استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، مرکز ثقل حرفه‌ای‌ها

علیرضا آقایی قهی *

رشد تجارت بین‌المللی و جریان‌های سرمایه و پیوستگی اقتصادی فزاینده طی دو دهه گذشته، منجر به تمایل به هماهنگ‌سازی استانداردهای حسابداری در میان کشورها شده است. در نتیجه، تعداد زیادی از کشورها اقدام به پذیرش استانداردهای بین‌المللی حسابداری کرده‌اند. نهاد معتبر و معتمدی که اقدام به تدوین استانداردهای بین‌المللی حسابداری می‌کند، هیات‌ استانداردهای بین‌المللی حسابداری است. تشکیل کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری بخشی از پدیده یکپارچه و جهانی شدن فعالیت‌های اقتصادی است که در سال‌های کنونی شاهد آن بوده‌ایم. به ویژه، این پدیده جهانی شدن بازارهای اوراق بهادار و بسیاری از شرکت‌های بزرگ پذیرفته شده در این بازارها(در دو یا چند کشور) را دربرمی‌گیرد. در نتیجه، تهیه کنندگان گزارش‌های سالانه شرکت‌های بزرگ و چند ملیتی در‌می‌یابند که باید این گزارش‌ها را طبق قانون حاکم بر بازارهای اوراق بهادار چندین کشور تهیه کرد.

هدف‌های کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری عبارتند از:

• برای تامین منافع عموم ارائه یک مجموعه منحصر به فرد استانداردهای حسابداری با کیفیت بالا، قابل درک و قابل اعمال در سطح جهان برای نیروهای فعال در بازارهای جهانی.

• افزایش یا تقویت کاربرد این استانداردها.

• ارائه استانداردهای حسابداری مالی همگن و استانداردهای بین‌المللی حسابداری و ارائه بهترین راه‌حل‌ها.

کمیته استانداردهای بین‌المللی حسابداری تحت ریاست ۱۹ عضو است. اعضای نماینده مناطق جغرافیایی یا کشورهای حوزه آمریکا شمالی، اروپا، آسیا و اقیانوسیه هستند و به طور معمول از میان مدیران ارشد موسسات و خدمات مالی برتر در سطح جهان انتخاب می‌شوند.

مراحل تدوین استانداردها در هیات‌ استانداردهای بین‌المللی حسابداری به شرح ذیل است:

• تصمیم‌گیری پیرامون موضوع استاندارد

• تشکیل کمیته راهبری یا گروه مشورتی تدوین استانداردها

• گردآوری دیدگاه‌ها و آرای صاحبنظران

• تنظیم پیش‌نویس استاندارد، تبیین الزامات پیشنهادی در استاندارد و استدلال‌های نظری هریک و انتشار برای نظر‌خواهی

• دریافت دیدگاه‌ها و آرای گوناگون

• تدوین متن پیشنهادی استاندارد و انتشار برای نظرخواهی عمومی

• اصلاح متن پیشنهادی

وجود نهادی که به صورت مستقل توانایی تدوین استانداردهای حسابداری را متناسب با چارچوب‌های قانونی و حقوقی آن کشور را داشته باشد یکی از موارد ضروری هر کشور است. ولی در زمانی که تنها نهاد استاندارد گذار ما یعنی سازمان حسابرسی برای تدوین استانداردهای حسابداری از استانداردهای بین‌المللی حسابداری کمک می‌گیرد، به نظر مشکل بتوان با تشکیل نهادی مستقل، استانداردهای حسابداری تدوین کرد که متناسب با چارچوب‌های قانونی و حقوقی کشور باشد آن هم در شرایطی که در حال حاضر بیش از ۱۲۰ کشور به این نتیجه رسیده اند که استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی را بپذیرند. حسابداران حرفه‌ای سراسر جهان بر مجموعه واحدی از استانداردها متمرکز شده و به این ترتیب نقاط ضعف این استانداردها تقریبا آشکار شده و از طریق رفع اشکالات آن، شفافیت و کیفیت گزارشگری مالی به میزان زیادی ارتقا پیدا می‌کند. با توجه به شرایط مختلف اقتصادی در سراسر جهان، تجربیات بسیاری از کشورها در استانداردها لحاظ شده و تا حدودی از بروز بحران‌های مالی- اقتصادی جلوگیری می‌شود. همانطور که قبلا اشاره شد شمار کشورهایی که از استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی استفاده می‌کنند به بیش از ۱۲۰ کشور می‌رسد. حتی کشورهایی که خود در گذشته اقدام به تدوین استانداردهای ملی می‌کرده‌اند به این نتیجه

رسیده‌اند که بکارگیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای آنها مثمر‌ثمر واقع شده است، که برای نمونه می‌توان به کشورهای عضو اتحادیه اروپا، کانادا، ژاپن و... اشاره کرد. تحقیقات زیادی در مورد پذیرش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی انجام شده است و عمده این تحقیقات به مزایای استفاده از این استانداردها اشاره دارند. به نظر می‌رسد بجای تدوین استانداردهای گزارشگری مالی نا هماهنگ و خود مختار با متحمل شدن هزینه‌های گزاف توسط نهادی مستقل، به انجام تحقیقات گسترده در زمینه استانداردهای بین‌المللی پرداخته شود، تا شاید بتوان گامی بلند در مسیر پیشرفت حسابداری جهانی برداشته و حرفه حسابداری کشورمان را در سطح جهان مطرح سازیم، آن موقع است که می‌توانیم برای حرفه حسابداری در سطح جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم.

* کارشناس ارشد حسابداری و حسابرسی