گروه بورس- هدیه لطفی: به منظور آشنایی علاقه‌مندان به سرمایه‌گذاری در بورس،‌ این ستون به صورت روزانه مفاهیم اولیه و ابتدایی بازار سهام را که در قالب پرسش مطرح هستند، به صورت اختصار تشریح می‌کند. این مطلب برگرفته از سایت «مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی» و نوشته‌های «دکتر ابوالفضل شهرآبادی» است.

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا اهرمی است که از سال ۱۳۸۲ به کار گرفته شد. هدف از استفاده این اهرم کنترل معاملات، جلوگیری از نوسان‌های کاذب و افت و خیز بی‌مورد قیمت سهام اعلام شد.

در سال‌های گذشته حجم مبنا برای هر شرکت از ضرب عدد ۰۰۰۸/۰ در تعداد کل سهام شرکت به دست می‌آمد؛ اما در حال حاضر حجم مبنا براساس روش زیر به دست می‌آید:

حجم مبنای شرکت‌هایی که بالای ۳۰۰میلیارد تومان سرمایه دارند، از ضرب عدد ۰۰۰۴/۰ در تعداد سهام آن شرکت به دست می‌آید.

حجم مبنای شرکت‌هایی که سرمایه آنها مابین یکصد تا ۳۰۰میلیارد تومان است، از ضرب عدد ۰۰۰۵/۰ در تعداد سهام آن حاصل می‌شود و حجم مبنای شرکت‌هایی که کمتر از یکصد میلیارد تومان سرمایه دارند، از ضرب عدد ۰۰۰۸/۰ در تعداد سهام منتشر شده شرکت به دست می‌آید.

هر شرکتی با توجه به میزان سرمایه (در واقع تعداد سهام)، حجم مبنای مشخصی دارد و باید روزانه آن تعداد سهام شرکت مورد خرید و فروش قرار گیرد تا تغییر قیمت روزانه مثبت و منفی ۲درصدی برای قیمت آخر وقت سهام شرکت‌ها محاسبه شود. این اهرم از همان ابتدا با مخالفت‌های بسیاری مواجه بوده و فعالان بازار همواره یکی از عوامل اصلی گره معاملاتی را حجم مبنا می‌دانند و کارشناسان معتقدند که این اهرم تثبیت‌کننده، باعث کاهش میزان نقدشوندگی سهام شده است.

حجم مبنا در این شرایط اعمال نمی‌شود: ۱ - بازشدن نماد شرکت بعد از افزایش سرمایه؛ ۲- بازشدن نماد شرکت بعد از مجمع سالانه؛ ۳ - بازشدن نماد شرکت بعد از تعدیل سود به میزان بیش از ۱۰درصد و ۴- شرکت‌هایی که جزو آیین‌نامه گره معاملاتی هستند.