عوامل موثر بر قیمت و بازدهی هر سهم را می‏توان به دو گروه تجزیه کرد؛ گروه نخست مرتبط با تاثیری است که هر سهم از عوامل کلی اقتصاد می‏پذیرد و گروه دوم وابسته به متغیرهایی است که تنها به خود همان سهم مربوط است. متغیرهای اقتصادی مختلفی را می‏توان به عنوان عامل تاثیرگذار روی بازده سهام در نظر گرفت اما اگر بخواهیم یک متغیر را به عنوان تاثیرگذارترین متغیر انتخاب کنیم، بهترین انتخاب شاخص بازار سرمایه است. برای سادگی، تمام عوامل انحصاری که تنها بر یک سهم مؤثر هستند را نیز در یک عامل خلاصه می‏کنیم. به این ترتیب می‏توان مدل معروف به مدل بازار را ساخت. مطابق این مدل، بازده هر سهم از دو عامل تشکیل می‌گردد که یک جزء آن ناشی از بازار است و ضریب تاثیر‌پذیری سهم از بازار را بتا می‌نامند؛ جزء دیگر بازده هر سهم مربوط به خود سهم است که آلفا نامیده می‌شود. مطابق مدل فوق‌الذکر بازده هر سهم از رابطه زیر به ‏دست می‏آید که در آن بازده سهم، بازده بازار، ضریب تاثیرپذیری سهم از بازار و قسمتی از بازده سهم است که مستقل از وضعیت بازار می‌باشد و تنها به عوامل انحصاری خود سهم مربوط است. به عنوان مثال اگر متوسط بازده سهمی ۱۵درصد، بتای آن ۵/۰ و بازده بورس ۲۰‌درصد باشد، ۱۰‌درصد= ۵/۰×۲۰‌درصد از بازده آن متاثر از بازار و آلفای آن برابر ۵‌درصد بوده است. یعنی به طور متوسط، ۵‌درصد از بازده آن سهم مستقل از وضع کلی بازار و مختص خود شرکت و ۱۰‌درصد از بازدهی متاثر از وضع کلی بازار بوده‌است. در این مدل از داده‌ها‌ی تاریخی جهت محاسبه آلفا و بتا استفاده شده و بدیهی است ممکن است اتفاقات آتی متفاوت از روند گذشته سهم باشد.مطابق محاسبات این مدل، در طول ۵ سال گذشته متوسط بازده سالیانه سهم‌ایران خودرو دیزل ۱۱‌درصد، بتای آن ۶۶/۰ و بازده سالانه بورس در این مدت ۷‌درصدبود. بنابراین حدود ۶/۴درصد (که از ضرب ۷‌درصد و ۶۶/۰ به دست می‌آید) از بازده این شرکت متاثر از بازار و آلفای آن برابر ۴/۶‌درصد بوده است؛ یعنی به طور متوسط، ۴/۶‌درصد از بازده این سهم مستقل از وضع کلی بازار و مختص خود شرکت و ۶/۴‌درصد از بازدهی متاثر از وضع کلی بازار بوده ‌است.

شرکت ساوآفرین