خرید دین چیست؟

فرض کنیم که یک کالا به‌صورت نسیه به فروش می‌رسد؛ یعنی هم‌اکنون تحویل شده و در سررسید قرار است وجه آن توسط خریدار پرداخت شود. در همین شرایط فروشنده که دارای یک مطالبه در سررسید است یا اصطلاحا چک خریدار را در دست دارد، می‌تواند همین چک یا مطالبه (طلب) را با قیمت کمتر عرضه کند تا هم‌اکنون وجه حاصل از معامله را دریافت کند. البته در معاملات بورس کالا چک یا اوراق مشابه به‌صورت مرسوم در بازار آزاد وجود ندارد ولی ذات این مطالبه از امکان تنزیل یا اصطلاحا خردکردن به‌صورت رسمی برخوردار است. در این شیوه معاملاتی که شبیه آن در بانک انجام می‌شود شبهه فقهی خاصی وجود ندارد، زیرا ذات معامله قطعی است و با توجه به عرف بازار که اغلب معاملات نسیه کوتاه‌مدت و برای زمان‌هایی نزدیک به ۳ماه انجام می‌شود، برای سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت با درآمد ثابت بسیار جذاب است. این اوراق از امکان معاملات ثانویه برخوردار است، بنابراین می‌توان هم‌اکنون جایگاه معاملاتی جذابی را برای آن در نظر گرفت مخصوصا در شرایطی که شاهد نوسان نرخ در بازار سهام هستیم زیرا می‌تواند یک ابزار مالی سودآور، کوتاه‌مدت و تقریبا بدون ریسک باشد. از سوی دیگر عرف بازار حکایت از بالاتر بودن سود این اوراق در زمان‌های کوتاه در مقایسه با اوراق رایج بدهی دارد، بنابراین ناخودآگاه سرمایه‌های بیشتری را به سمت خود جذب خواهد کرد.ایجاد بازار بدهی جدید با محوریت معاملات کالایی قطعی، ساده‌ترین ویژگی این معامله است که همین مطلب پتانسیل جذب عرضه کالاهای بیشتر در صنایع‌تکمیلی را به بورس کالا دربر خواهد داشت.

  جذابیت‌های استفاده از خرید دین

خرید دین در بستر معاملات نسیه شکل می‌گیرد. معامله نسیه یا تحویل فعلی با پرداخت مدت‌دار نیز برای خریدار بسیار جذاب است، مخصوصا در شرایطی که قیمت مواد اولیه افزایشی بوده یا انتظارات تورمی وجود داشته باشد. در این شرایط بازاریابی و فروش برای فروشنده ساده‌تر خواهد بود، بنابراین توان بازاریابی بیشتری ایجاد شده، پس معامله جذابی خواهد بود. بنابراین تامین مالی این شیوه معاملاتی نیز جذاب بوده آن‌هم در شرایطی که بر اساس یک معامله قطعی و واقعی صورت می‌گیرد و تسویه وجوه آن در زمان کوتاهی بوده و به نفع سرمایه‌گذار و تولیدکننده است. در این شرایط حتی احتمال رونق صادرات را می‌توان جدی گرفت آن‌هم در شرایطی که اعتبار خریدار صادراتی یکی از شیوه‌های مرسوم در امر صادرات است و از الزام به تایید فرآیند معاملاتی در بورس‌کالا برخوردار نیست زیرا شرکت صادرکننده داخلی با احتساب بازگشت قطعی ارز حاصل از صادرات می‌تواند در این فرآیند ایفای‌نقش کند.

  نیاز به سرمایه در گردش کمتر

به گزارش «سنا»، مهدی زمانی‌سبزی در خصوص این اوراق گفت: در سررسید اوراق «خرید دین کالایی» خریدار نسیه وجه معامله را پرداخت می‌کند و سپس توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب سرمایه‌گذاران واریز می‌شود. با انتشار این اوراق فروشنده نسیه به دلیل وصول سریع مطالبات خود در امر تولید به سرمایه در گردش کمتری نیاز خواهد داشت.

رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های کالایی توضیح داد: اوراق خرید دین کالایی به‌عنوان یک ابزار مالی، مختص خرید دین ایجاد‌شده ناشی از فروش نسیه در بورس‌های کالایی طراحی شده است. فرآیند عملیاتی این اوراق بدین ترتیب است که پس از وقوع فروش نسیه در بورس کالا، فروشنده کالا که دارنده مطالبات است به‌عنوان ناشر اوراق خرید دین اقدام به انتشار این اوراق می‌کند و سرمایه‌گذاران نیز این اوراق را با انگیزه بهره‌گیری از ارزش زمانی پول به تنزیل خریداری می‌کنند.

  مزیت‌ها

مهدی زمانی‌سبزی درخصوص مزایای این اوراق گفت: تقویت فروش نسیه در بورس‌های کالایی از مزایای این اوراق است، تا پیش از این، معاملات نسیه با دوره‌های پرداخت کوتاه و با خریداران محدود انجام می‌شد. از طرفی تا پیش از این طرفین معامله نسیه با ارائه سند تسویه خارج از پایاپای به بورس اعلام می‌کردند که تسویه با توافق یکدیگر، خارج از بورس انجام می‌شود؛ این درحالی است که با انتشار این اوراق، بورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا روز تسویه همراه طرفین معامله خواهند بود.

وی اظهار کرد: پیش‌بینی می‌شود با اقبال فعالان حوزه صنعت و بازار سرمایه به این اوراق، علاوه بر اینکه شاهد انجام معاملات نسیه طولانی مدت (حداکثر تا یک‌سال) خواهیم بود، خریداران بیشتری که تمایل به انجام معاملات نسیه داشته باشند از این مدل استقبال می‌کنند. از طرفی با همراهی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی تا تسویه نهایی، علاوه بر مدیریت ریسک اعتباری خریدار، فروشنده نیز سریع‌تر وجه فروش خود را دریافت خواهد کرد. با انتشار این اوراق فروشنده نسیه به دلیل وصول سریع مطالبات خود، در امر تولید به سرمایه در گردش کمتری نیاز خواهد داشت.

  سه کارکرد اصلی

رئیس اداره نظارت بر بازار بورس‌های کالایی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و البته عموم سرمایه‌گذارانی که تمایل به دریافت سود ثابت و با حداقل ریسک دارند را از خریداران این اوراق دانست و درخصوص کارکرد این اوراق بیان کرد: به‌طور خلاصه انتشار این اوراق، سه کارکرد اصلی خواهد داشت؛ نخست اینکه مهلت خریدار برای پرداخت نسیه کالای خریداری‌شده نسبت به مدل فعلی فروش نسیه افزایش خواهد یافت، همچنین سرعت وصول مطالبات برای فروشنده از طریق تنزیل اوراق در بازار افزایش خواهد داشت و نیز فرصت سرمایه‌گذاری جدیدی برای مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری و آحاد سرمایه‌گذاران از این طریق فراهم خواهد شد.