محرک‌های صعودی در دو سمت بازار

محمدحسین بابالو: بازارهای داخلی پس از روزهای تعطیل هفته گذشته از امروز فعالیت خود را آغاز خواهند کرد که البته خودنمایی تقاضای تجمیع شده در روزهای اخیر در کنار وضعیت عرضه‌ها و قیمت‌های پیشنهادی، نوید روزهایی بهتر را با افزایش حجم معاملات ارائه می‌کند. هرچند نیمی از هفته گذشته در تعطیلات و ایام عزاداری سپری شد، ولی باز هم بازارهای کالایی داخلی و بین‌المللی با رخدادهای مهمی روبه‌رو شدند که البته غالب آنها، در هفته جاری تاثیرات اصلی خود را نمایان خواهند ساخت. در بازار فولاد داخلی و حتی بین‌المللی، وضعیت برای تغییر شکل بازار و همچنین تغییر جهتی مهم آماده است. در بازار محصولات پتروشیمی با کاهش عرضه پلیمرها در بورس کالا، حجم معامله و همچنین میزان تزریق بازار از مواد اولیه کاهش یافته و البته واحدهای تولیدی در صنایع پایین‌دستی، به سمت بهبود حجم تولید متمایل خواهند شد. در بازار محصولات کشاورزی وضعیت نسبتا با ثبات و آرامی را در معاملات این گروه کالایی در بورس کالا شاهدیم؛ هرچند که هنوز هم فضا برای بهبود بیشتر معاملات و ورود عرضه‌های جدید ذرت فراهم بوده و تمامی انتظارات برآورده نشده است. با توجه به موارد بالا در کنار افزایش قیمت مواد غذایی در بازارهای داخلی باید از این پس رخدادهای بازار را با دقت بیشتری مورد توجه و رصد قرار دهیم.

بازار فولاد روی مدار ثبات

در بازار فولاد در هفته گذشته و همچنین نیمه دوم هفته پیش از آن شاهد بودیم که قیمت‌ها روندی با ثبات را سپری کردند؛ هرچند که با توجه به ضعف تقاضا، شاهد بودیم که بدنه بازار به سمت افت نرخ‌ها متمایل بود. در هر حال فعالان بزرگ و با سابقه بازار غالبا در برابر افت نرخ‌ها مقاومت کرده اگرچه برخی جهش‌های قیمتی را نیز در این معاملات شاهد بودیم، ولی به جریان غالب در بازار تبدیل نشد. این در حالی است که جریان کلی در بازارهای جهانی فولاد حتی فولادهای ساختمانی به دلیل رشد قیمت زغال‌سنگ و افزایش قیمت تمام شده فولاد خام، به سمت رشد نرخ‌ها متمایل شده است که نکته بسیار مهمی به شمار می‌آید. همچنین از رفتارهای خاص فعالان برجسته بازار داخلی نیز برمی‌آید که به این احتمال واقفند و ممکن است به اقداماتی متاثر از این وضعیت جهانی دست بزنند؛ رخدادی که بارها با افزایش دست ساخته قیمت‌ها تجربه شده آن هم در شرایطی که این رشد قیمت‌ها، از نوسان قیمت‌های جهانی تاثیر نگرفته بود.

برای تحلیل بازار فولاد در روزهای اخیر بهتر است از نوسان قیمت‌های جهانی زغال‌سنگ شروع کنیم. همان گونه که در هفته گذشته نیز به آن اشاره کردیم، بازارهای جهانی به‌شدت از افزایش محسوس قیمت زغال‌سنگ تاثیر گرفته و از رشد بیشتر آن نیز نگران شده‌اند. هم‌اکنون به نسبت کف قیمتی سال جاری میلادی، بهای زغال‌سنگ بیش از ۷۰ درصد رشد کرده که با توجه به ویژگی‌های فنی تولید و استخراج زغال‌سنگ و همچنین وجود تقاضای موثر گسترده و روبه‌رشد، احتمال افزایش بیشتر بهای این حامل انرژی که غالب تولیدات جهانی فولاد بر پایه آن حاصل می‌شود، وجود دارد. هم اکنون قیمت زغال‌سنگ به نسبت سایر مواد اولیه مورد نیاز، افزایش بسیاری یافته که جایگاه این کالا را باز هم در تولید و تجارت فولاد تقویت می‌کند. با توجه به این موارد ادامه رشد قیمت فولاد در بازارهای جهانی دور از ذهن نخواهد بود.

با توجه به این سیگنال مهم از بازارهای جهانی، شرایط برای نقش‌آفرینی فعالان برجسته فولاد برای مدیریت بازار داخلی فراهم شده که شواهدی از این رویکرد مدیریتی برای حمایت از قیمت‌ها در حال خودنمایی است. چندی پیش نایب‌رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد به صراحت عنوان کرد بازار منتظر افزایش قیمت میلگرد در هفته‌های آینده باشد. به عبارت ساده‌تر با توجه به روند صعودی قیمت‌ها در بازارهای جهانی و دیده نشدن این روند در بازار داخل، به‌نظر می‌رسد قیمت میلگرد و مقاطع طویل در هفته‌های آینده افزایشی باشد. حمیدرضا طاهری‌زاده، در گفت‌وگو با چیلان درخصوص نتایج دهمین جلسه هم‌اندیشی نوردکاران گفت: با توجه به تعطیلات پیش‌رو در هفته جاری و پس از بررسی آمار تولید، فروش و موجودی واحدها مقرر شد کارخانه‌های نورد فولاد ضمن کنترل عرضه، تلاش کنند که قیمت‌های فروش در همین سطح فعلی باقی بماند و تثبیت شود.

وی افزود: در جلسه آتی رسته نورد مقاطع طویل که هفته آینده برگزار خواهد شد درخصوص افزایش قیمت‌ها با در نظر گرفتن رشد بهای جهانی میلگرد و مقاطع طویل تصمیم‌گیری خواهد شد.طاهری‌زاده ادامه داد: در جلسه هم‌اندیشی قبل که هفته گذشته با حضور دکتر اسلامیان به‌عنوان رئیس انجمن برگزار شد مقرر شد در هر جلسه یکی از مشکلات واحدها در رسته‌های مختلف به پیشنهاد اعضای حاضر آن رسته مورد بررسی قرار گیرد تا از طریق انجمن پیگیری شود؛ بنابراین با توجه به مطرح شدن مسائل مالیاتی در این جلسه و مشکلات عدیده واحدهای نوردی در این زمینه تقاضا شده تا واحدها مشکلات مالیاتی خود را به‌صورت کتبی به انجمن اعلام کنند تا مشکلات مشترک و اصلی شناسایی شده و در جلسه هیات‌مدیره مطرح و پیگیری شود و حتی‌المقدور در راستای مرتفع کردن آن از طریق سازمان مالیاتی و ادارات مربوطه اقدام شود، زیرا قطعا پیگیری این مشکل از طریق نامه‌نگاری‌های انجمن بهتر از اقدامات فردی جوابگو خواهد بود.

طاهری‌زاده همچنین گفت: قرار است به پیشنهاد انجمن جلسه مشترکی بین واحدهای نورد و فولادسازان و اتحادیه فروشندگان آهن و فولاد برگزار شود؛ چراکه این اتحادیه موفقیت‌هایی را در زمینه مالیاتی به‌دست آورده و کمک گرفتن از آنها و بهره گرفتن از تجربیات این اتحادیه در جهت حمایت از اعضا مفید است. علاوه بر این جلسات مشترک با اتحادیه می‌تواند در ثبات بخشی به بازار بسیار موثر باشد.

موارد فوق به صراحت از تلاش برای افزایش قیمت‌ها خبر می‌دهد؛ هرچند این بار نیز از رنگ و لعاب قیمت‌های جهانی استفاده شده است. نکته جالب توجه آنکه در زمان انجام این مصاحبه، هنوز شاهد جهش قیمت‌های جهانی فولاد نبوده‌ایم، هرچند که هم اکنون نیز این رشد قیمت‌ها آن‌گونه که باید و شاید خودنمایی نکرده ولی در مسیر تحقق قرار دارد. با توجه به این مطلب می‌توان این‌گونه استنباط کرد که بدنه تصمیم‌سازی در بازار فولاد هم اکنون از داده‌هایی سود می‌برند که هنوز در بازار محقق نشده یعنی یا بدنه مشاوره آنان تقویت شده یا اطلاعاتی را از منابع بین‌المللی دریافت می‌کنند که در هر دو صورت باید از این روند اطلاعاتی استقبال کرد. این در حالی است که گفت‌وگو با یک هیات چینی در خلال همین نشست‌ها احتمال کسب اطلاعات از منابع بین‌المللی را تقویت کرده ولی از عدم تغییر در بدنه مشاوره و کسب اطلاعات نیز حکایت دارد. در هر حال و در صورت بروز هر رخدادی در بازار فولاد با رویکرد تصمیم‌سازی و مدیریت آن باید دورنمای بازار را با شرایط فعلی دگرگون ارزیابی کرد که اولین و ساده ترین خروجی آن می‌تواند رشد قیمت‌ها برای مقاطع ساختمانی و مصنوعات نوردی به شمار بیاید. این در حالی است که چندی پیش بهادر احرامیان نیز از اصلاح قیمت شمش و قراضه خبر داده بود.

به گزارش چیلان وی می‌گوید: در رسته ذوب ایجاد هماهنگی بین واحدها و همگرا کردن نظرات واحدهای تولیدی به مراتب سخت تر از رسته‌های دیگر است، چرا که علاوه بر تنوع در تکنولوژی تولید فولاد در این واحدها، عواملی نظیر تفاوت زیاد در ظرفیت تولید واحدها، گستردگی جغرافیایی، عوامل منطقه‌ای و مسائل ساختاری دیگری نیز مطرح است بنابراین باید بیشتر تلاش کنیم و صبر و تحمل بیشتری هم داشته باشیم تا بتوانیم به هماهنگی موثری دست پیدا کنیم. احرامیان درخصوص نتایج جلسه هم گفت که در این جلسه تصمیم‌گیری شد تا جهت شفاف‌سازی قیمت‌های شمش، واحدها از طریق شبکه‌های مجازی روی این موضوع کار کنند و اطلاعات قیمتی هم در بخش شمش و هم قراضه را در اختیار انجمن و همکاران خود قرار دهند.

وی ادامه داد: به منظور ایجاد ثبات قیمت‌ها هم تصمیم‌گیری شد تا همچون رسته نورد مقاطع طویل و بحث میلگرد، تغییر نرخ‌ها در صورت لزوم به‌صورت توافقی و هفتگی صورت گیرد. علاوه بر این قرار شد تبادل اطلاعات درخصوص ظرفیت ها، تولید و فروش به ویژه در واحدهای القایی صورت پذیرد تا در جلسه بعد درخصوص تغییر نرخ شمش و قراضه تصمیم‌گیری و اقدام شود. موارد فوق همگی نشان‌دهنده تغییر چهره بازار به سمت مدیریت قیمت‌ها است که البته از سوی بخش عرضه صورت می‌پذیرد. در هر حال بازار داخلی فولاد نیز همچون سایر بازارهای مشابه داخلی و جهانی، عرضه‌کنندگان محدودی داشته و دارد و در صورت هماهنگی عرضه‌کنندگان و پذیرش برخی دستورالعمل‌های مدیریتی، در نهایت بازار به آن سو حرکت خواهد کرد ولی این جهت‌گیری، شدت و ضعف‌های متفاوتی دارد.

در مباحث فوق شاهد تاکید حداکثری بر وضعیت عرضه بودیم هرچند که هنوز هم مشخص نیست چنین تصمیمات یا دستورالعمل‌هایی، چه میزان مورد توجه بدنه عرضه‌کنندگان قرار گرفته و چه واحدهایی این شرایط کلی را پذیرفته یا از آن سر باز می‌زنند. در هر حال همه بازار بخش عرضه نیست و تقاضا است که اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. برای توجه به بخش تقاضا بهتر است با مثالی به ادامه بحث بپردازیم. در هفته‌های اخیر تقریبا بدنه کلی در بازار فولاد به تلاش برای افزایش قیمت‌ها اذعان داشت و رشد نرخ از سوی تولیدکنندگان را پیش‌بینی می‌کرد. حال در این آشفته بازار چند فعال بازار این جرأت و جسارت را به خرج داده‌اند تا با خرید و نگهداری کالا، از رشد احتمالی نرخ‌ها منتفع شده و با سفته بازی کسب سود کنند. به جرأت باید گفت که تعداد بسیار محدودی از فعالان متوسط بازار و واسطه‌ها که غالبا در رشد قیمت‌ها نقش فعالی ایفا کرده و خود بخشی از دلیل رشد نرخ‌ها هستند، اقدام به سفته بازی کرده‌اند ولی چرا؟ پاسخ آن بسیار ساده است زیرا اطمینانی از فروش محصولات خریداری شده نداشته و همچنین نگران کاهش مجدد قیمت‌ها بوده‌اند. همین مطلب ساده نشان می‌دهد که بازار فولاد از مدیریتی ذاتی و جمعی نیز برخوردار بوده که در برابر مدیریت‌های دست ساخته قیمتی موضع‌گیری می‌کند.

البته خریداران اصلی راهی جز خرید از تولیدات داخلی نداشته ولی الزامی هم ندارند که در رشد قیمت‌ها اقدام به خرید کرده یا خرید حداقلی خود، در برابر این قبیل اقدامات دست ساخته عرضه‌کنندگان موضع‌گیری می‌کنند. در پایان باید به این نکته اشاره کرد که بهترین حالت برای خریدار و فروشنده، رسیدن قیمت‌ها به یک حالت تعادلی است تا هم خریدار متضرر نشده و هم فروشنده بتواند با سودی معقول و منطقی، تولید کرده و امنیت عرضه را حفظ کند. با توجه به این موارد باید بخشی از مدیریت بازار فولاد به خود نظام عرضه و تقاضای واقعی واگذار شود تا با ورود به وضعیت تعادلی، تمامی بخش‌های درگیر در صنعت و بازار فولاد از وضعیت متعادل انتظاری، منتفع شوند.

متاسفانه رخدادی که در نظام عرضه و تقاضا و همچنین مدیریت بازار مغفول مانده و آن را فراموش کرده‌ایم مدیریت معاملات در بورس کالا است که حتی برخی از عرضه‌کنندگان بزرگ نیز خروج از این بورس را به‌عنوان تهدید مطرح می‌کنند. با توجه به تمامی این موارد تا فضایی شفاف پیش‌روی معاملات در بازار فولاد ترسیم نشود نمی‌توان به مدیریت واقعی آن دل خوش کرد هرچند که تلاش‌ها برای افزایش قیمت از یک سو میل به خرید را کاهش داده و از سوی دیگر توان مدیریتی عرضه‌کنندگان اصلی را برای مدیریت بازار مستهلک می‌کند. با توجه به این موارد بهتر است بخشی از کشف قیمت باز هم بر عهده بورس کالا با نظام عرضه و تقاضای واقعی باشد نه استفاده از بستر بورس برای ثبت معاملات، معافیت‌های مالیاتی و تغذیه واحدهای فروش اصلی. هم اکنون که به کمک اوراق سپرده کالایی، امکان معامله خرد در بورس کالا نیز فراهم شده است باید بورس کالا را به‌عنوان بخشی از راه‌حل مورد نظر قرار داد نه ابزاری برای چانه‌زنی یا قدرت‌نمایی زیرا در هر حال رکود در بازار داخلی و ضعف تقاضا واقعیتی است غیرقابل انکار که اجازه مدیریت چندانی را برای عرضه‌کنندگان اصلی، باقی نگذاشته است.

با توجه به تمامی این موارد از هم اکنون می‌توان به تلاش عرضه‌کنندگان اصلی برای افزایش قیمت‌ها در هفته پیش رو اشاره کرد که البته بازار هم خود را برای این رخداد آماده کرده است. از سوی دیگر با توجه به تعطیلات هفته گذشته و کاهش حجم معاملات و تجمیع تقاضا در کنار افزایش قیمت‌های جهانی و تاثیرگذاری سیگنال‌های جهانی بر بازار داخلی، از هم اکنون می‌توان به افزایش قیمت‌ها در بازار داخلی با محوریت بخش عرضه امیدوار بود. این در حالی است که با توجه به تجمیع تقاضای هفته‌های اخیر، این احتمال وجود دارد که تقاضا نیز از رشد قیمت‌ها حمایت کرده و البته ترس از رشد قیمت‌های جهانی هم به جذابیت سفته‌بازی‌ها کمک کرده و رشد قیمت‌های پیش رو، زمان بیشتری میهمان این بازار باشد. در هر حال روزهای ابتدایی هفته جاری زمانی برای رصد واقعیت‌های بازار خواهد بود هرچند برای تحلیل دقیق اوضاع، رفتارهای قیمتی و معاملاتی در ساعات ابتدایی بازار، راهگشای رخدادهای پیش‌رو به‌شمار خواهد رفت.