قلمرو رشد تقاضای مواد اولیه در چین همچنان وسعت می‌یابد
عوامل رشد قیمت زغال کک‌سازی
کاهش قراردادها، توقف اخیر در روند تولید و رشد ذائقه قاره آسیا در بخش موادخام از عواملی هستند که عرضه، تقاضا و تحرک قیمت زغال کک‌سازی را دستخوش تغییرات قرار دادند.
کاهش قراردادها، توقف اخیر در روند تولید و رشد ذائقه قاره آسیا در بخش موادخام از عواملی هستند که عرضه، تقاضا و تحرک قیمت زغال کک‌سازی را دستخوش تغییرات قرار دادند.
طی 10 سال گذشته سطح تقاضای زغال کک‌سازی در جهان تقریبا دو برابر شده است. براساس محاسبات انجام شده توسط گروه مطالعاتی تحلیل داینامیک بازار فولاد خاورمیانه، استیل داینامیک (MESD)،این میزان بیش از 50 درصد افزایش یافته و از حدود 458 میلیون تن در سال 2000، در 2010 حتی از خطوط 857 میلیون تن هم فراتر رفت. رشد تقاضا اساسا در آسیا بنا شده بود که در همین راستا چین در حال حاضر حدود تقریبی 64 درصد از این میزان تقاضا را یدک می‌کشد. حجم کل واردات جهان در سال 2010 حدود 243 میلیون تن بود که در مقایسه با 169 میلیون تن در سال 2000 افزایش چشمگیری را تجربه کرده است.
جمهوری خلق چین تا حدودی بخشی از این میزان رشد در سطح تقاضا را با بخش مصرف تقسیم کرد و به دومین تولیدکننده بزرگ زغال کک‌سازی بعد از استرالیا تبدیل شد و در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد از تولید جهان را به دوش می‌کشد. آنچه تحلیلگران گزارش می‌کنند خبر از حد وسط کیفیت زغال کک‌سازی در چین می‌دهد، نه خوب است و نه بد. به طور کلی زغال چین متغیرترین نوع زغال است که چندان هم مناسب تولید کک نیست. برهمین اساس میزان خیلی کمی از زغال کک‌سازی تولید شده در چین صادر می‌شود.
از دیگر مناطقی که در رشد تقاضا موثر بودند، می‌توان اروپای شرقی، سی آی اس و آمریکای جنوبی را برشمرد و با اینکه اروپای شرقی و‌ایالات متحده از ذخایر فراوان زغال کک‌سازی برخوردارند اما با این حال سالانه در طول 10 سال گذشته قراردادهای کمی برای فروش محصول خود بسته‌اند هر چند در سال 2009 به دلیل بحران مالی شاهد کاهش یکباره در سطح تقاضا بودند. به عنوان مثال سطح تقاضا در‌ایالات متحده از 18 میلیون و 100 هزار تن، در سال 2009 به 13 میلیون و 400 هزار تن کاهش یافت.
ادامه روند رشد تقاضا
همراه با آمریکای شمالی و اروپای غربی که در تلاش هستند تا با تنظیم سیاست‌های خود به سطوح قبل از بحران مالی بازگردند، انتظار می‌رود تقاضا برای زغال کک‌سازی در سرتاسر جهان به رشد خود ادامه دهد. اما در بلند مدت، آسیا که در حال حاضر پاسخگوی حدود 77 درصد از تقاضای جهان است به احتمال زیاد در طول دهه پیش رو خواهد توانست حدود 85 درصد از سطح تقاضای جهان را پوشش دهد.
از میان کشورهای آسیایی، حاکمیت چین به عنوان خریدار زغال کک‌سازی ادامه خواهد داشت، اما این امپراتوری چندان پررنگ نخواهد ماند چرا که از سویی سرعت رشد تولید در این کشور رو به کاهش و سطح تقاضا در بازارهای داخلی رو به افزایش است و از سویی دیگر حجم واردات فولاد از کشور همسایه مغولستان افزایش یافته است. با این وجود بخش اعظمی از این محصول از کیفیت پایینی برخوردار است و از این‌رو باعث می‌شود نیاز به وارد کردن زغال مرغوب به این کشور احساس شود.
هرچند چین، در دهه گذشته عامل موثری در افزایش سطح تقاضا در جهان به شمار می‌رود، اما ژاپن که هیچ زغال کک‌سازی تولید نمی‌کند همچنان با حجم واردات کالا بالغ بر 55 میلیون و 300 هزار تن در سال 2010 و پوشش‌دهی 22 درصد از کل واردات جهان در همان سال، بزرگ‌ترین واردکننده زغال کک‌سازی به حساب می‌آید (نمودار 1). انتظار می‌رود با شروع فعالیت‌های بازسازی بعد از وقوع زلزله و توفان مهیب سونامی، سطح تقاضای فولاد در ژاپن در میان مدت افزایش یابد و به تبع واردات زغال کک‌سازی به اوج خود برسد.
چین و هند هر کدام به ترتیب با برخوردار بودن از ۱۷درصد و ۱۳ درصد سهم از واردات جهان، دومین و سومین واردکننده بزرگ در جهان به شمار می‌روند. هند در ده سال اخیر شاهد افزایش ۲۰ میلیون تنی واردات زغال کک‌سازی بوده است و انتظار می‌رود سطح تقاضا از سوی این کشور با اضافه شدن کوره‌های بلند به خطوط تولید افزایش یابد. هند تا حدودی از ذخایر زغال متالرژی محلی برخوردار است، اما میزان آن چندان چشمگیر نیست و از میزان خاکستر بالایی برخوردار است که همین امر باعث پایین آمدن ارزش‌این ماده می‌شود.
در دیگر نقاط آسیا، انتظار می‌رود سطح تقاضای مواد وارداتی به‌خصوص در کره‌جنوبی و تایوان در سال‌های آتی افزایش یابد و همچنین دور از تصور نیست که با احداث سه کوره بلند در کره جنوبی حجم واردات از 19 میلیون و 700 هزار تن در سال 2010 به حدود 23 میلیون و 500 هزار تن تا پایان سال 2014برسد. تایوان هم در حال احداث دو کوره بلند جدید است و انتظار می‌رود که حجم واردات این کشور تا پنج سال آینده به 7 میلیون تن برسد.
اما‌این موضوع تنها منحصر به آسیا نیست بلکه در خارج از آن، در سی‌آی اس و آمریکای جنوبی هم سطح تقاضا بسیار قوی است. انتظار می‌رود سی آی اس نیاز خود به زغال کک‌سازی را تا حدود ۹ میلیون تن طی سه سال آینده افزایش دهد، هرچند این‌طور پنداشته می‌شود که بخش زیادی از‌این افزایش نیاز از سوی منابع منطقه‌ای است.
برزیل تنها نیروی محرک سطح تقاضای آمریکای جنوبی است اما هیچ گونه فعالیتی در بخش تولید زغال کک‌سازی ندارد. گروه مطالعاتی استیل داینامیک پیش‌بینی می‌کند که این کشور میزان مصرف خود را در مقایسه با 14 میلیون و 200 هزار تن در 2010، حدود 4 میلیون و 400 هزار تن تا پایان سال 2014 افزایش دهد و به 18 میلیون و 500 هزار تن برسد.
عرضه‌کنندگان اصلی
انتظار می‌رود کشورهای مهم در بخش صادرات کالا از جمله استرالیا، ایالات متحده و کانادا در ده سال آینده نیز موقعیت فعلی خود را حفظ کنند (نمودار 2). در حال حاضر این سه کشور حدود 83 درصد از بازار صادرات را به خود اختصاص داده‌اند، و اگرچه تعداد عرضه‌کننده‌های جدید مثل جمهوری موزامبیک، مغولستان و اندونزی رو به افزایش است، اما انتظار بر این است که عرضه از سوی استرالیا تا سال 2014 حدود 12 درصد افزایش را تجربه کند و به 135 میلیون تن برسد. هرچند به دلیل محدودیت‌های موجود در بخش زیرساخت‌ها و فعالیت‌های معوقه بعد از بحران مالی جهان، انتظار نمی‌رود که رشد مذکور تا قبل از سال 2013 در بازار نمایان شود.
واردات زغال کک‌سازی چین از کشور مغولستان در سال ۲۰۱۰ به صورت سال به سال ۲۷۵ درصد رشد کرد و به ۱۵ میلیون تن رسید. پیش‌بینی می‌شود که بازار صادرات در اندونزی در سال آتی به ۴۰۰ هزار تن برسد و تا سال ۲۰۱۴ از یک میلیون تن فراتر رود.
بعد از استرالیا، ایالات متحده آمریکا بزرگ‌ترین عرضه‌کننده دریایی زغال کک‌سازی است و در سال‌های اخیر میزان صادرات خود را افزایش داده است. در سال 2010 این کشور 43 میلیون و 700 هزار تن کالا را حمل کرد که بیش از 10 میلیون تن نسبت به سال قبل افزایش یافته است. پایین بودن این میزان در سال 2009 حاصل بحران مالی بود که نسبت به 38 میلیون و 640 هزار تن در سال 2008 کاهش یکباره را تجربه کرد. استیل داینامیک تخمین می‌زند که صادرات ایالات متحده در سال جاری به 44 میلیون و 200 هزار تن برسد.
متغیر بودن سیستم قیمت‌گذاری
سه تا چهار ماه بعد از تغییر روند قیمت‌گذاری سنگ آهن در سال گذشته براساس سیستم فصلی، روند قیمت‌گذاری زغال کک‌سازی هم از این قانون پیروی کرد، اما بی اچ پی بیلیتون (BMA)، بزرگ‌ترین تولیدکننده زغال کک‌سازی در جهان، بیشترین تلاش خود را بر قراردادهای ماهانه متمرکز کرده است.
قیمت‌گذاری ماهانه به معدنچیان این امکان را می‌دهد تا سریع‌تر از قبل از قیمت‌های بالا که حاصل وجود تغییرات زیاد در بازار است بهره ببرند. بهای زغال کک‌سازی یک سال بعد از جانشین شدن سیستم قیمت‌گذاری فصلی رکورد بالای هر تن ۳۳۰ دلار را از خود برجای گذاشت و در اواسط خردادماه زغال کک‌سازی صادراتی استرالیا در خطوط هر تن ۳۰۵ تا ۳۱۵ دلار فوب متوقف شد.
بهای این ماده در بازار نقدی هرتن 400 دلار را به تازگی تجربه کرد. در سال‌های پیشین- غیر از سال‌هایی که شاهد سیل کوئینزلند بودند- نرخ مبلغ قراردادها در سال 2006 بین هر تن 105 تا 116 دلار، در 2007 بین هر تن 85 تا 98 دلار و در 2009 بین هر تن 128 تا 129 دلار بود.
با‌این وجود‌این تغییر روند به شدت با مقاومت بسیاری از فولادسازان روبه‌رو شد. مهم‌تر اینکه کارخانه‌های فولاد در ژاپن به نشانه اعتراض کسب و کار خود را به شرکت‌های آنگلو آمریکا و ریو تینتو بردند و هم اکنون در‌این منطقه در حال انجام مذاکراتی می‌باشند. کارخانه پوسکو در کره نسبت به تغییر سیستم قیمت‌گذاری ماهانه دهان به اعتراض باز کرد و حتی تهدید کرد که بعضی از قراردادهای خرید زغال کک‌سازی را لغو خواهد کرد.
در اروپا، فولادساز ایتالیایی، لوچینی، در ماهی که گذشت قرارداد زغال کک‌سازی خود را با بی اچ پی بیلیتون لغو کرد. در همین ارتباط یکی از منابع موجود در‌این کارخانه نقل می‌کند که «عرضه کنندگان آمریکایی ما برای سال‌جاری بهای ثابتی را از ما طلب می‌کنند. از زمانی که بی اچ پی بیلیتون به سمت سیستم ماهانه روی آورده است، بسیاری از فولادسازان برای تهیه زغال کک‌سازی خود به دیگر کارخانه‌ها سر می‌زنند.»
در ارتباط با انتقال سیستم قیمت‌گذاری ماهانه به فصلی، احتمال آن می‌رود که سیستم ماهانه منجر به تغییرات شدید قیمتی شود، چرا که این مساله با تغییر عرضه و تقاضا که معین قیمت هستند و چرخه کوتاه‌تری به طور طبیعی این تغییرات را منعکس خواهد کرد. این تغییرات منتج، با توجه به تعداد زیاد تحلیلگران و تولیدکنندگان فولاد، با ویژگی صنعت فولاد که از نظر تجاری ماهیتی بلند مدت دارد در تضاد است.
دیدگاه مخالف از‌این قرار است که این متغیر بودن سیستم قیمت‌گذاری باعث معاملات بورسی خواهد شد و در نتیجه ثبات قیمتی بیشتری برای فولادسازان از طریق داد و ستد تامینی به وجود می‌آورد، اگرچه در بازار حرف بر‌این است که زغال کک‌سازی حداقل بیست سال از‌این نوع معاملات عقب است، چرا که وجود درجات زیاد و متنوع این محصول (حدود 50 نوع) و همچنین متفاوت بودن سیستم درجه‌بندی (که کشور به کشور متفاوت است)، رسیدن به یک مشخصه کالایی واحد و جهانی برای تجارت را مشکل می‌کند. مساله تجارت زغال کک‌سازی به عنوان یک کالا مساله‌ای بحث برانگیز است، اما به طور کل عقیده بر‌این است که در نهایت یک نفر این کار را انجام خواهد داد. با این وجود موفقیت در این کار به طور گسترده منوط به نقدینگی بازار است؛ منظور اینکه چه تعداد شرکت این کالا را در بورس معامله می‌کنند و در چه حجمی این معامله شکل می‌گیرد.
تراز قیمتی در حال حاضر (سطحی که قیمت با توجه به پویایی فعلی بازار ثابت می‌ماند)، حدود هر تن ۲۲۵ تا ۲۵۰ دلار است و بسیاری از تحلیلگران معتقدند که بازار از سطوح بالای قیمتی که اخیرا شاهد آن بودیم عقب خواهد نشست و شاهد تغییر روند منفی در طول زمان خواهیم بود. شرکت انگلو امریکن اخیرا گزارش کرد که بهای ۳۱۵ دلار فوب استرالیا در سه ماهه سوم سال که به یک خریدار اروپایی پیشنهاد شده بود، نشان از وجود ضعف جزئی در بازار است. اگرچه منتقدین انتظار دارند که تا سه ماهه سوم سال با کاهش یافتن زغال کک‌سازی موجود در بازار قیمت‌ها به بیش از هر تن ۳۰۰ دلار افزایش پیدا می‌کنند، اما به گفته تحلیلگران به استیل داینامیک قیمت‌ها به طور قطعی در نیمه دوم سال افت خواهد کرد چراکه برخی خریداران در آسیا خواستار ارقامی‌هستند که با عدد «۲» شروع می‌شوند. مهم‌ترین عاملی که می‌توانست از افزایش تقاضا و بالارفتن قیمت‌ها جلوگیری کند، افزایش هزینه‌های توسعه معادن است، به ویژه در استرالیا که هزینه مخارج سرمایه‌ای در معدن بوون کوئینزلند از سال ۲۰۰۵ تاکنون دوبرابر شده است، البته این امر باعث افزایش قیمت کف می‌شود و به تبع دیگر امکان بازگشت به سطوح
قبلی وجود نخواهد داشت.
* کارشناس بازار فولاد
منبع: میدل‌ایست استیل داینامیک (MESD)
ارسال نظر