بررسی تحولات هفتگی بازارهای جهانی گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی

غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی*
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در ژانویه ۲۰۱۱) طی دوره ۶ دسامبر الی ۱۰ دسامبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی*
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در ژانویه ۲۰۱۱) طی دوره ۶ دسامبر الی ۱۰ دسامبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود.

در ابتدا به دلیل کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان 89 میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به 3 دسامبر 2010، کاهش دمای هوا در منطقه شمال شرق آمریکا که عمده ترین بازار سوخت برای مصارف گرمایشی این کشور به شمار می‌رود و همچنین افزایش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی در بخش‌های مسکونی و تجاری، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس، از حدود 488/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 دسامبر 2010 تا بیش از 606/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 8 دسامبر افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 417/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 10 دسامبر کاهش یافت.
همچنین قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه ژانویه ۲۰۱۱ نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۳۶۸۵/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۶ دسامبر تا بیش از ۵۵۸۷/۹ دلار در هر میلیون بی.تی‌.یودر تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۳۶۴۹/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۰ دسامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 28/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 2 دسامبر 2010 تا کمتر از 23/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 3 دسامبر 2010 کاهش یافت، ولی مجددا با 23 سنت (44/5 درصد) افزایش، تا بیش از 46/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 8 دسامبر 2010 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 76/26 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010 ، پایین‌تر است.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند افزایشی شدید برخوردار بوده و با ۵۷/۴ دلار (۲/۸۷ درصد) افزایش از حدود ۲۴/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۰ تا بیش از ۸۱/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ دسامبر افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۴۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ دسامبر ۲۰۱۰ تا بیش از ۸۱/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۶ دسامبر افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۷۰/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 49/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 نوامبر 2010 تا کمتر از 46/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 دسامبر کاهش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 81/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 29 نوامبر 2010 تا کمتر از 41/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 دسامبر کاهش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) با 47/1 دلار (29/19 درصد) افزایش طی دوره 29 نوامبر الی 7 دسامبر 2010، از حدود 62/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از 09/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.

براساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 3 دسامبر 2010 در حدود 3725 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 89 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است. این ذخایر به میزان 57 میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 3 دسامبر 2009 بوده و به میزان 332 میلیارد فوت مکعب (8/9 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2009- 2005) می‌باشد. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3393 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 3 دسامبر 2010 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 51 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 2002 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است، ولی به میزان 81 میلیارد فوت مکعب (2/4 درصد) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بالاتر است. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و....) به میزان 236 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه یعنی (1010 میلیارد فوت‌مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان 17 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 48 میلیارد فوت مکعب (4درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 3 دسامبر 2009 بیشتر می‌باشد.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۳ دسامبر ۲۰۱۰ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۲۱ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح ۴۷۷ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و معادل ۱۵ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است. به‌طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۷۲۵ میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازارفرآورده‌های نفتی:
قیمت‌های بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۰ دسامبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بودند. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس نیویورک، در ابتدا در پی بروز ابهاماتی درباره ادامه معافیت‌های مالیاتی تصویب شده در آمریکا، کاهش برآورد تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ توسط اداره اطلاعات انرژی آمریکا، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۳۴۱۷/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۱۰ به کمتر از ۳۰۴۶/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۸ دسامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا به دنبال کاهش دمای هوا در منطقه شمال شرق آمریکا (که بزرگترین بازار سوخت گرمایشی این کشور محسوب می‌شود) و در نتیجه افزایش تقاضا برای سوخت گرمایشی، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۳۰۴ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۳ دسامبر ۲۰۱۰، انتشار آمار و اطلاعات مثبت و مناسب در مورد اقتصاد آمریکا نظیر کاهش بیش از حد انتظار تعداد متقاضیان کار، افزایش شاخص احساس مصرف کننده رویترز میشیگان و همچنین کاهش تراز تجاری آمریکا و همچنین افزایش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۳۴۰۵/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ دسامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و به دلیل افزایش شدید سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا (معادل ۸/۳ میلیون بشکه) در هفته منتهی به ۳ دسامبر ۲۰۱۰ و نیز نگرانی سرمایه‌گذاران از احتمال کند شدن رشد اقتصادی چین در پی تلاش‌های این کشور برای مبارزه با تورم و افزایش گمانه زنی‌ها درباره افزایش نرخ بهره در این کشور، تا سطح ۳۰۹۳/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۰ دسامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 2/2 میلیون بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیرآمریکا معادل 4 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 3 دسامبر 2010 و نیز به تبعیت از بازار نفت خام، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود 4757/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 6 دسامبر 2010 به کمتر از 4575/2 دلار به ازای هر گالن در روز 10 دسامبر 2010 کاهش یافت.
همچنین قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند کاهشی برخوردار بوده و به‌رغم کاهش شدید دمای هوا در اروپا و به تبع آن افزایش تقاضای سوخت گرمایشی در این منطقه، به دلیل تداوم بحران کسری بودجه در اروپا و افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش این بحران و مشکلات مالی به سایر اقتصادهای منطقه یورو، از حدود ۴۸۸۱/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۴۶۱۳/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۰ دسامبر کاهش یافت.
طی هفته مذکور، افزایش شدید سطح ذخیره سازی‌های بنزین آمریکا (معادل 8/3 میلیون بشکه)، فرآورده‌های میان تقطیر (معادل 2/2 میلیون بشکه)، سوخت جت (معادل 800 هزار بشکه) و همچنین کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیرآمریکا معادل 4 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 3 دسامبر 2010، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره سازی‌های نفت کوره پسماند (معادل 700 هزار بشکه) و افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 304 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 3 دسامبر 2010، از عوامل تقویت‌کننده قیمت‌های فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.
براساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۸ دسامبر ۲۰۱۰، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۲۹ نوامبر الی ۷ دسامبر ۲۰۱۰ ، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (۲۷/۶۲)، (۴۶)، (۴۴)، (۳۱/۱۴)، (۳۱/۶۱) و (۴۹/۶۱) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۷ دسامبر ۲۰۱۰ در سطوح (۷۹/۸۵۵)، (۸۳۴)، (۸۳۹ )، (۷۴/۹۱۷)، (۱۷/۸۹۵) و (۳۷/۸۷۷) دلار قرار گرفتند.
همچنین براساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با (51/43)، (25/32)، (5/36)، (91/27)، (16/40) و (14/43) دلار افزایش نسبت به هفته قبل (29 نوامبر 2010)، طی روز 7 دسامبر 2010 در سطوح (80/748)، (75/759)، (50/755)، (47/757)، (60/778) و 19/765 دلار قرار گرفتند. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها با افزایش همراه بود. میانگین بهای هر تن نفت کوره نیز در بازار خلیج‌فارس با 51/10 دلار افزایش نسبت به هفته قبل (29 نوامبر 2010 )، طی روز 7 دسامبر 2010 در سطح 47/497 دلار قرار گرفت. همچنین هر تن نفت کوره در بازارهای مدیترانه 482 دلار، شمال اروپا 481 دلار و 75 سنت، آمریکا 481 دلار و 28 سنت، ژاپن 521 دلار و 70 سنت و در بازار سنگاپور 510 دلار و 19 سنت معامله شده است.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )