منوچهر ابوطالبی*
در این مقاله چگونگی تحقق درآمد در شرکت‌های لیزینگ و تفاوت آن با شرکت‌های تولیدی یا بازرگانی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

فرض کنید یک شرکت تولید خودرو در سال 1387 تعداد 120 دستگاه خوردو تولید کرده و جهت لیزینگ به یک شرکت لیزینگی می‌فروشد. اگر درآمد حاصل از این 120 دستگاه خودرو، 1000‌ریال باشد، بدون توجه به زمان فروش تولید‌کننده به شرکت لیزینگی، سود حاصل از فروش به مبلغ 1000‌ریال در سال 1387 در دفاتر شرکت تولید خودرو شناسایی خواهد شد. یعنی هیچ فرقی نمی‌کند که همه این 120 دستگاه خودرو را در فروردین 1387 به شرکت لیزینگ بفروشد یا همه را در اسفند 1387 یا به‌طور متوسط هر ماه 10 دستگاه خودرو بفروشد یا در هر مقطع زمانی در همان سال، در یک شرکت بازرگانی نیز که کارش خرید و فروش کالا یا خدمات است، تحقق درآمد به همان ترتیبی است که در بالا آمد.
ولی در مورد شرکت‌های لیزینگ قضیه به‌طور کامل فرق می‌کند. چرا که اگر شرکت لیزینگی ۱۲۰ دستگاه خودرو مورد نظر را به اقساط ۳۶ ماهه (۳ ساله) در اختیار مشتریان خود قرار دهد و درآمد حاصل در پایان ۳ سال همان ۱۰۰۰‌ریال باشد، با توجه به زمان فروش در شرکت لیزینگ، درآمد سال‌های مختلف تفاوت‌های بسیار فاحشی خواهد داشت که در جدول زیر می‌آید:


البته مبالغ درآمد در سال‌های مختلف در جدول بالا تقریبی هستند، ولی به واقعیت نزدیک هستند.
به‌طوری که مشاهده می‌شود درآمد شرکت لیزینگ در سال 1387 با توجه به زمان فروش از صفر تا 500‌ریال متغیر است، در حالی که شرکت تولید خودرو حتی اگر در 29 اسفند سال 1387 نیز کالای خود را بفروشد کلیه درآمد حاصل در همان سال تحقق یافته و قابل شناسایی است.
ولی اگر شرکت لیزینگ در اول اسفند همان خودروها را بفروشد، حتی یک‌ریال درآمد نیز از محل سود اقساط نمی‌تواند شناسایی کند. اما اگر همه خودروها را در فروردین ماه بفروشد تقریباً نصف درآمدهای ۳ ساله در همان سال اول تحقق پیدا خواهد کرد.
بنابراین هر چقدر انباشت فروش در ماه‌های اول سال در شرکت‌های لیزینگ بیشتر باشد تاثیر آن در تحقق و افزایش درآمدهای همان سال بیشتر خواهد شد. عکس این مطلب صادق است، به طوری که اگر انباشت فروش شرکت‌های لیزینگی در ماه‌های پایانی سال باشد، چندان تاثیری در افزایش درآمدهای همان‌سال نخواهد داشت بلکه در افزایش درآمدهای سال بعد بسیار موثر خواهد شد.
نکته دیگر اینکه سود اقساط ابتدایی بسیار بیشتر از سود اقساط انتهایی است، به‌طوری که در ۲ سال اول تقریبا ۸۰‌درصد سود به همراه اقساط وصول می‌شود و اگر کسی در شش‌ماهه آخر دوره باز پرداخت اقساط، اقدام به تسویه حساب کند در واقع یک وام بدون بهره را پس داده است.
*مدیر حسابرسی داخلی و امور مجامع شرکت لیزینگ رایان‌سایپا