گروه بورس کالا - حمزه بهادیوند چگینی: بازار فلزات پایه در روزهای اخیر در شرایطی در رکود معاملات و خرید و فروش به سر می‌رود که این موضوع در مورد اکثر بازارهای کالایی به چشم می‌خورد. روز یکشنبه بورس کالا در شرایطی به مس اجازه رقابت ۱۰ درصدی داد که این محصول نتوانست بیش از ۴ درصد نسبت به قیمت پایه رشد قیمت را تجربه کند و این نشان می‌دهد بازار در شرایط رکودی به سر می‌برد. این وضعیت در مورد آلومینیوم نیز کم و بیش قابل‌بررسی است، اما دلیل این روند در بازار چیست؟ فاکتورهای اساسی موثر بر بازار در شرایط کنونی در دو دسته متغیرهای واقعی و ذهنی بازار و معامله‌گران طبقه‌بندی می‌شود؛ به طوری که در بحث متغیرهای حقیقی باید به دنبال مسائلی بود که دلار را در بازار تحت‌تاثیر قرار داده و تغییرات قیمت فلزات پایه را متناسب با تغییرات دلار در بازار سبب می‌شوند. بر این اساس مذاکرات امروز ایران و گروه ۱+۵ در آلماتی قزاقستان، تعیین نرخ دلار در بودجه و سیاست‌های موثر بر نقدینگی و تورم در بازار به عنوان مهم‌ترین موضوعاتی محسوب می‌شوند که در کنار بازارهای مهم دیگر، فلزات پایه و مبادلات آن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.

در هفته‌های اخیر به تناسب تغییر قیمت دلار در بازار آزاد فلزات پایه نیز با نوساناتی همراه بودند که این نوسانات در شرایط کنونی به دلیل ثبات نسبی نرخ ارز کاهش یافته است. در این میان موضوعات دیگری از جمله قیمت‌های جهانی فلزات پایه و تغییرات بورس لندن اگر چه مانند گذشته نیست، اما همچنان تعیین‌کننده بازار فلزات پایه هستند. مساله قابل‌ذکر در این میان و در رابطه با بازار مذکور فرآیندی است که اخیرا در رابطه با تعیین قیمت آلومینیوم و در معاملات مس در رابطه با قیمت این محصول در بورس کالا با آن مواجه بودیم و آن تخطی از فرمول‌هایی بود که بورس کالا پیش از این عرضه‌کننده‌ها را موظف به تعیین قیمت‌ها بر اساس آن کرده بود. این تخطی البته رویکرد جدیدی از قیمت‌گذاری را به ذهن متبادر می‌سازد و آن این است که به نظر می‌رسد فرمول در شرایط کنونی پوسته تعیین قیمت را تشکیل می‌دهد - که البته اهمیت چندانی ندارد - اما هسته اصلی در رقابتی است که بورس برای کالاهای مذکور تعیین کرده است.

خوب و بد این نوع نگرش به تعیین قیمت، قابل‌بررسی است؛ اولا باید گفت اگر عرضه‌کننده و متقاضی در نقطه تعادل قیمت‌گذاری قرار ندارند، قیمت حاصله قادر به ایجاد تعادل در بازار نیست؛ بنابراین چه اصراری به تعیین یک فرمول خاص است، وقتی مجبوریم با تبصره‌ای اساس آن را زیر سوال ببریم؟ این روش اساسا منطق فرمول‌گذاری را زیر سوال می‌برد، چرا که فرمولی بر اساس قیمت‌های جهانی، نرخ ارز و عوارض گمرکی تعیین شده است که همان موقع نیز نگارنده در همین صفحه روزنامه دنیای اقتصاد به تفصیل روش مذکور را مورد بررسی قرار داده و اشکالات وارد به آن را متذکر شد. این فرمول همان موقع پیش‌بینی می‌شد قادر به ایجاد رضایت در طرفین عرضه و تقاضا نیست و همان شد که گفتیم. در نتیجه دولت و بورس مجبور شدند برای رضایت عرضه‌کننده ۱۰ درصد دامنه رقابت را برای این فرمول در نظر بگیرند.

البته شاید برخی معتقد باشند این روش این فرصت را به وجود می‌آورد که در شرایط رکودی، قیمت بر اساس فرمول تعیین شود، اما در شرایط رونق، آیا درست است که تورم ساختاری را به بازار تحمیل کنیم؟ این در حالی است که قیمت تمام شده محصولات در بازار به عنوان یک اصل پذیرفته شده در دنیا در این روش جایگاهی ندارد.

در این رابطه باید گفت بورس به عنوان مرجعی که قیمت‌های بازاری را نیز تعیین می‌کند باید قیمت‌های منطقی و شفافی را منتشر سازد که مشکلاتی را در عرصه تورم و قیمت‌گذاری به وجود نیاورد. در حال حاضر متقاضیان محصولات پایه زیان ناشی از رقابت را در قیمت متحمل می‌شوند و این موضوع به کالاهای نهایی و سطح جامعه منتقل می‌شود. مشکل اصلی همچنان فرمول این محصولات بوده و نیازمند بازنگری بر اساس شرایط واقعی جامعه است، در غیر این صورت، دامنه رقابت یا متغیری دیگر به زودی باید اضافه یا کم شود تا طرفین عرضه و تقاضا را راضی نگه دارد.

بخش دیگری از مشکلات بازار فلزات پایه در شرایط کنونی، مسائل روانی حاکم بر بازار است. بازار در هر دو بخش عرضه و تقاضا در ماه‌های اخیر تحت‌تاثیر موضوعات روانی تغییر می‌کند به نحوی که عرضه‌کنندگان محصول در بازار با ابراز نگرانی از روند افزایشی قیمت ارز در روزهای پیش رو، دست از عرضه‌های بیشتر کشیده‌اند و خریداران نیز به خیال آن که قیمت‌ها به زودی افزایش خواهد یافت، تشنه خرید کالا در بازارند. این موضوعات روانی باعث می‌شوند بدون آنکه اتفاق خاصی در حوزه واقعی اقتصاد بازار اتفاق بیفتد، قیمت‌ها خودبه‌خود افزایش یابد و این مساله در حال حاضر اکثر بازارهای کالایی را تحت‌تاثیر خود قرار داده و آرامش بازار را کاهش داده است. در روزهای پایانی سال نیز این مساله روندی معکوس در پیش می‌گیرد؛ به طوری که عرضه‌کنندگان بازار آزاد برای جمع‌آوری نقدینگی عرضه‌های خود را ممکن است افزایش دهند و شاهد رونقی اندک در بازار باشیم؛ اما در نهایت باز هم نشست امروز و نتایج حاصل از آن تاثیرگذاراست. اگر نتایج این نشست در کنار سیاست‌های ارزی دولت، قیمت ارز را در بازار با روند صعودی همراه کند، رکود تورمی در مبادلات را شاهد خواهیم بود.

دیروز در بورس کالا شرکت ایرالکو نسبت به عرضه ۳ هزار و ۵۰۰ تن شمش هزار پوندی ۷/۹۹ درصدی به قیمت ۶۵ هزار و ۲۴۵ ریال اقدام کرد که در رقابت به قیمت ۷۱ هزار و ۷۶۹ ریال به فروش رسید. میزان تقاضا برای این محصول ۷ هزار و ۹۲۰ تن بود. شرکت المهدی هم همین کالا را به میزان ۵۰۰ تن به قیمت پایه ۶۵ هزار و ۲۴۵ ریال عرضه کرد که در رقابت به قیمت ۷۱ هزار و ۲۲۴ ریال به فروش رسید. امروز ایرالکو همچنین نسبت به عرضه هزار تن بیلت ۶۰۶۳ - ۷ این شرکت اقدام کرد که هزار و ۵۲۰ تن تقاضا برای آن وجود داشت و به قیمت ۷۶ هزار و ۷۹۴ ریال به فروش رسید. قیمت پایه این محصول ۶۹ هزار و ۸۱۳ ریال بود.

در گروه مس نیز دیروز مس کاوه ۸۰ تن مس مفتول را به قیمت ۲۳ هزار و ۹۴۵ تومان به فروش رساند و شرکت کالسیمین با عرضه ۱۰۰ تن شمش روی ۹۷/۹۹درصد در این بازار به قیمت ۷۸‌هزار ریال، معاملات خود را بر تابلوی معاملات بورس کالا به ثبت رساند.