عارفه مشایخی: طی روزهای گذشته با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بازار داخلی محصولات پتروشیمی شرایط متفاوتی را تجربه کرد. قیمت برخی محصولات روندی صعودی را در پیش گرفت و برخی دیگر مسیری نزولی را طی کردند و این در حالی است که این روند متغیر و متناقض در هفته‌های اخیر با درجه بالایی خودنمایی کرده است؛ به این ترتیب نمی‌توان چشم انداز روشنی از آینده بازار کالاهای پتروشیمی ترسیم کرد.

در هفته‌ای که گذشت افزایش عرضه را در بازارهای داخلی شاهد بودیم که این امر به تقویت معاملات در بورس کالا کمک بسزایی کرد. یکی دیگر از ویژگی‌های بازار طی هفته گذشته خودنمایی مجدد حضور کدهای معاف از مالیات بود که قیمت محصولات را با سرگیجه همراه کرد.

در این خصوص دیروز خبری از تصمیم شرکت پلیمر آریا ساسول مبنی بر اینکه این شرکت از مشتریان خود در مناطق آزاد مالیات بر ارزش افزوده دریافت نمی‌کند منتشر شد. چند شرکت پتروشیمی برای ممانعت از فروش مواد اولیه مناطق آزاد در بازار آزاد، اقدام به اخذ مالیات بر ارزش افزوده کرده‌اند. این مساله به دلیل عدم توازن بین همه شرکت‌های پتروشیمی و عدم اتخاذ یک تصمیم واحد در این زمینه باعث شده است حجم فروش در بنگاه‌هایی که این سیاست را در پیش نگرفته‌اند به شدت افزایش یابد و برعکس میزان تقاضا برای شرکت‌های دریافت‌کننده مالیات افت کند. به این ترتیب در کنار عدم تعادل در قیمت‌های بازار، شاهد عدم توازن در معاملات نیز خواهیم بود. به گزارش «دنیای اقتصاد» اخیرا مهندس محتشمی پور (مدیر کل صنایع تکمیلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی) نامه‌ای در راستای محدود کردن کدهای معاف از مالیات برای پتروشیمی‌های کشور فرستاده و در این نامه اعلام شد واحدهای مصرف‌کننده مواد اولیه، ارزش افزوده و مالیات را در زمان خرید خوراک پرداخت کنند این امر در همان ابتدای راه با مخالفت‌هایی از سوی برخی شرکت‌های عرضه‌کننده مواد اولیه و تولیدکنندگان همراه شد. برخی از پتروشیمی‌ها زیر بار این مساله رفتند و برخی دیگر به هیچ عنوان این مساله را نپذیرفتند. به این ترتیب بعد از گذشت مدتی شاهد این مساله بودیم که حجم فروش پتروشیمی‌هایی که زیر بار این مساله نرفته بودند به طرز چشمگیری بالارفت و فروش دیگران پایین ماند. در این بین اما دیروز با شروع ماه مبارک رمضان با کاهش قیمت بیشتر گریدها در بازار داخلی روبه رو شدیم که با توجه به ثبت روند معاملات نسبتا مطلوب حجم معاملات می‌توان بهبود نسبى حجم تقاضا و وضعیت رو به رشد حجم تولید در صنایع پایین دستى را انتظار داشت. هرچند به تدریج و با نزدیکی به شب‌های قدر انتظار می‌رود حجم معاملات باز هم کاهش یابد. طبق بررسی‌های «دنیای اقتصاد» عوامل زیر را می‌توان از مهم‌ترین دلایل افزایش حجم معاملات دانست. نکته قابل توجه در مورد حجم معاملات این است که بیشترین حجم معامله را هفته گذشته با رقم ۵۱ هزار تن داشتیم که این مقدار بیشترین رقم از اردیبهشت تا کنون بوده است.

۱) کاهش قیمت‌های پایه به خصوص برای پلی‌اتیلن‌ها

۲) افزایش عرضه

۳) خودنمایی بیشتر کدهای معاف از مالیات که باعث شده قیمت تمام شده محصولات کاهش پیدا کند.

۴) افزایش حجم معاملات محصولات شیمیایی که به بالاترین حد خود در هفته گذشته رسیده که این امر شاهد خوبی برای افزایش تولید پلیمرها است.

روز گذشته در تالار محصولات پتروشیمی و پالایشی پلی اتیلن اکستروژن سنگین (EX۳) طبق معمول همیشه یکی از کالاهای جذاب بود که با تقاضای ۲ هزار و ۸۷۰ تنی در مقابل عرضه ۲ هزار تنی قرار گرفت و با قیمتی بالغ بر ۴ هزار تومان در بورس کالا به کار خود خاتمه بخشید.

کارشناسان محصولات پتروشیمی معتقدند میزان سودآوری تولید محصولات پتروشیمی در شرایط فعلی بیشترین میزان از سال ۱۹۹۰ است. به عبارتی تغییر در ترکیب هزینه‌های تولید باعث شده سودآوری بنگاه‌های تولید پتروشیمی افزایش یابد. با این حال نکته نگران‌کننده آن است که میزان تقاضا برای محصولات پلیمری و پتروشیمی به شدت در حال همگرایی نظری با رشد اقتصادی چین است. به عبارت دیگر تحلیلگران با ریشه‌یابی همه چالش‌های قیمتی در این بخش از کانال چین دانسته یا ندانسته باعث شده‌اند تغییرات رفتاری چین عامل تعیین‌کننده بازار این محصولات باشد درحالی‌که اگرچه رشد اقتصادی در چین روند کاهشی را تجربه می‌کند، اما آمارها نشان می‌دهند با تغییرات رفتاری در زندگی مردم میل به استفاده از امکانات جدید پلیمری و پلاستیکی در دنیا رو به افزایش است. بسته بندی‌های جدید برای مواد غذایی، لوازم آرایشی و... همگی عواملی هستند که مستقل از رشد چین قادرند ترکیب تقاضا و عرضه را در دنیا تعیین کنند. این موضوع در کشورهای نوظهور بیشتر ملاحظه می‌شود به خصوص کشورهای آسیایی که روند رو به رشدی را در زمینه بهبود سبک زندگی طی می‌کنند. بر این اساس برخلاف آنچه در تحلیل‌ها به منفی نگری در پیش‌بینی‌های آتی متاثر از رشد پایین چین منجر می‌شود تحلیل‌های قوی‌تری نیز وجود دارد که نشان می‌دهد ظرفیت‌های خوبی برای تقاضای بیشتر وجود دارد.

حال اگر سودآوری تولید را در محصولات پلیمری در مقایسه با ۱۵ سال پیش مقایسه کنیم باید گفت اتفاقا زمینه‌های رشد صنعت پتروشیمی تا سال ۲۰۲۰ بسیار بالا است. این در سمت تقاضا بود. در سمت عرضه نیز اما چین نقش مهمی را ایفا می‌کند. پیش بینی می‌شود این کشور ظرف ۵ سال آینده تولیدات خود را افزایش دهد. این موضوع نشان می‌دهد برنامه‌های اژدهای زرد بر این مبنا قرار دارد که آینده خوبی در انتظار بخش تولید و صادرات محصولات پتروشیمی است؛ در حالی‌که کاهش رشد چین موضوعی است که اعتماد به نفس سایر کشورهای تولیدکننده را ضعیف کرده است.

به علاوه این دو موضوع، نکته دیگر آن است که نوآوری در استفاده از محصولات جدید ممکن است استفاده از محصولات قبلی را تحت تاثیر خود قرار دهد و توازن موجود را در بازار و صنعت محصولات پلیمری تحت تاثیر خود قرار دهد. موضوع دیگر رشد شدید صنایع مصرفی محصولات پلیمری در جهان است. گزارش‌ها حکایت از آن دارند که صنایعی از جمله خودرو، ساخت‌و‌ساز، بسته‌بندی، تولید کالاهای بادوام مصرفی و مواردی از این دست همگی بر میزان تقاضا و عرضه محصولات مذکور اثر دارند. این در حالی است که تا سال ۲۰۱۷ انتظار می‌رود حدود ۴۷ میلیون تن پلیمر در بازارهای جهانی تولید شود. آمارها اما نشان می‌دهند تا سال ۲۰۱۷ میزان طرح‌های جدید نیز از رشد ۷۰ درصدی برخوردار شود که بعد از آمریکا بیشتر این طرح‌ها در منطقه آسیا و اقیانوسیه برنامه‌ریزی شده است. با این حال میزان تولید محصولات مذکور در ایران تا سال ۲۰۱۹ به ۱۱ میلیون تن خواهد رسید. در نتیجه باید گفت برخلاف پیش بینی‌های بدبینانه‌ای که از تولید و مصرف محصولات پلیمری صورت می‌پذیرد، اتفاقا رشدهای خوبی در انتظار این بخش‌ها است. با این حال یک نکته وجود دارد که نباید از آن غافل بود و آن اینکه در نتیجه رشد سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع پتروشیمی و افزایش تولید و عرضه این محصولات قیمت آن نیز با روندی کاهشی روبه‌رو‌ خواهد بود.

روز گذشته در تالار محصولات پتروشیمی و پالایشی پلی‌اتیلن اکستروژن سنگین (EX۳) طبق معمول همیشه یکی از کالاهای جذاب بود که با تقاضای ۲ هزار و ۸۷۰ تنی در مقابل عرضه ۲ تنی قرار گرفت و با قیمتی بالغ بر ۴ هزار تومان در بازار بورس کالا به کار خود خاتمه بخشید. دیگر کالایی که شرایط این چنینی را در تابلو بورس کالا تجربه کرد پلی‌اتیلن ترفتالات نساجی TG۶۴۵ است که تقاضایی ۳۵۶۴ تنی در مقابل عرضه ۵۰۶ تنی داشت و با اختلاف قیمتی در حدود ۱۰۰ تومان با قیمت ۲هزار و ۸۰۰ تومان فروش رفت.

دو تناقض در بازار محصولات پتروشیمی