داغ شدن بازار داخلی روانکارها با اوج‌گیری قیمت نفت کوره در جهان رقم خورد
لوب‌کات در مسیر رشد قیمت
حمایت متغیرهای بنیادی از بازار روانکار
قیمت نفت کوره سولفور بالا در بازارهای جهانی رو به افزایش گذاشته و رکوردهای جدید قیمتی برای این محصول در حال ثبت شدن است، با این وجود همچنان بهای پایه لوب‌کات در بازار داخل نسبت به اوج قیمتی این محصول که مربوط به فروردین امسال بود ۱۵ درصد کمتر بوده و همین موضوع فرصت مناسبی به متقاضیان داده تا خریدهای خود را سریع‌تر انجام دهند. بهای پایه لوب‌کات (ماده اولیه تولید روغن پایه) در بورس کالای ایران بر اساس میانگین جهانی نرخ فروش دو هفته قبل HSFO (نفت‌کوره سولفور بالا) در ضریبی مشخص (رقمی نزدیک به ۹/ ۰× ۱۵/ ۱) با احتساب میانگین نرخ ارز نیمایی تعیین می‌شود. بنابراین نوسانات نرخ ارز در کشور و تغییرات بهای نفت در بازار جهانی و به‌طور مشخص قیمت HSFO بر قیمت پایه لوب‌کات در بورس کالای کشور اثرگذار می‌شود.
ظرف هفته‌های اخیر بهای HSFO در بازارهای جهانی رو به افزایش گذاشته که این موضوع می‌تواند سیگنالی مثبت برای رشد قیمت این پایه محصول در عرضه‌های بعدی باشد. اگرچه قیمت HSFO به شکل منطقه‌ای تعیین می‌شود اما نرخ این محصول در بازارهای مختلف دنیا نوسانی همگرا دارد. هر بشکه HSFO تحویل بنادر ایالات متحده در روز پایانی هفته قبل یعنی جمعه 18 ژوئن به 96/ 60 دلار رسید که این رقم بیشترین نرخ معامله این محصول پس از جولای 2019 بود. همچنین بر اساس گزارش نشریه Ship & Bunker که متمرکز بر سوخت‌های دریایی در جهان است در روز 18 ژوئن بهای هر تن HSFO تحویل بندر روتردام (قطب سوخت‌گیری اروپا) نیز به 402 دلار رسید که این رقم نیز بیشترین بهای دادوستد این محصول پس از جولای 2019 بود؛ همچنین در این روز نفت کوره سولفور(خیلی)پایین (VLSFO) تحویل بندر روتردام با قیمت 514 دلار به ازای هر تن معامله شد. روند مثبت قیمتی برای این محصولات در روزهای ابتدایی هفته جاری نیز ادامه داشته که این موضوع پتانسیل رشد بهای پایه لوب‌کات برای عرضه‌های هفته‌های آینده در بورس کالای ایران را به همراه خواهد داشت. افت محسوس نرخ نیمایی ظرف هفته‌های گذشته مهم‌ترین دلیل تعدیل بهای پایه لوب‌کات در بازار داخل با وجود افزایش قیمت‌های جهانی بود. در حالی که اوج‌گیری نرخ ارز در هفته‌های ابتدایی سال از رشد قیمت محصولات عرضه شده در بازارهای بورس کالا حمایت کرد، سیگنال‌های مثبت برجامی باعث شد تا در ادامه نرخ ارز نیمایی و آزاد در بازار داخل کاهش یابد که این موضوع به تعدیل قیمت‌های پایه در بازار داخل انجامید. هرچند این روند کاهشی چندان ادامه‌دار نبود.
نوسان در بازار ارز به تناوب ادامه دارد. ظرف روزهای گذشته مجدد نرخ ارز آزاد وارد مسیر رشد قیمتی شده که این موضوع سیگنالی مثبت برای رشد بهای پایه لوب‌کات عرضه شده در بازار فیزیکی بورس کالا به شمار می‌رود. همزمانی رشد نرخ ارز و افزایش بهای جهانی نفت کوره موید رشد قیمتی در بازار روانکار کشور خواهد بود. قیمت پایه لوب‌کات سبک در عرضه هفته پایانی خرداد برابر 8 هزار و 680 تومان به ازای هر کیلوگرم بود که سیگنال‌های افزایشی در تعیین این نرخ باعث شد تا قیمت پایه این محصول برای عرضه‌های بعد به 9 هزار و 100 تومان به ازای هر کیلوگرم برسد.
سیگنال‌های مثبت جهانی
بخشی از رشد بهای نفت کوره خام از افزایش بهای نفت در بازارهای جهانی سیگنال می‌گیرد. بهبود اقتصاد جهانی، موفقیت‌آمیز بودن واکسیناسیون کرونا در بخشی از کشورهای دنیا و افزایش تقاضا برای حملونقل در عین تداوم سیاست‌های محدودیت عرضه باعث شد تا بهای نفت در هفته گذشته برخلاف سایر بازارهای مالی و کامودیتی افزایشی باشد. این موضوع سیگنالی اثرگذار در رشد بهای نفت کوره در بازارهای مختلف دنیا بود. افزایش فاصله قیمتی میان نفت کوره سولفور بالا و نفت کوره(سولفور پایین)موضوع دیگری است که پتانسیل رشد بهای نفت کوره سولفور (بالا) را به همراه دارد. در روز دوشنبه 21 ژوئن هر تن VLSFO تحویل بندر روتردام به 521 دلار به ازای هر تن رسید؛ در این روز قیمت هر تن HSFO تحویل بندر روتردام برابر 405 دلار به ازای هر تن بود و به این ترتیب این دو محصول فاصله قیمتی 116 دلاری از یکدیگر پیدا کردند که رقم چشمگیری به شمار می‌رود. عمده نفت کوره سولفور بالا و سولفور پایین در دنیا به‌عنوان سوخت کشتی‌ها به مصرف می‌رسد. سازمان بین‌المللی دریانوردی به‌منظور کاهش آلایندگی حاصل از حملونقل دریایی در سال 2020 استفاده از HSFO را به‌عنوان سوخت ناوگان دریایی دنیا ممنوع کرد. این موضوع به افت قابل ملاحظه بهای این سوخت در این سال منجر شد. در این زمان انتظار می‌رفت که سوخت نفت کوره سولفور بالا به حاشیه رانده شود اما چنین نشد. با تصویب و اجرایی شدن این قانون بر میزان تقاضا برای VLSFO افزوده شد و به این ترتیب فاصله قیمتی میان این دو سوخت افزایش پیدا کرد. افزایش فاصله قیمتی میان HSFO و VLSFO کشتی‌ها را به نصب اسکرابر (تصفیه‌کننده درجای گوگرد) ترغیب کرد. به این ترتیب کشتی‌ها این امکان را پیدا کردند که با نصب اسکرابر همچنان از سوخت HSFO استفاده کرده و در عین حال قوانین IMO را نیز رعایت کرده باشند. پس از تصویب ممنوعیت استفاده از HSFO در ناوگان دریایی بر میزان نصب اسکرابر روی کشتی‌ها افزوده شده است. البته عمده نصب تجهیزات اسکرابر در این زمان مربوط به کشتی‌های بزرگ بوده که نصب و استفاده از این تجهیزات برای آنها صرفه اقتصادی دارد.
در حالی که با ممنوعیت استفاده از HSFO برخی واحدهای تولیدی این سوخت از میزان تولید خود کاسته بودند، اوج‌گیری تقاضا برای این محصول باعث شده تا مجدد برخی شرکت‌ها به دنبال ازسرگیری تولید و بازگشت به بازار باشند. رشد تقاضا برای HSFO در سال‌جاری میلادی به میزانی جدی بوده که کمپانی Trefoil که تامین‌کننده سوخت سولفور بالا در اروپای شمالی است اعلام کرده که تولید خود را پس از یک وقفه شروع خواهد کرد.
به گزارش پلتس برآورد می‌شود که تا سال 2022 برابر 10درصد به تعداد ناوهای دریایی مجهز به اسکرابر افزوده شود و تعداد این شناورهای جهانی به 4 هزار و 629 دستگاه برسد. همچنین قرار است تا سال 2025 نیز سالانه 2 درصد بر تعداد ناوهای دریایی مجهز به اسکرابر افزوده شود. این موضوع زمینه‌ساز رشد تقاضا برای این سوخت بوده و از افزایش قیمتی آن حمایت می‌کند. با این وجود تاکید دنیا به سمت استفاده از سوخت‌های با آلایندگی کمتر دیگر اجازه نخواهد داد که میزان تقاضا برای این سوخت (HSFO) به اوج تقاضای جهانی برسد که مربوط به سال 2018 بود.
البته به شکل طبیعی و به مرور زمان بر میزان حملونقل جهانی افزوده می‌شود که این موضوع تقاضای سالانه سوخت را افزایشی خواهد کرد. بر اساس گزارش پلتس در سال 2020 به طور متوسط روزانه در دنیا حدود 5/ 5 میلیون بشکه سوخت کشتی به مصرف رسید که البته با توجه به محدودیت‌های قرنطینه‌ای ناشی از کرونا این رقم نسبت به میزان مصرف روزانه سوخت در سال قبل کاهش اندکی داشت. بر اساس برآورد پلتس، میزان مصرف روزانه سوخت کشتی تا سال 2040 به حدود 5/ 7 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. با توجه به تاکید دنیا به کاهش آلاینده‌ها انتظار می‌رود که این افزایش مصرف با سوخت‌های همراه با آلایندگی کمتر تامین شود، اما تغییر محسوسی در میزان مصرف نفت کوره سولفور بالا و پایین پس از سال 2025 به وجود نیاید.
