علی امانی- غلامحسین دوانی حسابداران رسمی ۱- به موجب استاندارد شماره ۱۵ تجدیدنظر شده، کلیه واحدهای تجاری که دوره مالی آنها از تاریخ ۱/۱/۱۳۹۳ و بعد از آن شروع می‌شود، مکلفند سرمایه‌گذاری‌های سریع‌المعامله در بازار خود را که به عنوان دارایی جاری نگهداری می‌کنند، در ترازنامه به خالص ارزش فروش منعکس کنند. سود یا زیان ناشی از این رویه مشمول کدام حکم مالیاتی است؟ ۲- در ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم، زیان یادشده به‌عنوان هزینه قابل قبول عنوان نشده بنابراین با توجه به عدم پیش‌بینی این هزینه (زیان) در این ماده، ماموران مالیاتی آن را غیرقابل قبول اعلام خواهند کرد.

۳- احکام مربوط به معافیت در فصل اول باب چهارم عنوان شده، افزون بر آن قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی جز در خصوص اصلاح ماده ۱۰۴ و کالاهای بورسی و مالیات بر ارزش افزوده خدمات بورسی، معافیت دیگری را احصا نکرده، بنابراین معافیت یادشده بالا، تصوری بی‌پایه است.

۴- باید توجه داشت که در قانون مالیات‌های مستقیم، شرط معافیت درآمد ناشی از خرید و فروش سهام، نقل و انتقال آن و به عبارت دیگر، تحقق این درآمد (نقل و انتقال) بوده بنابراین چون نقل و انتقالی صورت نمی‌گیرد، شمولیت مالیات محرز است.

۵- با توجه به احکام ناظر بر درآمد اتفاقی، سود ناشی از به‌کارگیری چنین رویه‌ای در حکم تجدید ارزیابی بوده و مشمول مالیات است.

۶- این احتمال وجود دارد که درآمد یادشده با توجه به ماده ۱۴۳ قانون مالیات‌های مستقیم و مستنبط از قانون توسعه ابزارها ونهادهای مالی جدید، معاف به نظر برسد. باید گفت این موضوع تفسیر به رای بوده و در نص قوانین و مقررات چنین امری وجود ندارد.

۷- با توجه به مفاد بالا، چنانچه بازیگران بازار سرمایه و سازمان بورس علاقه‌مند به معافیت این درآمد تحقق نیافته هستند باید از طریق تعامل با سازمان امور مالیاتی دو راهکار ارائه شده در بند بعدی را در پیش گیرند.

۸- در مورد زیان ناشی از ارزیابی جدید، سازمان امور مالیاتی به استناد تبصره (۱) ماده ۱۴۸ قانون مالیات‌های مستقیم از طریق صدور بخشنامه‌ای با امضای وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌تواند هزینه ناشی از این امر (زیان) را جزو هزینه‌های قابل قبول اعلام کند، اما در مورد سود ناشی از این رویداد حسابداری هیچ راهکاری مگر لحاظ معافیت این سود در اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم که در حال حاضر در دستور روز قرار دارد وجود ندارد.