گروه بورس- «دستورالعمل توثیق اوراق بهادار» در ۱۸ ماده و ۶ تبصره به تصویب هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید. با توجه به اینکه در دستورالعمل یادشده (خصوصا مفاد ۷ و ۹ که به منظور تاکید در ذیل آمده است) مسوولیت‌هایی برای ناشران در نظر گرفته شده است، لذا ضروری است که تمهیدات لازم توسط ناشران در حسن اجرای مفاد دستورالعمل به‌عمل آید.

مطابق مفاد ماده ۷ دستورالعمل «موارد زیر در صورت توافق طرفین وفق قرارداد فی‌مابین و به استناد فرم درخواست توثیق، جزو متعلقات وثیقه محسوب شده و حق برداشت، انتقال مالکیت یا تبدیل آنها به تبع وثیقه اولیه از وثیقه‌گذار سلب می‌شود:

الف. هرگونه حق تقدم که به واسطه مالکیت وثیقه‌گذار بر وثیقه به وی تعلق می‌گیرد.

ب. سهامی که در اثر افزایش سرمایه حاصل می‌شود.

ج. اوراق بهاداری که در اثر تقسیم اوراق بهادار وثیقه به چند ورقه بهادار، حاصل می‌شود.

د. وجوهی که در اثر فروش حق‌ تقدم استفاده نشده موضوع قسمت (الف) این ماده به وثیقه‌گذار تعلق گیرد.

هـ. سود متعلقه به اوراق بهادار وثیقه.

تبصره: اقدامات مربوط به بند‌های د و هـ، مطابق قرارداد فی‌مابین طرفین توسط ناشر انجام می‌پذیرد و مسوولیت حسن اجرای آن به عهده ناشر است.»

مطابق مفاد ماده ۹ دستورالعمل «در صورت لغو پذیرش اوراق بهادار از فهرست نرخ‌های بورس یا فرابورس، همچنین در مواردی که مقرر است اوراق بهادار وثیقه، به اوراق بهادار دیگری تبدیل شوند، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از حصول اطلاع از موضوع از طریق سازمان، بورس یا فرابورس، باید مراتب را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار و وثیقه‌گیر اعلام کند. در این‌صورت ناشر اوراق بهادار مسوولیت اجرای تعهدات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را در حفظ حقوق وثیقه‌گیر برعهده خواهد داشت.»

دستورالعمل توثیق اوراق بهادار

ماده ۱- اصطلاحات و واژه‌های تعریف شده در ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه معاملات در شرکت بورس اوراق بهادار تهران، دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات اوراق بهادار در فرابورس ایران و اساسنامه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی جز مواردی که در زیر آمده است، در همان معانی در این دستورالعمل به کار رفته‌اند و سایر اصطلاحات به شرح زیر می‌باشند:

الف. اوراق بهادار: منظور اوراق بهاداری است که در شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، سپرده شده است.

ب. اوراق بهادار وثیقه: اوراق بهاداری است که تحت مالکیت وثیقه‌گذار قرار دارد و به دلایل قانونی یا مقرراتی ممنوعیتی جهت معامله اوراق بهادار مذکور وجود ندارد و به نفع وثیقه‌گیر توثیق شده است.

ج. پایگاه داده‌ها: سامانه‌ای است شامل اطلاعات مورد نیاز در خصوص ناشران اوراق بهادار، مالکان اوراق بهادار، اعضا و هرگونه اطلاعات مربوط به مالکیت اوراق بهادار که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی راهبری می‌شود.

د. توثیق: مسدود نمودن اوراق بهادار وثیقه‌گذار در پایگاه داده‌ها به نفع وثیقه‌گیر، مطابق شرایط این دستورالعمل است.

هـ. سپرده‌گذاری: عملیاتی است که طی آن تمام یا قسمتی از اوراق بهاداری که در پایگاه داده‌ها به ثبت رسیده است، قابلیت معامله در بورس یا فرابورس را خواهند یافت.

و. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی: شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سهامی عام) است که طبق بند (۷) ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران تشکیل شده است.

ز. کد مالکیت: شناسه مشتری جهت انجام معاملات اوراق بهادار در پایگاه داده‌ها است.

ح. کد وثیقه: کد مشخصی است که اوراق بهادار وثیقه به آن منتقل و مسدود می‌گردد.

ط. وثیقه‌گذار: منظور مالک اوراق بهادار یا نماینده وی است که اوراق بهادار را به نفع وثیقه‌گیر، توثیق می‌نماید.

ی. وثیقه‌گیر: شخصی است که وثیقه به نفع او انجام پذیرفته است.

ک. وضعیت قابل فروش: وضعیتی است که اوراق بهادار وثیقه به درخواست وثیقه‌گیر از حالت ممنوع‌المعامله به حالت قابل فروش درمی‌آید، لیکن تنها به کارگزار معرفی شده از سوی وثیقه‌گیر اجازه فروش داده می‌شود.

فصل اول- توثیق اوراق بهادار

ماده ۲- رسیدگی به درخواست‌های توثیق اوراق بهادار، منوط به ارسال درخواست کتبی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده، از سوی وثیقه‌گذار به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌باشد.

تبصره : در صورتی که وثیقه‌گذار شخص حقوقی باشد، فرم درخواست توثیق باید توسط صاحبان امضای مجاز، امضاء شود و آخرین روزنامه رسمی موید صاحبان امضا مجاز ضمیمه گردد.

ماده ۳- چنانچه درخواست توثیق از سوی شخص حقوقی برای اوراق بهادار متعلق به اشخاص دیگر و به نیابت از ایشان به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارائه شود، وی باید ضمن تکمیل فرم‌ درخواست توثیق، گواهی نماید که درخواست کتبی اشخاص مذکور مبنی بر اعطای اختیار به شخص حقوقی جهت توثیق اوراق بهادار را دریافت نموده است.

ماده ۴- به منظور توثیق اوراق بهادار، ضروری است در هنگام ارسال فرم درخواست موضوع ماده ۲، کارمزد معین توسط وثیقه‌گذار پرداخت و مستندات آن به همراه سایر مدارک به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ارسال گردد. در غیر این صورت عملیات توثیق انجام نمی‌شود و مراتب به متقاضی اطلاع داده می‌شود. میزان کارمزد در چارچوب سقف‌های اعلامی توسط سازمان تعیین و اعلام می‌شود.

ماده ۵- در صورت تکمیل و ارسال مدارک مطابق مواد قبل، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نسبت به انتقال دارایی اوراق بهادار مورد درخواست توثیق، از کد مالکیت وثیقه‌گذار به کد وثیقه در پایگاه داده‌ها اقدام می‌نماید.

تبصره ۱:پس از توثیق اوراق

بهادار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نتیجه اقدامات را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار، وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر اطلاع می‌دهد.

تبصره ۲: گواهینامه موقت اوراق بهادار وثیقه نزد شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نگهداری می‌گردد.

ماده ۶- پس از توثیق اوراق بهادار، حق تغییر مالکیت یا تبدیل وثیقه به غیر از موارد زیر، از وثیقه‌گذار سلب می‌شود.

الف. اجازه کتبی وثیقه‌گیر.

ب. حکم مرجع ذی‌صلاح قانونی.

ماده ۷- موارد زیر در صورت توافق طرفین وفق قرارداد فی‌مابین و به استناد فرم درخواست توثیق، جزو متعلقات وثیقه محسوب شده و حق برداشت، انتقال مالکیت یا تبدیل آنها به تبع وثیقه اولیه از وثیقه‌گذار سلب می‌شود:

الف. هرگونه حق تقدم که به واسطه مالکیت وثیقه‌گذار بر وثیقه به وی تعلق می‌گیرد.

ب. سهامی که در اثر افزایش سرمایه حاصل می‌شود.

ج. اوراق بهاداری که در اثر تقسیم اوراق بهادار وثیقه به چند ورقه بهادار، حاصل می‌شود.

د. وجوهی که در اثر فروش حق‌ تقدم استفاده نشده موضوع قسمت (الف) این ماده به وثیقه‌گذار تعلق گیرد.

هـ سود متعلقه به اوراق بهادار وثیقه.

تبصره: اقدامات مربوط به بند‌های د و هـ، مطابق قرارداد فی‌مابین طرفین توسط ناشر انجام می‌پذیرد و مسوولیت حسن اجرای آن به عهده ناشر است.

ماده ۸- وثیقه‌گیر می‌تواند با ارائه درخواست کتبی به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی از آخرین وضعیت اوراق بهادار وثیقه توسط وثیقه‌گذار یا وثیقه‌گذاران به نفع وی اطلاع حاصل نماید.

ماده ۹- در صورت لغو پذیرش اوراق بهادار از فهرست نرخ‌های بورس یا فرابورس، همچنین در مواردی که مقرر است اوراق بهادار وثیقه، به اوراق بهادار دیگری تبدیل شوند، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از حصول اطلاع از موضوع از طریق سازمان، بورس یا فرابورس، باید مراتب را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار و وثیقه‌گیر اعلام نماید. در این‌صورت ناشر اوراق بهادار مسوولیت اجرای تعهدات شرکت سپرده‌گذاری مرکزی را در حفظ حقوق وثیقه‌گیر برعهده خواهد داشت.

ماده ۱۰- توثیق اوراق بهادار اعضای هیات‌مدیره یا رفع توثیق آن، موضوع ماده ۱۱۴ قانون تجارت، منوط به ارسال درخواست کتبی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده، از سوی ناشر اوراق بهادار به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی می‌باشد.

تبصره: درخواست توثیق مستلزم ارسال صورتجلسه مجمع عمومی ناشر و آگهی روزنامه رسمی است که در آن اعضای هیات مدیره معرفی شده‌اند.

فصل دوم- رفع توثیق اوراق بهادار

ماده ۱۱- رفع توثیق اوراق بهادار درصورت درخواست کتبی از سوی وثیقه‌گیر به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده یا دستور مرجع ذی‌صلاح انجام می‌گردد.

تبصره: رفع توثیق بخشی از اوراق بهادار وثیقه به درخواست وثیقه‌گیر، در چند مرحله نیز امکان‌پذیر می‌باشد.

ماده ۱۲ - پس از رفع توثیق اوراق بهادار، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، دارایی وثیقه‌گذار را از کد وثیقه به کد مالکیت وی در پایگاه داده‌ها انتقال داده و نتیجه اقدامات را به صورت کتبی به ناشر اوراق بهادار، وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر یا مرجع ذی‌صلاح قانونی درخواست‌کننده اطلاع می‌دهد.

فصل سوم- فروش اوراق بهادار وثیقه

ماده ۱۳- فروش اوراق بهادار وثیقه منوط به ارسال درخواست کتبی فروش و معرفی کارگزار فروشنده از سوی وثیقه‌گیر به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وفق فرم‌های از پیش تعیین شده می‌باشد.

ماده ۱۴- شرکت سپرده‌گذاری مرکزی پس از دریافت درخواست فروش و مدارک مثبت ماده ۱۵، اوراق بهادار وثیقه را در پایگاه داده‌ها در وضعیت قابل فروش برای کارگزار فروشنده قرار داده و مراتب را به صورت کتبی به وثیقه‌گیر، وثیقه‌گذار و کارگزار فروشنده اطلاع می‌دهد.

ماده ۱۵- فروش اوراق بهادار وثیقه، موضوع ماده ۱۳، توسط وثیقه‌گیر در یکی از حالت‌های زیر امکان‌پذیر است:

۱. داشتن وکالتنامه یا صلح‌نامه رسمی که مؤید اعطای اختیار فروش باشد.

۲. ارائه دستور فروش توسط مراجع قضایی - قانونی ذی‌صلاح.

ماده ۱۶- وثیقه‌گیر باید مدارک و مستندات موضوع ماده ۱۵ را به منظور فروش اوراق بهادار وثیقه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و کارگزار فروشنده ارائه نماید.

فصل چهارم- سایر موارد

ماده ۱۷-در تمامی مواردی که شرکت سپرده‌گذاری مرکزی ملزم به اطلاع‌رسانی کتبی به وثیقه‌گیر و وثیقه‌گذار می‌باشد، نشانی ارائه‌شده در فرم‌هایی که به امضای اشخاص نامبرده رسیده است، ملاک عمل خواهد بود مگر تغییر نشانی به صورت کتبی به اطلاع شرکت سپرده‌گذاری مرکزی رسیده باشد.

ماده ۱۸- با تصویب این دستورالعمل، مقررات مغایر نسخ می‌شود. این دستورالعمل حاکم بر درخواست‌های توثیق اوراق بهاداری است که مطابق مقررات این دستورالعمل ارائه می‌شوند.