داود رزاقی* مریم جمشیدیان ** فاطمه پوستی*** در تاریخ هفتم شهریور ماه ۱۳۸۸ هیات مدیره سازمان، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران را تصویب کرد. بیان مراحل انجام معاملات در بازار اوراق مشارکت فرابورس از جمله مفاد این دستورالعمل است (ماده ۶، فصل سوم: مراحل انجام معامله). به موجب ماده ۳۱ قانون بازار اوراق بهادار بورس مکلف است فهرست، تعداد و قیمت اوراق بهادار معامله‌شده در روزهای معامله را طبق ضوابط مصوب سازمان به اطلاع عموم مردم برساند.

در ماده ۲ دستورالعمل انتشار اطلاعات معاملات بورس اوراق بهادار تهران (۳، الف، ماده ۲، فصل دوم: موارد انتشار؛ مصوب ۰۶/۰۴/۱۳۸۸، هیات مدیره سازمان) نیز بر افشای تعداد اوراق مشارکت پذیرفته‎شده توسط بورس تاکید شده است. بر همین اساس، دستورالعمل انتشار اطلاعات معاملات توسط فرابورس ایران، در تاریخ ۰۹/۰۸/۱۳۸۸ توسط هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسید.

در سیزدهم آذرماه ۱۳۸۹، هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات در بورس اوراق بهادار را تصویب کرد. این دستورالعمل در راستای اجرای تعدادی از مواد آیین‎نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران تصویب شد. ضوابط انجام معاملات اوراق مشارکت از جمله مواردی است که در این قانون بررسی شده است.

بنابر قانون برنامه پنجم توسعه مصوب ۱۵/۱۰/۱۳۸۹، مجلس شورای اسلامی، بانک مرکزی مجاز است که در چارچوب قانون بودجه سنواتی به منظور تامین مالی پروژه‌های زیربنایی - توسعه‌ای دولتی نسبت به انتشار اوراق مشارکت و انواع صکوک اسلامی در بازارهای بین‌المللی اقدام کند. به‌ علاوه به شرکت‎های دولتی و شهرداری‏ها نیز اجازه داده شده است اقدام به انتشار اوراق مشارکت و انواع صکوک اسلامی کنند (الف و ب، ماده ۸۳، اشتغال، بهبود فضای کسب و کار، فصل پنجم: اقتصادی).

به موجب ماده ۳۰ قانون بازار اوراق بهادار، پذیرش اوراق بهادار در بورس طبق دستورالعمل مصوب سازمان باید انجام شود (البته اوراق بهادار معاف از ثبت، مشمول این قانون نیستند).

دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران به منظور اجرایی کردن این ماده در تاریخ ۰۱/۱۰/۱۳۸۶توسط هیات مدیره سازمان تصویب شد. یادآور می‌شود اصلاحیه این دستورالعمل در ۲۴/۰۲/۱۳۹۰ منتشر شد. از تاریخ لازم‎الاجرا شدن این دستورالعمل تعدادی از مقررات و ضوابط مغایر با آن لغو شدند، از جمله:

۱. شرایط پذیرش اوراق مشارکت موضوع بند ب تبصره ۸۵ قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۶/۵/۷۴ شورای بورس

۲. شرایط پذیرش اوراق مشارکت شرکت‌ها و بانک‌های خصوصی در بورس اوراق بهادار تهران مصوب ۲۲/۵/۱۳۸۰ شورای بورس

۳. دستورالعمل پذیرش اوراق مشارکت شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس آیین‌نامه اجرایی ماده ۱۷ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل و نوسازی صنایع کشور و اصلاح ماده ۱۱۳ قانون برنامه سوم، مصوب ۷/۱۰/۸۳ شورای بورس

با این پیشینه تاریخی، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر و خودانتظام بازار سرمایه، در سال ۱۳۸۷ مجوز انتشار اولین اوراق مشارکت بورسی را صادر کرد. این اوراق به مبلغ ۴۰۰ میلیارد ریال، نرخ سود علی‌الحساب ۱۸ درصد و سررسید سه ساله توسط شرکت رایان سایپا و با هدف اجرای طرح فروش خودرو سواری پراید منتشر شد.

*معاونت عملیات و بازار تامین سرمایه امین

**مشاور حقوقی تامین سرمایه امین

***کارشناس مالی و روابط بین‌الملل تامین سرمایه امین