ایسنا - طرح سهام عدالت ‌بزرگترین اقدام دولت در زمینه اجرایی کردن سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی است و به وسیله آن اقشار و دهک‌های محروم جامعه تحت پوشش قرار می‌گیرند.

ساختار سهام عدالت یک ساختار کاملا خصوصی است که در شکل تعاونی تجلی می‌یابد. شرکت‌هایی که سود سهام را پرداخت می‌کنند در راستای سیاست‌های اصل ۴۴ به بخش خصوصی واگذار شده و میزان سود پرداختی پس از واگذاری به عهده مجمع آن شرکت‌ها خواهد بود. با اجرای طرح سهام عدالت نظارت مستقیم‌تری بر اداره هر چه بهتر و کاراتر شرکت‌های دولتی صورت گرفته و موجب می‌شود شرکت‌هایی مانند فولاد مبارکه و مس ایران که شرکت‌های صدر اصل ۴۴ بوده و هیچ راهی برای واگذاری آنها وجود ندارد،۴۰‌درصد ارزش بازارشان به بخش خصوصی منتقل شود.

فرآیند واگذاری سهام عدالت

فرآیند تقسیم سود سهام، یک فرآیند اتوماتیک است که هر سال تکرار خواهد شد و شرکت کارگزاری به نیابت از مردم در مجامع شرکت کرده و سود سهام را دریافت می‌کند و از طریق شبکه‌های استانی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی تقسیم می‌کند که از این طریق درآمد مستمری از محل سود شرکت‌های دولتی به صورت بلاعوض به مشمولان سهام عدالت واگذار می‌شود.

دولت، شرکت‌های سودده را با درصد سود نسبتا بالا برای طرح سهام عدالت در نظر گرفته است و حداکثر سعی بر این است که سود شرکت‌ها به جای اینکه در چرخه دولت قرار گیرد تقسیم شود تا مردم مستقیما از منافع آن بهره‌مند شوند.

دولت مشمولان دریافت سهام عدالت را در سه دهک تقسیم‌بندی کرده که به ترتیب دهک اول شامل افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و بسیجیان کم درآمد، دهک دوم شامل روستاییان کم درآمد و دهک سوم را هم شاغلان، کارمندان دولت و بازنشستگان در برمی‌گیرد که این گروه بازنشستگان تامین اجتماعی را نیز شامل می‌شود.

ارزش هر سهم عدالت، ۵۰۰‌هزار تومان است که دولت ۵۰‌درصد آن را به افراد دهک‌های اول و دوم تخفیف داده و مابقی آن به صورت اقساط ۱۰‌ساله، سالی ۲۵‌هزار تومان از سود حاصله برداشت می‌شود.

طرح سهام عدالت با هدف شناسایی اقشار و دهک‌های محروم و پایین جامعه با حمایت دولت آغاز شد و اکنون به سمت و سویی می‌رود که افراد مشمول طرح، به عضویت تعاونی‌های سهامی‌ عدالت درآیند و از مزایای توزیع سهام برخوردار شوند.

بنابراین توزیع سهام عدالت بین دهک‌های سه‌گانه به منظور کاهش شکاف طبقاتی آغاز شده است که قرار است تا پایان این طرح ۲۱‌میلیون نفر در کل کشور این سهام را دریافت کنند.

مراحل تقسیم سود

در مرحله نخست و به ازای هر نفر مشمول دریافت سهام عدالت، پنج‌میلیون ریال سهم در هر خانوار تا سقف پنج نفر، سهام ۱۴ شرکت بزرگ و مهم همچون شرکت‌های صنایع مس، فولاد مبارکه، فولاد خوزستان،‌ چادرملو و گل گهر واگذار شده است.

در سال اول اجرای طرح سهام عدالت، ۲۵۰‌میلیارد تومان سود برآورد شده که به مشمولان مرحله اول این طرح تعلق می‌گیرد و از هفته دولت پرداخت سود مرحله اول آغاز و به هر خانواده پنج نفره ۳۰۰‌هزار تومان سود تعلق می‌گیرد که از این مبلغ ۲۰۰‌هزار تومان برای خود آنها و ۱۰۰‌هزار تومان بابت قسط اول به خزانه واریز می‌شود.

روستاییان فاقد شغل و عشایر ساکن در روستا‌ها در مرحله دوم واگذاری سهام عدالت تا سقف درآمد ماهانه دو‌میلیون ریال، برای مناطق محروم ۳۰‌درصد و برای مناطق برخوردار ۲۵‌درصد جمعیت از سهام عدالت برخوردار خواهند شد.

در سومین مرحله واگذاری سهام عدالت، بازنشستگان و مستمری‌بگیران دستگاه‌های اجرایی کشور، به عنوان جامعه هدف برای واگذاری این سهام انتخاب شده‌اند. شاغلان دستگاه‌های اجرایی و بازنشستگان با توجه به طبقه‌بندی حقوق آنان از تخفیف‌های ویژه سهام عدالت برخوردار می‌شوند.

تاکنون از دهک اول حدود پنج‌میلیون نفر به ارزش دو‌ هزار و ۳۰۰‌میلیارد تومان صاحب سهم شدند و واگذاری مرحله دوم و سوم سهام عدالت در سراسر کشور از هفته دولت آغاز شده است که مرحله دوم در حال شناسایی است که پیش‌بینی می‌شود شناسایی مرحله دوم تا پایان شهریور ماه به پایان برسد.

نظر به این که قبل از این واگذاری، باید شناسایی مشمولان و احراز هویت آنها مدنظر قرار گیرد، بدین منظور فرم‌هایی تحت عنوان فرم‌های جمع‌آوری اطلاعات بازنشستگان و مستمری‌بگیران طراحی شده که با حضور کانون‌های بازنشستگان و مستمری‌بگیران در شعب این اداره کل تکمیل می‌شود.

سهام عدالت، برای تمام کارمندان

با این حال واگذاری سهام عدالت بین کارمندان و بازنشستگان دولت آغاز شده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال تمام کارمندان و بازنشستگان از آن برخوردار شده و سود آن را سال بعد دریافت کنند. نکته‌ای که در این بحث وجود دارد این است که چرا در واگذاری سهام عدالت بین مدیران و کارمندان تفاوتی وجود نداشته و این سهم به یک میزان (پانصد‌هزار تومان) بین آنها توزیع می‌شود ؟

در پاسخ به این سوال کارشناسان و مسوولان نظرات خود را در رابطه با این موضوع ارائه کردند.

آغاز پرداخت سود سهام دهک اول در هفته دولت

غلامرضا حیدری کرد زنگنه،‌ رییس سازمان خصوصی‌سازی، از آغاز پرداخت سود سهام عدالت دهک اول و نیز واگذاری این سهام به کارمندان و بازنشستگان در هفته دولت اشاره کرد.

او می‌گوید: در هفته دولت پرداخت سود پنج ‌میلیون نفر مرحله اول که شامل کمیته امداد، بهزیستی و رزمندگان فاقد شغل و در آمد آغاز شده و نیز در این مرحله در هر استان به بخش محرومی از روستاییان و عشایر پرداخت و به تدریج به بقیه افراد واگذار می‌شود.

کارمندان بالای ۳۰۰‌هزار تومان، تخفیف کمتر

کرد زنگنه معتقد است: برای کارمندان و بازنشستگان نیز برای هر استان، پنج اداره کل در نظر گرفته شده که نوع آنها در استان‌های مختلف متفاوت است و برای همه کارمندان از کمترین درآمد تا بالاترین آن به یک میزان سهم به ارزش ۵۰۰‌هزار تومان در نظر گرفته شده، ولی شرایط و اقساط آن برای افراد با حقوق‌های مختلف متفاوت است، به عنوان مثال برای کارمندان زیر ۳۰۰‌هزار تومان حقوق با تخفیف داده می‌شود و بالای ۳۰۰‌هزار تومان تخفیف آن به صورت پلکانی کاهش می‌یابد بنابراین مدیرانی که حقوق بالاتری دریافت می‌کنند از تخفیف کمتری بهره‌مند می‌شوند.

رییس سازمان خصوصی‌سازی اظهار می‌کند: تا دهه فجر امسال به همه کارمندان دولت سهام عدالت واگذار می‌شود و هیچ فرقی بین کسی که در هفته دولت سهام دریافت می‌کنند با کسی که در آخر اسفند ماه دریافت می‌کند وجود نداشته چرا که سود سهام آن سال بعد محاسبه می‌شود.

او در مورد مجوز دولت از مجلس برای واگذاری سهام عدالت می‌گوید: مجلس شورای اسلامی به همین منظور یک فصل و ۵ ماده را در نظر گرفته است.

رفع ابهامات موجود

یک کارشناس بازار سرمایه نیز در مورد واگذاری سهام عدالت به کارمندان و بازنشستگان معتقد است: با توجه به نظام هماهنگ پرداخت حقوق که عامل اصلی در اولویت بندی واگذاری سهام عدالت است، این سهم به بسیاری از کارمندان دولت تعلق می‌گیرد.

حقوق بیشتر، تخفیف کمتر

زهرا نژاد بهرام خاطرنشان می‌کند: چون همه تابع نظام هماهنگ پرداخت حقوق هستند بالطبع، آنچه که پرداخت می‌شود با توجه به این امر صورت می‌گیرد که اگر کسی حداقل حقوق را دریافت می‌کند در مقایسه با کسی که بیشتر دریافت می‌کند از میزان تخفیف بیشتری برخوردار باشد.

او با بیان اینکه سطح درآمدی مشخصی در نظر گرفته نشده است، ادامه می‌دهد: این سهم به افرادی تعلق می‌گیرد که تحت پوشش بوده و دارای حداقل حقوق تعیین شده از سوی وزارت کار باشند.

این کارشناس بازار سرمایه یکی از مشکلات اصلی توزیع سهام عدالت را نبود در اختیار داشتن آمار مناسب دانسته و اظهار می‌کند: از مشکلات توزیع‌کنندگان سهام عدالت شناسایی افراد است، زیرا برخی از افراد هستند که سطح در آمد آنها به اندازه دهک اول و دوم و یا حتی پایین‌تر از آنها است ولی بنا به دلایلی تحت پوشش سازمان خصوصی قرار نگرفته و تاکنون شناسایی نشد‌ه‌اند، این سهم شامل این افراد نیز می‌شود، ولی چون آمار مشخصی از آنها وجود ندارد به ناچار جزو لیست‌های پرداختی اولیه نیستند و طبیعی است که در ابتدا پرداخت لیست‌های آماری مشخص به اتمام رسیده و سپس واگذاری به این افراد آغاز شود.

نژاد بهرام ادامه می‌دهد: به همین دلیل سازوکار مشخصی برای آن تعریف نشده است، چرا که هنوز دستگاه اجرایی که مسوول شناسایی و توزیع سهام عدالت است، درگیر آمارهای موجود و توزیع بین افراد شناسایی شده هستند و چون این امر تاکنون به اتمام نرسیده است، طبیعی است که شناسایی و توزیع بین افراد مذکور به عقب بیافتد.

شکاف طبقاتی کاهش می‌یابد؟

با توجه به اینکه دولت با پرداخت سهام عدالت به اقشار کم درآمد جامعه در صدد کاهش شکاف طبقاتی بین بخش های مختلف جامعه است، توزیع یکسان سهام عدالت بین کارکنان دولت آغاز شده و به نظر می‌رسد به منظور جلوگیری از اجحاف حقوق کارمندان کم درآمد نسبت به کارمندان و مدیرانی که حقوق بالاتری دریافت می‌کنند از تخفیف بیشتری برخوردار است که در صورت اجرای آن به نظر می‌رسد ابهامات موجود برطرف شده و شکاف طبقاتی کاهش می‌یابد اما تمام این موارد ‌تنها در حد یک طرح مساله است و تا زمانی که کارمندان این سهام را دریافت نکنند، نمی‌توان به رفع ابهامات امیدوار بود.