پرسش از آقای سیاه کوهی: علت افت شدید P/E سهام ملی مس چیست؟ پرسش:‌ P/Eنسبتی است که وضعیت قیمت سهم (Price ) را نسبت به پیش بینی سود شرکت ( EPS ) می سنجد. بنابراین می توان گفت که این نسبت دارای ماهیت «آینده نگر» بوده و تغییرات آن بیش از هر چیز به انتظار معامله گران از وضعیت سودآوری آتی یک شرکت وابسته است.

رشد سودآوری شرکت‌های تولیدی معمولا وابستگی زیادی به افزایش درآمد فروش دارد که به نوبه خود از چند طریق حاصل می‌شود: افزایش قیمت فروش محصول یا رشد حجم تولید و فروش یا تولید محصولات جدید. این مؤلفه ها هر چند اثر مشابهی بر سودآوری شرکت دارند، اما مکانیزم تاثیر‌گذاری آنها با یکدیگر متفاوت است.

در شرایط رشد قیمت فروش؛ سودآوری با شتاب زیادی (بیشتر از میزان افزایش درآمد فروش) رشد می‌کند. این مساله به این دلیل است که هزینه‌های ثابت تولید، معمولا یکسان باقی می‌ماند. به ویژه آنکه بخشی از هزینه‌های تولید به دستمزد و سربار ثابت اختصاص دارد. در حقیقت افزایش قیمت فروش باعث می‌شود تا شرکت از «نقطه سربه سر» فاصله گرفته و رشد پرشتاب سودآوری را تجربه کند. بدیهی است در شرایط معکوس، کاهش قیمت فروش نیز اثر فزاینده ای برافت سودآوری خواهد داشت.مرور اتفاقی که در سال جاری در بورس تهران برای سهام شرکت ملی مس (‌و بسیاری دیگر از شرکت های صنایع معدنی و فلزی) افتاد، به درک مطلب مطرح شده کمک می‌کند. در ابتدای سال جاری شرکت های معدنی و فلزی با افزایش چشمگیر درآمد حاصل از فروش محصولات خود به واسطه رشد قیمتهای جهانی مواجه شدند. باید توجه داشت افزایش درآمد ناشی از رشد قیمت محصولات معمولا برخلاف گسترش نوع و حجم تولیدات، افزایشی پایدار در بودجه فروش محسوب نمی‌شود و رشد سودآوری ناشی از آن را نیز نمی‌توان در آینده پایدار دانست. این مساله در نوسانات P/E سهام یک شرکت در بازار سرمایه نیز نمود پیدا می کند. یعنی هر چه انتظارات از وضعیت رشد سودآوری یک شرکت در آینده ناپایدارتر باشد، آن سهم P/E کمتری را به خود اختصاص خواهد داد. در مورد سهام ملی مس نیز این مساله قابل مشاهده بود به نحوی که حتی در دوران اوج خود نیز P/E سهام مزبور در محدوده میانگین موزون بازار (۶ واحد) قرار داشت. مرور اتفاقات سال جاری در بازار سرمایه نشان می‌دهد که وابستگی رشد سودآوری به افزایش شدید و ناگهانی قیمتهای فروش قابل اتکا نبوده و سرمایه‌گذاران در مورد ارزش گذاری سهام شرکت های مربوطه باید اصول احتیاط را مد نظر قرار دهند. به همین ترتیب، انتظار در خصوص رشد پایدار P/E سهام تنها زمانی می‌تواند ایجاد شود که علاوه بر تعادل در قیمتهای فروش، اطمینان از اجرای طرح های توسعه و افزایش ظرفیت شرکت‌ها در آینده برای سرمایه گذاران حاصل شود.

Shahriary_sh@yahoo.com