سیدحسن مرتضوی کیاسری*

سطح اهمیت، پیمانه‌ای است که حسابرسان، تحریف‌ها، محدودیت‌ها و ابهام‌های برخورد شده را با آن می‌سنجند تا قابلیت درج آنها در گزارش حسابرسی تعیین شود.

کمترین مبلغ یا اطلاعاتی که می‌تواند بر تصمیم کاربران گزارش‌های مالی، اثر داشته باشد، سطح اهمیت حسابرسان است. در این خصوص برای اطلاعات ریالی، نحوه محاسبه سطح اهمیت توسط مراجع حرفه‌ای تعیین شده است ولی برای اطلاعات کیفی و نیز تعیین سطح اساسی بودن موضوعات، معیاری بیان نشده و قضاوت حرفه‌ای حسابرس، تعیین‌کننده است.مبلغ اهمیت بر پایه میانگین مبلغ فروش و جمع دارایی‌ها و نرخ‌های مقرر محاسبه می‌‌شود. استفاده از نرخ‌های پلکانی، تنها انعطاف در این نحوه محاسبه است و شاخص‌ها و عوامل مهم درونی (اطلاعات گزارش مالی) و بیرونی، هیچکدام در این باره اثرگذار نیستند. این نحوه محاسبه باعث می‌شود بسیاری از موارد با اهمیت ذاتی، در گزارش حسابرس درج نشود و در نتیجه، کارآیی لازم را برای استفاده‌کنندگان آن نداشته باشد.

در مواردی که گردش عملیات شرکت به نسبت بالا باشد، معمولا سود خالص به‌رغم مبلغ بالا، نسبت کمی از میانگین یاد شده می‌شود و تمام یا بخش زیادی از سود، کمتر از سطح اهمیت خواهد شد. در این صورت محدودیت‌ها و تحریف‌هایی که تمام یا بخش عمده سود دوره را مخدوش می‌کند، قابلیت درج در گزارش حسابرسی را ندارد!!!

در بسیاری از موارد که شرایط رقابتی نزدیک، در بازار سرمایه حاکم باشد، سطح حساسیت کاربران، از سطح اهمیت حسابرسان پایین تر خواهد بود. مثلا گزینه‌هایی با EPSهای نزدیک به هم، در معرض انتخاب خواهند بود، ولی حاصل تقسیم مبلغ اهمیت حسابرسان بر تعداد سهام شرکت، در این شرایط بالا تر از اختلاف EPS دو گزینه شده و تصمیم گیری با اتکا بر گزارش حسابرس ممکن است گمراه کننده شود.

هر چند بر اساس تشخیص حرفه‌ای و با احتمال موارد بالا و سایر موارد مشابه، برخی از حسابرسان، مواردی از تحریف‌ها یا محدودیت‌هایی که کمتر از سطح اهمیت هستند را با عنوان تاکید بر مطلب خاص، پس از اظهار نظر درج می‌کنند، اما الزام حرفه‌ای یا شاخص تعریف شده، در این باره وجود ندارد.

از طرفی بسیاری از کاربران غیرحرفه‌ای، ممکن است نسبت به نحوه محاسبه سطح اهمیت آگاه نباشند، اما در گزارش حسابرس، به‌رغم اشاره به موضوع اهمیت، به مبلغ اهمیت اشاره‌ای نمی‌شود. بنابراین به نظر می‌رسد معیارهای تعیین و گزارش سطح اهمیت و گزارش گری موارد نزدیک به سطح اهمیت، نیازمند بازبینی یا ارائه راهکار است تا کارآیی گزارش حسابرس، افزایش یابد.

*کارشناس رسمی دادگستری