گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: با وجود اینکه محصولات عرضه شده در بورس کالا به خصوص میلگرد فولادسازان خصوصی همچنان با محدودیت و سقف قیمتی مواجه است، دیروز پس از عرضه تیرآهن سنگین، ذوب‌آهن اصفهان مجوز رقابت کارگزاران برای این کالا را گرفت. پس از رقابت کارگزاران نرخ این سبد فولادی از ۱۱۰۰ تومان به ۱۲۰۰ تومان رسید، ضمن اینکه نرخ پایه این کالا تا روز شنبه ۱۰۵۰ تومان اعلام شده بود، اما طی آخرین اطلاعیه، قیمت پیشنهادی این کالا ۵۰ تومان، با انگیزه از بین بردن رانت‌های احتمالی ناشی از پایین‌تر بودن قیمت آن در بورس و فاصله نرخ آن با بازار آزاد رشد کرد. اما افزایش نرخ این کالا و آنچه که آنها آن را تقاضای کاذب می‌دانستند و استثنایی که بورس در رقابتی شدن این محصول ذوب‌آهن قائل شد نیز به اعتراض کارگزاران و حتی خریداران منجر شد.

کارگزاران با اشاره به اصراری که طی این مدت به بازنشدن فضای رقابتی در بورس به خصوص محصول تولیدکنندگان خصوصی وجود داشته، به این تغییر رویه در بورس که به گفته آنها یکباره و بدون اطلاع قبلی بود، خواستار پاسخ بورس به این موضوع شدند.

اگرچه ناظر تالار پس از این اعتراض‌ها، ویژه بودن سبد تیرآهن سنگین ذوب آهن و محدود بودن تعداد خریداران آن را به عنوان دلایل این اقدام بورس عنوان کرد، اما در نهایت این توضیح‌ها کارگزاران و خریداران دیگر را که ماه‌هاست بر ضرورت آزادسازی قیمت‌ها در بورس و شفافیت بازار تاکید می‌کنند، راضی نکرد.

به گفته تجار و معامله‌گران بورس، تجارت تیرآهن سنگین ذوب‌آهن در بازار ایران به لحاظ تولید کم و استفاده آن در پروژه‌های بزرگ کاملا انحصاری و در اختیار تعداد محدودی از تجار بازار آهن است از این‌رو چنین استثنایی نه‌تنها بر خلاف خواسته بورس باعث از بین رفتن رانت نمی‌شود بلکه به نوعی توزیع رانت بوده و اجحاف در حق دیگر عرضه‌کننده‌ها است. به عقیده آنها اگر تیرآهن سنگین کالای ویژه است در مقابل تیرآهن‌های سایز ۱۴ تا ۱۸ نیز پر مصرف‌ترین کالای ذوب آهن است و رقابت کردن برای آن طبیعی‌تر و منطقی‌تر

است.

یکی از کارگزاری‌ها در خصوص یکی از دلایل بورس که معتقد است در صورت عدم افزایش نرخ محصول ذوب‌آهن، رانت زیادی در بازار این کالا ایجاد می‌شود، می‌گوید: اگر قرار بر این باشد تا اعتماد بازار نسبت به معاملات بیشتر شود باید شرایط برای همه عرضه‌کننده‌ها یکسان باشد و آیا این رانتی که ممکن بود برای تیرآهن ایجاد شود با تثبیت نرخ‌های میلگرد ایجاد نشد؟

یک مورد دیگری که از نظر فعالان بازار مطرح می‌شود شایعات بازار است که به دلیل کمبود اطلاع‌رسانی رسمی و عمومی، برای اغلب فعالان و معامله‌گران معتبر و قابل اتکا شده؛ چرا که چندین بار این شایعات دقیقا از سوی عرضه‌کننده‌ها اجرا شده که در نهایت این تجربه فضای شایعه‌پراکنی را تقویت کرده است. حتی یکی از کارگزاران در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای‌اقتصاد با بیان اینکه رقابت بر روی این کالا از قبل اعلام نشد، گفت: حتی زمانی‌که روز شنبه از برخی مسوولان در خصوص صحت این شایعه که اجازه رقابت داده شده سوال شد پاسخ مشخصی وجود نداشت.

با توجه به این موضوع، اغلب کارگزاران و فعالان بازار آهن این افزایش قیمت را منطقی و دور از انتظار ذکر کرده و علت آن را تلاش برخی از تجار برای بازارسازی این کالا می‌دانند. ضمن اینکه به گفته برخی از تجار نرخ ۱۱۰۰ تومان، نهایت نرخ این کالا بوده و احتیاجی به افزایش قیمت و رقابت نداشته است.

نگرانی فعالان بازار از شدت گرفتن یک رویه نامعمول در معاملات

علاوه بر اینکه بازارسازی عامل رشد قیمت تیرآهن سنگین عنوان می‌شود در عین حال وجود تقاضای کاذب به عنوان عامل اصلی از سوی فعالان عنوان می‌شود. اگرچه بورس با استفاده از حساب مشترک کارگزار و خریدار و واریز۱۰۰ درصد وجه خرید کالا ۲۴ ساعت قبل از عرضه تلاش کرده تا تقاضای کاذب را در بورس از بین ببرد اما مدتی است که بسیاری از معامله‌گران و دست‌اندرکاران بازار آهن نسبت به گسترش روش دیگری که منجر به ثبت تقاضای کاذب می‌شود، هشدار می‌دهند.

بر این اساس گفته می‌شود برخی از تجار با استفاده از منابع بانکی و حتی منابعی که برخی کارگزاری‌ها به خصوص کارگزاری‌های سیستم بانکی اقدام به دریافت اعتبارات کوتاه‌مدت، اما با حجم بالا می‌کنند تا بتوانند در معاملات بیش از آنچه موجودی نقد دارند وارد شوند، از این‌رو از آنجا که واریز این وجوه گاه در همان روز عرضه و نه ۲۴ ساعت قبل نیز انجام می‌شود این افراد با استفاده از یک اعتبار ۳ تا ۴ ساعته تقاضایی را وارد بازار می‌کنند که ممکن است واقعا خریدار آن مقدار نباشند. در نتیجه از آنجا که هزینه زیادی نیز ندارد می‌توانند برای مثال از ۴ هزار تن تقاضایی که واقعا دارند با این اعتبار ۸ هزار تن تقاضا وارد سیستم کنند که این امر خود به گمراه شدن بازار و جریان تقاضا می‌انجامد.

از آنجا که این شرایط و دادن این اعتبار برای همه کارگزاری‌ها امکان پذیر نیست و دریافت آن نیز برای همه خریداران فراهم نیست در نتیجه این معادلات نه‌تنها قانونی نیست، بلکه تمامی تلاشی که بابت حذف تقاضاهای کاذب شده را نیز از بین می‌برد. از آنجا که شایعات و اخبار مربوط به این‌گونه اقدامات مدتی است صورت می‌گیرد انتظار می‌رود که راه‌حل سریع‌تری برای آن اندیشیده شود کما اینکه در مورد این موضوع نیز همانند بحث کنترل قیمت‌ها، نگاه قالب بازار این است که باید روشی بهتر در بورس به کار گرفته شود.

نخستین عرضه میلگرد شهریورماه در بورس در معاملات روز گذشته در بورس کالا علاوه بر محصول ذوب‌آهن تیرآهن‌های بخش خصوصی نیز که از هفته گذشته مجددا عرضه آنها پس از جریان ارز آغاز شده بود، عرضه شد.

از آنجا که محصول فولاد کویر و فولاد یزد برای تحویل ۲۹ شهریورماه عرضه شده بود در نتیجه نرخ آنها ۸۳۰ تومانی که بورس برای بخش خصوصی اعلام کرده بود تعیین نشد، بلکه با نرخ ۸۱۲ تومان معامله شدند که ۶ هزارو ۸۲۰ تن میلگرد کویر و ۱۹۰۰ تن میلگرد فولاد یزد معامله شد.

گفته می‌شود اگرچه به عقیده کلی بازار نرخ این کالاها با توجه به نرخ ذوب آهن و نیشابور، باید قاعدتا ۸۴۰ تومان باشد، اما به دلیل اینکه پرداخت وجه خرید این کالاها به صورت نقدی اما تحویل آن سلف است، برای فروشنده ضررده نیست و برعکس مقرون به صرفه است. شایعات نشان می‌دهد همین کالاها در حدود ۹۱۰ تا ۹۲۰ درب کارخانه به صورت نقدی عرضه می‌شود، از این‌رو بسیاری از فولادسازان از فروش محصولات خود با نرخ‌هایی که بورس تعیین کرده با توجه به هزینه شمش موافق نیستند؛ چرا که شرکت‌های تولیدی خصوصی شمش خود را به صورت روزانه تهیه می‌کنند و افزایش نرخ‌های مواد اولیه برخلاف دولتی‌ها روزانه بر آنها تاثیر می‌گذارد و این نکته این است که فولادسازان انتظار دارند بورس به آن توجه کند. البته اگرچه انتظار رشد قیمت‌ها در بورس در میان فولادی‌ها وجود دارد، اما در عین حال در بازار آزاد انتظار زیادی به رشد قیمت‌ها وجود ندارد؛ چرا که سطح تقاضا بالا نیست و اگرچه معاملاتی انجام می‌شود، اما تا حدی بالا نیست که نرخ‌ها افزایش زیادی داشته باشد و حتی برخی پیش‌بینی می‌کنند اگر نرخ ارز مجددا قیمت‌ها را افزایش بدهد با این حال نیز بازار توان و کشش نرخ‌های بالا را ندارد، مگر اینکه تقاضاهای عمده وارد بازار شود. در معامله دیگر دیروز بورس، سبد مخلوط آریان فولاد با نرخ ۸۳۰ تومان ۱۱۰۰ تن برای تحویل در یکم تیرماه معامله شد.