گروه بورس کالا- منیژه حیاتی: فردا با راه‌اندازی رسمی فاز نخست بورس نفت و با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، بازار معاملاتی فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمی با نظارت شرکت بورس کالای ایران رسما کار خود را آغاز خواهد کرد. این رویداد تاریخی در اقتصاد ایران در حالی آغاز می‌شود که مباحثی چون مکانیزم‌های معاملاتی این محصولات، یارانه‌های دولت در بخش فرآورده‌های پتروشیمی و رقابت آزاد در بازار این کالاها همچنان با ابها‌م‌های فراوانی رو‌به‌رو است. این در حالی است که هنوز

نفت خام نیز به عنوان یک کالای اساسی و تاثیرگذار در تولید و تعیین نهایی قیمت محصولات پتروشیمی به بورس راه نیافته است و پذیرش آن به عنوان فاز دوم بورس نفت ایران به آینده موکول شده است.

از این رو اغلب کارشناسان معتقدند به دلیل اینکه محصولات پتروشیمی زیرمجموعه محصولات نفتی است بهتر بود که در صورت وجود بورس نفت این محصولات در این بورس مورد معامله قرار می‌گرفتند.

بهمن آرمان یکی از کارشناسان مسائل اقتصادی درخصوص جایگاه‌ بورس نفت ایران و تاثیر نظام یارانه‌ای بر آن گفت: آمارها نشان می‌دهد که سوبسید انرژی در کشور ما سالانه در حدود ۱۲۰میلیارد دلار است که این قیمت‌گذاری واقعی فرآورده‌های نفتی از طریق بورس را غیرممکن می‌سازد.

به گفته او تا زمانی که دولت با رایانه کشور را اداره می‌کند، امکان قیمت‌گذاری کالاها بر اساس مکانیزم بورس غیرمنطقی است.

وی با بیان اینکه بنا کردن بورس‌های کالایی در ایران به پایه‌های علمی‌تری نیاز دارد، گفت: تا زمانی که الگوی بورس‌های کالایی در ایران بر مبنای مدل‌های امروزی نباشد، نمی‌تواند موفق باشد.

وی با اشاره به مباحث و ضروریات صنعت نفت ایران گفت: مسائلی چون سرمایه‌گذاری در صنایع بالادستی و پایین‌دستی، سرمایه‌گذاری در پتروشیمی و نفت از اولویت‌های اصلی صنعت نفت در کشور ما محسوب می‌شود بنابراین راه‌اندازی بورس نفت در ایران به عنوان اولویت‌ بعدی وزارت نفت، نیازمند مدل مشخص و قابل پذیرش در دنیا است.

این کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: هر اقدامی به تخصص خاصی نیازمند است به طور مثال قانون بورس اوراق بهادار تهران را کارشناسان بلژیکی در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی تهیه کرده‌اند که در سال ۱۳۴۵به تصویب مجلس شورای ملی رسید.

این قانون بسیار قدیمی بود و برای زمانی نوشته شده بود که بورس با بازارها اهمیت امروزی را نداشت، از این رو در حال حاضر ما شاهد هستیم که یک قانون دیگری برای بورس نوشته شد که از قانون قبلی نیز کوچک‌تر است در صورتی که قوانین بورس‌های اوراق بهادار آنقدر جامع و کامل هستند که حداقل‌ بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ صفحه مطلب دارند.

وی ادامه داد: بنابراین در مورد بورس‌های کالایی و بورس نفت نیز باید قوانین محکم‌تری با ساختاری مشخص تعیین و تدوین شود.

رعایت فلسفه حراج در بورس پتروشیمی ضروری است

حسین خزلی خرازی، مدیرعامل کارگزاری بانک کشاورزی، عضو هیات‌مدیره بورس کالا نیز در مورد راه‌اندازی فاز اول بورس نفت و معامله محصولات پتروشیمی‌ در بورس کالا به ایسنا گفت: به دلیل این که محصولات پتروشیمی‌ زیرمجموعه محصولات نفتی است، بهتر بود که در صورت وجود بورس نفت این محصولات در این بورس مورد معامله قرار گیرند، ولی بعد از گذشت سه سال از تشکیل شرکت بین‌المللی بورس نفت و عدم فعالیت و موفقیت این شرکت، دولت تصمیم گرفت که محصولات اساسی پتروشیمی‌ را در بورس کالا عرضه کند.

وی خاطرنشان کرد: به دلیل این که رابطه تنگاتنگی بین قیمت محصولات پتروشیمی‌ و قیمت نفت و انرژی در دنیا وجود دارد، بهتر بود این محصولات در بورس نفت معامله شود، زیرا معامله نفت خام و گاز در جایی مانند بورس کمک بسیار موثری به کشف قیمت محصولات پایین دستی آن کرده و این امر مانند زنجیره تولید پیرو یکدیگرند.

وی به ساز‌و‌کار عرضه محصولات پتروشیمی‌ در بورس کالا اشاره کرد و ادامه داد: در صورتی که فلسفه حراج در این بورس رعایت نشده و رقابت این محصولات آزاد نباشد، همچنین قرارداد‌های مشتق از کالا روی محصولات پتروشیمی‌ رعایت نشود وضعیت عرضه این محصولات در بورس تغییری نکرده و تنها این محصولات از قیمت‌گذاری دولتی خارج می‌شود.

کارگزاران تخصص کافی ندارند

این کارگزار بورس کالا نقش کارگزاران را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: در تعریف جدید دنیای مالی، کارگزاران واسطه‌ای هستند که سفارش مشتریان را گرفته و به سرعت وارد بازار می‌کنند، ولی در صورتی که اکثر کارگزاران متخصص بوده و بتوانند پیش‌بینی و تحلیل‌های مناسبی به مشتریان ارائه داده و نیز در مورد کالای موردنظر بازاریابی مناسبی انجام دهند، نقش موثری در رونق معاملات ایفا می‌کنند.

خرازی با بیان این مطلب یادآور شد: تاکنون سهام شرکت‌های پتروشیمی‌ عمدتا از طریق شرکت ملی بازرگانی پتروشیمی‌ مورد معامله قرار می‌گرفت به همین دلیل با راه‌اندازی فاز اول بورس نفت و انتقال معامله محصولات پتروشیمی‌ به بورس کالا، کارگزاران این بورس تخصص کافی روی خریداران و فروشندگان این محصولات و نیز شناخت عمیق نسبت به بازار ندارند در حالی که کارگزاران بورس اوراق بهادار به دلیل معامله سهام شرکت‌های پتروشیمی‌ با روند قیمتی سهام و محصولات آن آشنایی نسبی دارند. خرازی وجود بورس قوی کالایی و معامله محصولات پتروشیمی‌ را مبتنی بر شناخت عمیق نسبت به این کالا‌ها دانست و اظهار کرد: به همین منظور قرار است در آینده تعداد کارگزاران تخصصی در این زمینه افزایش یابد، هر چند که قطعا کارگزارانی که این کار را آغاز می‌کنند باید از نیرو‌های متخصص بخش پتروشیمی‌ استفاده کنند.