اهرم‌های فشار در بازارهای کالایی جهان

دنیای اقتصاد: ماه سپتامبر کار خود را با برگزاری همایش فایننشال تایمز در سنگاپور آغاز کرد؛ همایشی که در آن بزرگ‌ترین‌ معامله‌گران و مدیران قدرتمند آسیایی گرد هم جمع شدند تا پیرامون چالش‌ها در صنایع به خصوص در صنایع مرتبط با بازارهای کالایی از جمله نفت و محصولات پالایشی، ال ان جی، فلزات، کشاورزی، فولاد و سنگ آهن بحث و تبادل نظر کنند. در این همایش موضوع تغییرات قیمت نفت، تغییرات عرضه و تقاضا در بازارهای کالایی، سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش‌ها و موضوع تجارت مورد بررسی قرار گرفت.

ضریب نفوذ نفت در بازارهای کالایی

به گزارش «دنیای اقتصاد» به نقل از فایننشال‌تایمز، قیمت نفت هرچند به دلیل توازن و تعادل در عرضه‌ها به تدریج به سمت متعادل شدن حرکت می‌کند، اما واقعیت آن است که هنوز بخش قابل‌توجهی از موجودی‌ها و ذخایر وجود دارند که کنترل این بازار را در اختیار دارند. به عقیده کارشناسان بین‌المللی این بازار علاوه بر ذخایر بالایی که در اختیار دارد پتانسیل‌های زیادی هم برای تشدید مازاد عرضه دارد؛ مثلا نفت شیل هنوز یک تهدید جدی در بازار جهانی نفت است که می‌تواند باعث به هم ریختگی در جریان عرضه و تقاضا در این بازار شود و آن را از تعادل خارج سازد.

بر این اساس باید گفت عملا بازارهای مهم کالایی در جهان هنوز متناسب با تغییرات بهای نفت شانس تغییرات گسترده را دارا هستند و هر آن ممکن است در مسیر افزایشی یا کاهشی قرار بگیرند. با این حال در شرایط فعلی کارشناسان قیمت ۶۰ دلار را برای دوره میان‌مدت برای نفت پیش‌بینی می‌کنند؛ هرچند در این شرایط قیمت‌ها بسیار متزلزل و در کانال ۴۰ دلاری قرار دارند. با این حال آنچه مسلم است قیمت نفت در محدوده‌ای بین ۴۰ تا ۶۰ دلار در نوسان است و می‌توان تمام نوسانات در بازارهای مختلف را در این دامنه تصور کرد.به گزارش «دنیای اقتصاد» قیمت مس و سایر فلزات پایه از ابتدای سال جاری تا‌کنون افت و خیزهای زیادی را تجربه کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که بهای تمامی فلزات رنگی به ویژه فلز سرخ طی یک سال اخیر در کنار بحران اقتصادی جهان و شرایط رکودی به شدت تحت تاثیر کاهش قیمت نفت جهانی قرار گرفته که این امر موجب کاهش بیش از ۲۹ درصدی قیمت این فلز شده است. در این بین افت بهای نفت در دو سال گذشته دو اثر مهم بر روند قیمتی مس داشته است که یکی تاثیر زیاد طلای سیاه بر قیمت تمام‌شده این فلز بوده و دیگری اثر روانی و انتظاری بوده که کاهش سطح تقاضا را در این بازارها به دنبال داشته است.

اقتصادهای بزرگ و بازارهای کالایی

از سوی دیگر انتشار اخباری مبنی بر کاهش رشد اقتصادی در ژاپن و چین و افت فعالیت‌های صنعتی در این دو کشور در کنار برخی نگرانی‌ها در کشورهای حوزه یورو نگرانی‌های بسیاری را نسبت به کاهش تولیدات صنعتی در بخش عمده‌ای از کشورهای بزرگ ایجاد کرده است. این موضوع طی ماه‌های گذشته با اثرگذاری در بازارهای سهام چین، کاهش مصنوعی ارزش یوآن در برابر دلار و افت سطح تقاضا در این کشور تشدید شده است. با این حال کارشناسان معتقدند تزریق منابع به بخش‌های مختلف اقتصادی چین برای رونق در این بخش‌ها می‌تواند تقاضا را تا پایان سال تقویت کند یا لااقل زمینه‌ها را برای رونق در سال آینده فراهم سازد. کارشناسان البته معتقدند اینکه اقتصاد چین در سال جاری به روال رو به رونق گذشته خود بازگردد نگاهی خوش‌بینانه است با این حال نمی‌توان آثار سیاست‌های گسترده در این کشور را نیز نادیده گرفت. این در شرایطی است که در مجموع هنوز تقاضای خالی وجود دارد و انتظار می‌رود در صورتی که این تقاضا به بازار منتقل شود شرایط برای رونق در بازارهای کالایی مهیا شود. در این رابطه سهم چین به تنهایی از اهمیت بالایی برخوردار است. گزارش فایننشال تایمز می‌افزاید بازارهایی مثل روی، زغال‌سنگ، سنگ‌آهن، فولاد، مس و... همگی از کالاهایی هستند که چشم‌انتظار تصمیمات اقتصادی در چین هستند؛ با این حال برخی سیاست‌ها مثل سیاست‌های بهبود محیط زیست و... نیز وجود دارند که بر فعالیت‌ها در بخش‌هایی به خصوص بخش‌های معدنی اثرگذار خواهند بود و به همین دلیل باید گفت تقاضا و عرضه به زودی دستخوش تغییرات اساسی خواهند شد.

در این بین نشست گروه ۲۰ و تصمیماتی که این نشست برای برخی محصولات گرفته است را نیز نباید از یاد ببریم. به‌عنوان مثال دولت چین موظف شد میزان تولید فولاد خود را برای حفظ توازن و جلوگیری از اشباع بازار این محصول کاهش دهد. هرچند تاکنون داده‌هایی برای عمل به این تصمیم منتشر نشده اما این امر می‌تواند اثرات آتی سیاست‌های این کشور را در سمت عرضه نشان دهد. در این میان به تعویق افتادن برنامه افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا سبب شده شاخص دلار یعنی ارزش این ارز در برابر سبدی از شش ارز معتبر اکنون نسبت به ابتدای سال پایین‌تر باشد. در هفته‌های اخیر این شاخص رشد کرده زیرا احتمال افزایش نرخ‌های بهره بیشتر شده است. اگر این روند ادامه یابد فشار بر قیمت بازارهای کالایی بیشتر خواهد شد. به علاوه وضعیت اقتصادهای بزرگ مصرف‌کننده فلزات اساسی به‌ویژه چین و آمریکاست. بعید است تغییری در سیاست‌های حمایتی بانک مرکزی و دولت چین ایجاد شود، زیرا اقتصاد چین با مشکل افزایش بدهی‌ها مواجه است و مصرف داخلی رشد کافی نداشته است.

دورخیز بخش کشاورزی در جهان

از طرفی متوسط شاخص مواد غذایی فائو موسوم به FFPI در پایان ماه آگوست (ماه گذشته میلادی) به ۶/ ۱۶۵ واحد افزایش یافت که ۳ واحد معادل ۹/ ۱ درصد به نسبت پایان ماه جولای رشد داشته و همچنین به نسبت مدت مشابه سال قبل، ۷ درصد افزایش یافته است. این رقم بالاترین حد در ۱۵ ماه اخیر به شمار می‌آید. این در حالی است که این شاخص در پایان آگوست، در بالاترین حد از ماه مه سال ۲۰۱۵ قرار دارد. به استثنای غلات و حبوبات، تمامی گروه‌های مواد غذایی در ماه آگوست افزایش نرخ داشته که رشد بهای شکر، روغن‌های خوراکی و شکر، در این روند افزایشی زبانزد بوده‌اند. در شاخص فائو تنها بهای غلات و حبوبات کاهشی بوده که البته دلیل این امر را باید در فرارسیدن زمان برداشت در نیمکره شمالی دانست زیرا هم اکنون در این زمان پایان فصل تابستان است و افزایش عرضه‌ها به‌صورتی منطقی باعث شده تا قیمت‌ها محدود شود. همچنین شاهد افت بهای این قبیل محصولات مخصوصا گندم بوده‌ایم. به گزارش فائو شاخص بهای غلات در ماه آگوست به ۶/ ۱۴۳ واحد رسید که به نسبت ماه پیش از آن، ۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. این در حالی است که همین شاخص در مقایسه با سال قبل از آن، ۴/ ۷ درصد کاهش داشته است. بهای ذرت نیز پس از گندم کاهش یافت زیرا دورنمای مثبت عرضه گندم بی‌کیفیت در آمریکای شمالی شرایطی را ایجاد کرده است که شاید بتوان برای تغذیه دام، به جای ذرت از گندم بی‌کیفیت استفاده کرد. در هر حال دورنمای رشد عرضه غلات در اقصی نقاط جهان را باید مثبت ارزیابی کرد که بر قیمت‌ها تاثیر منفی گذاشته است. با توجه به این موارد باید این‌گونه استنباط کرد که قیمت‌ها در بازارهای جهانی مواد غذایی، به دلیل عقب‌نشینی بهای غلات جهش محسوسی نداشته ولی با آرام شدن شرایط و سپری شدن زمان برداشت گندم یا سایر غلات، باید جهش شدیدتر قیمت‌های جهانی محصولات کشاورزی را هشدار داد.