در سومین همایش چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران مطرح شد
اثر مسوولیت اجتماعی بر رشد بنگاه‌های فلزی
سال‌هاست که ذات توجه به مسوولیت اجتماعی از سوی بنگاه‌های بزرگ اقتصادی و بالاخص شرکت‌های معدنی که اغلب در مناطق محروم کشور یا نقاط کمتر برخوردار ایران و جهان قرار دارند، موجب‌شده تا ادبیات جدیدی بر این عملکرد حاکم شود که حمایت از مردم محلی به شیوه‌های مختلف یا توجه به خواسته‌های حاکمیتی تقویت شده است. احتمال مقاومت محلی در معدنکاری غالبا کوچک‌‌مقیاس را باید جدی گرفت اگرچه برای معادن بزرگ چنین ریسک‌هایی کمتر متصور است، اگرچه سایر صنایع هم شرایط بعضا مشابهی دارند. این داده‌ها اگرچه چندان برجسته نیست و مرتفع خواهد شد، اما می‌تواند به‌عنوان سرعت‌گیر مهمی در برابر توسعه شرکت‌ها ایفای نقش کرده و حتی چابکی و روحیه کار گروهی و حتی اشتیاق به بازده بیشتر نیروی کار را تضعیف کند. این موارد سیگنال‌های اثرگذاری هستند که در آمارها رد پای چندانی از آنها دیده نمی‌شود ولی مدیران شرکت‌های بزرگ نمی‌توانند از آن غافل شده یا با کم‌توجهی از کنار آنها عبور کنند. مصادیق بسیاری از این واقعیت‌ها در دسترس است و این سیگنال در دنیای امروز به‌قدری برجسته‌شده که نیاز بود بخشی از سومین همایش چشم‌انداز صنایع فلزات غیرآهنی ایران به آن بپردازد. این در حالی است که هدف اصلی و مشترک هر بنگاه اقتصادی افزایش سودآوری و ارزش‌آفرینی برای سهامداران به‌شمار می‌رود، اما در سال‌های گذشته در کنار توجه به ارزش‌آفرینی درون سازمان مساله توجه به توسعه پایدار و مسوولیت اجتماعی به مثابه مسوولیت شرکت‌ها در قبال جامعه نیز مطرح شده است.
نگاهی به مسوولیت‌های اجتماعی شرکت ملی صنایع مس
در ابتدای این نشست محراب احمدیان، معاون توسعه سرمایه انسانی شرکت ملی صنایع مس ایران خلاصه‌ای از عملکرد این شرکت در حوزه مسوولیت اجتماعی از سوی روابط عمومی این مجموعه را ارائه کرد. شرکت ملی صنایع مس ایران فعالیت‌های خود را در راستای اجرای مسوولیت اجتماعی از ۳ بعد جامعه، اقتصاد و محیط زیست دنبال می‌کند و این اقدامات عمدتا متمرکز بر دو استان کرمان و آذربایجان شرقی که محل اصلی فعالیت این شرکت است می‌شود. وی ادامه داد: محورهای اصلی اجرای مسوولیت اجتماعی که در شرکت ملی صنایع مس ایران به تصویب رسیده عبارت هستند از: کمک‌های بلاعوض، حمایت از باشگاه‌های ورزشی، کمک‌های مردمی، توجه به جامعه و راه‌های ارتباطی، اقتصاد مقاومتی و مبارزه با کرونا.
مجتمع مس سرچشمه اقدامات گسترده‌ای در زمینه مسوولیت اجتماعی اجرایی کرد از جمله شناسایی ۶ نقطه محروم در استان کرمان و اجرای طرحی جهادی در این مناطق که به ارائه خدماتی ارزنده به خصوص در بخش خدمات درمانی، فرهنگی، توانمندسازی افراد بی بضاعت و... پرداخت.
محراب احمدیان گفت: این شرکت در بحث ورزشی نیز خدمات خوبی در منطقه داشته است؛ از جمله ایجاد تیم‌های ورزشی در فوتبال و فوتسال که موفق به حضور در لیگ دسته یک و لیگ برتر شده‌اند. در واقع باید اذعان کرد که این شرکت به لحاظ ورزشی در مناطق مختلف کرمان و در آذربایجان (شرقی) فعال است.
اجرای پروژه‌هایی در زمینه احداث جاده‌ها و پل‌های ارتباطی از دیگر اقدامات انجام شده است که عمدتا بر بهسازی روستاهای اطراف مجتمع متمرکز و سعی شده این مورد به بهترین شکل ممکن ساماندهی شود. همانگونه که عنوان شد این مجتمع در حوزه مسوولیت اجتماعی نیز اقداماتی اجرایی کرده که ازجمله این موارد می‌توان به ارائه وام خود اشتغالی اشاره کرد.
همچنین این مجتمع در زمان وقوع بلایای طبیعی به کمک هم‌میهنان می‌شتابد، به‌گونه‌ای که در زمان وقوع زلزله زهکلوت کرمان، مجتمع مس سرچشمه ۳دستگاه کامیون کمک‌های مجتمع را به منطقه سیل زده اعزام کرد، همچنین موکب شرکت ملی مس و مجتمع مس سرچشمه روزانه ۲۵۰ پرس غذای گرم میان مردم منطقه توزیع می‌کردند.
معاون توسعه سرمایه انسانی شرکت ملی مس افزود: از اقدامات انجام شده توسط مجتمع مس سرچشمه برای مقابله با شیوع کرونا توزیع ۱۵۰۰ ماسک رایگان در سطح شهر و حومه رفسنجان بود. مقابله با شیوع ویروس کرونا در خارج از مجتمع و درواقع در سطح شهر کمک کرد تا این بیماری در مجتمع نیز به خوبی کنترل شود. اهدای جهیزیه به زوج‌های بی بضاعت، توزیع ۵۰۰ بسته معیشتی به خصوص در دوران کرونا، کمک به بهزیستی، توانبخشی، راه‌اندازی بیمارستان ۵۰ تختخوابی در رفسنجان و... از دیگر اقدامات این مجموعه بوده است. وی عنوان کرد: استراتژی شرکت ملی صنایع مس ایران در شهر بابک نیز مانند استراتژی کلی شرکت در حوزه مسوولیت اجتماعی بر ۴ حوزه اصلی بیان شده یعنی کمک بلاعوض، باشگاه‌های ورزشی، جاده و اقتصاد مقاومتی متمرکز شده است.
اقدامات اجرایی شده در شهر بابک بیشتر به‌صورت معین اقتصادی بوده، درواقع شرکت ملی مس در این منطقه به شکل مستقیم وارد عمل نشده و مسائل را از طریق ارائه وام پیگیری کرده است. درواقع وام‌های قرض‌الحسنه‌ای با حداقل بهره به منظور حل چالش افراد و اشتغال‌زایی خرد با پشتیبانی شرکت ملی مس داده شده است.
محراب احمدیان گفت: اقدامات مسوولیت اجتماعی شرکت ملی مس در منطقه آذربایجان شرقی که توسط مجتمع مس سونگون اجرایی شده نیز بر ۵ محور اصلی یعنی احداث جاده‌های مختلف ارتباطی پیرامون مجتمع (جاده ورزقان به سونگون و جاده خواجه به ورزقان)؛ احداث اماکن ورزشی، کمک‌های بلاعوض، کمک‌های فرهنگی، ورزشی و مذهبی و مقابله باشیوع کرونا متمرکز شده است.
از دیگر اقدامات مهم مجتمع مس سونگون در منطقه باید به برگزاری همایش خانوادگی و مسابقات ورزشی بین کارکنان، برگزاری نمایشگاه کتاب در شهرستان ورزقان، انعقاد تفاهم‌نامه همکاری با سازمان نوسازی و تجهیز مدارس استان جهت ساخت ۲۰ مدرسه در شهرستان، حمایت از ستاد بحران استان جهت ایجاد مجتمع امدادی چند منظوره و کوهستانی و... اشاره کرد. وی افزود: در مجموع باید عنوان کرد که شرکت ملی صنایع مس در مسوولیت اجتماعی عملکرد قابل قبولی داشته و برنامه‌های قابل توجهی برای سال ۱۴۰۰ نیز در نظر دارد. بخش قابل توجهی از درآمد اختصاص داده شده به مسوولیت‌های اجتماعی برای امسال صرف بخش کرونا شده که به امید خدا با کنترل شیوع این بیماری در سال آینده، امکان تمرکز بر سایر بخش‌ها به وجود می‌آید.
توجه به ذی‌نفعان در جوامع محلی و افراد بومی
احمد محمدی دهج مدیر روابط عمومی مجتمع مس شهر بابک به بیان اقدامات انجام شده از سوی مجتمع مس شهر بابک در حوزه مسوولیت اجتماعی پرداخت. وی در ابتدای سخنرانی خود به سخنان مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: معظم له در سخنرانی‌های خود عنوان کردند که مسائل اقتصادی کشور متعدد است از جمله اصلاحات بانکی، گمرکی و مالیاتی، بهبود فضای کسب‌وکار اما نقش تولید بی‌همتا است. جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به وجود آید. وی ادامه داد: شرکت ملی صنایع مس ایران با نگاه بلندمدت به ذی‌نفعان خود در جوامع محلی و بومی، بررسی‌های میدانی و جلسات با مسوولان شهرستان‌ها در جهت حل مشکلات جوامع براساس اولویت اقدام و نظارت و اختیارات اجرایی این مسوولیت را به مجتمع‌ها و مدیران مجتمع‌ها واگذار کرده است. در مجتمع مس شهر بابک مفهوم مسوولیت اجتماعی دامنه وسیعی از فعالیت‌ها را در برمی‌گیرد. این مفهوم نه به‌صورت نمایشی و نه ابزاری برای تبلیغ بلکه به‌عنوان باور این مجتمع و وسیله‌ای برای خلق ارزش افزوده تعریف می‌شود. مجتمع مس شهر بابک در فعالیت‌های خیرخواهانه، محیط زیستی و اخلاقی سرآمد صنایع است و این مهم را به دفعات ثابت کرده است. وی در ادامه به موارد ورود این مجتمع در زمینه فعالیت‌های مسوولیت اجتماعی اشاره کرد و گفت: احداث مرکز توسعه کسب‌وکار شهر بابک؛ اقدامات انجام شده جهت حفظ منابع طبیعی؛ طرح‌های صنعتی راه‌اندازی شده جهت حفظ محیط زیست؛ فعالیت‌های بهداشتی و درمانی؛ طرح‌های عمرانی و زیربنایی؛ خرید محلی، همکاری با ادارات و نهادها و تعریف اقدامات در جهت کاهش آسیب‌های اجتماعی.
تمرکز بنگاه‌های معدنی بر مطالبات جامعه محلی و حاکمیتی
حسین توحیدی، مدیر مدرسه بنگاه‌های مسوولیت‌پذیر در ارائه خود در این نشست به واکاوی مفهوم مسوولیت اجتماعی شرکتی و گونه‌شناسی مفهوم مسوولیت اجتماعی پرداخت و گفت: می‌توان مسوولیت اجتماعی را به ۶ مرحله اصلی تقسیم کرد که عبارتند از: کار خیر و عام‌المنفعه، مدیریت مطالبات جامعه محلی یا حاکمیتی، بازاریابی اجتماعی یا بازاریابی علت‌محور، هدف کسب و کار، تمرکز بر کارکردها و فرآیندهای شرکت، حل مساله و خلق ارزش مشترک. وی ادامه داد: بسیاری از کسب و کارها که به نوعی خلق پول می‌کنند، بخشی از پول به دست آورده را در قالب CSR (مسوولیت اجتماعی شرکتی) به جامعه بازمی‌گرداند. به‌عنوان مثال در مجمع سهامداران یک شرکت مصوب می‌شود که بخشی از درآمد یک مجموعه صرف امور عام‌المنفعه شود. چنین گونه‌ای از مسوولیت اجتماعی در ایران رواج دارد و نمونه بارز آن انجام کارهای خیر، مدرسه‌سازی و کمک به انجمن‌های خیریه همچون محک است.
حسین توحیدی افزود: گونه دیگری از CSR که در مجتمع‌های معدنی کشور رواج دارد، مدیریت مطالبات است که این مطالبات می‌تواند از طرف جامعه محلی یا نهادهای حاکمیتی و امنیتی باشد. به‌عنوان مثال حدود ۱۰۰ سال قبل که شرکت رویال (داچ) شل به ایران ورود کرد و قصد برداشت از چاه‌های نفت مسجد سلیمان را داشت، ابتدا اقدام به تاسیس مدرسه فوتبالی در این منطقه کرد تا مردم جامعه محلی را با خود همراه کند.
بازاریابی اجتماعی گونه سوم فعالیت CSR است که بیشتر مربوط به تولیدکنندگان کالاهای مصرفی می‌شود؛ به‌عنوان نمونه یک برند برای مطرح شدن بیشتر خود اقدام به راه‌اندازی کمپین اجتماعی می‌کند تا به این ترتیب بیشتر میان مصرف‌کنندگان دیده شود.
گونه بعدی CSR به تولید محصولات و خدمات ضروری و مفید برای جامعه در مقابل تولید محصولات آسیب‌رسان معطوف است، به‌عنوان نمونه بنگاهی که تولیدکننده برق است، می‌تواند تولید این محصول را نمونه‌ای از اجرای مسوولیت اجتماعی تلقی کند. البته انتظار می‌رود که چنین بنگاه‌هایی نیز بر کاهش آسیب‌های اجتماعی فعالیت خود متمرکز باشند. توحیدی گفت: تمرکز بر کارکردها و فرآیندهای شرکت گونه بعدی اقدامات مسوولیت اجتماعی شرکتی به‌شمار رفته و به نوعی گونه ترقی یافته CSR است. تمرکز بر کارکردها و فرآیندهای شرکت‌ها عبارت است از: سرمایه‌گذاری مسوولانه، بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست، منابع انسانی مسوولانه، تدارکات مسوولانه، بازاریابی مسوولانه و طراحی مسوولانه.
وی ادامه داد: آخرین رویکرد از مسوولیت اجتماعی خلق ارزش مشترک است که در سال ۲۰۰۶ مطرح و در سال ۲۰۱۱ کامل شد. در این رویکرد بر طراحی و تولید محصول و خدماتی تمرکز می‌شود که در کنار ارزش سرمایه‌ای، ارزش اجتماعی نیز داشته باشد. از این گونه مسوولیت اجتماعی به‌عنوان مدل توسعه یافته CSR یاد می‌شود. در صنایع معدنی کشور غالب فعالیت‌های CSR بر مطالبات مردم و حاکمیتی متمرکز است، البته این موضوع به این مفهوم نیست که این بنگاه‌ها فعالیتی در سایر گونه‌های CSR اجرایی نمی‌کنند اما عمده این فعالیت‌ها بر مطالبات مردم و بخش حاکمیتی تمرکز دارد.
