادی مناسب در کشورهای در حال توسعه، افزایش ۲/۱ درصدی واردات نفت خام ژاپن در ماه اوت ۲۰۱۱ نسبت به سال گذشته و همچنین تشدید و تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه، از عوامل تقویت کننده قیمت نفت خام در بازارهای جهانی به شمار می روند.

بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۱۹ سپتامبر الی ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۶۸/۱۰۸ دلار در هر بشکه تا کمتر از ۱۱/۱۰۵ دلار در هر بشکه کاهش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱، با ۱۳/۱ دلار کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۱۰۷ دلار و ۷۶ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۱ معادل ۱۰۸ دلار و ۸۹ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه سپتامبر (تا ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۱)، با ۲ دلار و ۹۱ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه اوت، به هر بشکه ۱۰۹ دلار و ۲۳ سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه اوت ۲۰۱۱ معادل ۱۰۶ دلار و ۳۲ سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده ۱۲ نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف ۱۷ ونزوئلا است.

قیمت نفت خام برنت دریای شمال نیز در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه نوامبر ۲۰۱۱، در پی نگرانی‌های جدید درباره بحران بدهی‌های منطقه یورو و همچنین شروع اعتراضات به سیاست جدید ریاضت اقتصادی در یونان، از یک روند کاهشی شدید برخوردار بوده و از حدود ۷۱/۱۱۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۹ سپتامبر۲۰۱۱ تا کمتر از ۹۷/۱۰۳ دلار در هر بشکه در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین در روز ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۱، نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۱۲/۲۴ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار بود.

میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با ۲۱ سنت کاهش نسبت به هفته قبل (۱۳ سپتامبر ۲۰۱۱)، در روز ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ به بشکه‌ای ۱۰۷ دلار و ۶ سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز چهارشنبه (۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱ ) ۱۰۸ دلار و ۵۹ سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح ۱۰۶ دلار و ۳۲ سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی ۱۰۸ دلار و ۸۱ سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار ۱۰۷ دلار و ۳۶ سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا ۱۰۸ دلار و ۷۴ سنت، شمال غربی اروپا ۱۰۸ دلار و ۹۹ سنت و در بازار مدیترانه ۱۰۶ دلار و ۷۶ سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا ۱۰۶ دلار و ۳۵ سنت، شمال غربی اروپا ۱۰۷ دلار و ۵۴ سنت و در بازار مدیترانه ۱۰۴ دلار و ۷۱ سنت به فروش رسیده است. طی دوره ۱۳ سپتامبر الی ۲۱ سپتامبر ۲۰۱۱، قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران در بازار آسیا با ۷۵ سنت افزایش در هر بشکه همراه بود، در حالی که در سایر بازارها به میزان ۹۵ سنت کاهش یافت. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان ۲۰ و ۲۱ سنت در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )

*کارشناسان ارشد موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی