غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *
قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی‌های ماه اول برای تحویل در دسامبر ۲۰۱۰) طی دوره ۲۲ نوامبر الی ۲۶ نوامبر ۲۰۱۰، عمدتا به دلیل کاهش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان ۶ میلیارد فوت‌مکعب طی هفته منتهی به ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰، از یک روند افزایشی برخوردار بود.

بر این اساس قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود 271/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 نوامبر 2010 تا بیش از 399/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 26 نوامبر افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه دسامبر ۲۰۱۰ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۴۳۶۸/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۲ نوامبر تا کمتر از ۱۵۳۴/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۳ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح ۳۱۲۳/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۴ نوامبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره تا سطح ۲۱۶۱/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۶ نوامبر کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با 27 سنت (16/7درصد) افزایش، از حدود 77/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 نوامبر 2010 تا بیش از 04/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 نوامبر افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 66/33 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین تر است.


قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 88/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 نوامبر 2010 تا بیشتر از 25/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 نوامبر افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 46/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 17 نوامبر 2010 تا بیش از 66/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 22 نوامبر افزایش یافت. قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) نیز با 10 سنت افزایش طی دوره 17 نوامبر الی 22 نوامبر 2010، از حدود 53/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیشتر از 63/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است. بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 19نوامبر 2010 در حدود 3837 میلیارد فوت‌مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 6 میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته است. این ذخایر به میزان 2 میلیارد فوت‌مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 19 نوامبر 2009 بوده و به میزان 334 میلیارد فوت‌مکعب (5/9 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته(2009- 2005) است. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3503 میلیارد فوت‌مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 19 نوامبر 2010 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 10 میلیارد فوت‌مکعب کاهش یافته و در سطح 2069 میلیارد فوت‌مکعب قرار گرفته است ولی به میزان 74 میلیارد فوت‌مکعب (7/3 درصد) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بالاتر است. ذخایر در منطقه تولیدی (آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و...) به میزان 217 میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه یعنی ( 1032 میلیارد فوت‌مکعب) بوده و نسبت به هفته قبل از آن نیز به میزان 3 میلیارد فوت‌مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 38میلیارد فوت‌مکعب (1/3 درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 19 نوامبر 2009 بیشتر است.
سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰ نسبت به هفته قبل از آن به میزان یک میلیارد فوت‌مکعب افزایش یافته و در سطح ۵۱۹ میلیارد فوت‌مکعب قرار گرفته است و معادل ۴۳ میلیارد فوت‌مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است. به‌طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۸۳۷ میلیارد فوت‌مکعب می باشد، در سطحی بالاتر از محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:
قیمت‌های بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۲۶ نوامبر ۲۰۱۰ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بودند. قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بازار بورس نیویورک، در ابتدا در پی ادامه بحران کسری بودجه در اروپا، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، کاهش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی، نگرانی سرمایه‌گذاران از سیاست‌های ضد تورمی دولت چین و افزایش نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضا در دومین واردکننده بزرگ نفت در جهان، بازگشایی پالایشگاه ان.جی شرکت کونکوفیلیپس در آمریکا که برای انجام عملیات نگهداری تعطیل شده بود و در نتیجه افزایش عرضه بنزین در این بازار و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۱۵۱۹/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۲ نوامبر ۲۰۱۰ تا کمتر از ۱۳۴۲/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۳ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل انتشار آمار مطلوب در مورد اقتصاد آمریکا نظیررشد اقتصادی بهتر از پیش بینی‌ها برای فصل سوم، افزایش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز میشیگان، کاهش بیش از حد انتظار تعداد متقاضیان کار در آمریکا، حمله ستیزه جویان به خط لوله (اوبیدی) انتقال نفت خام به پالایشگاهی واقع در شهر واری در جنوب منطقه دلتای نیجر و تخریب این خط لوله و در نتیجه افزایش ناآرامی‌ها در این منطقه، توقف انتقال نفت از طریق خط لوله ۶-ای شرکت کانادایی انبریج در پی حادثه قطع برق و همچنین افزایش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۲۱۳۶/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۴ نوامبر ۲۰۱۰ افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و به دلیل کاهش ارزش شاخص سهام در بازارهای جهانی، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو و همچنین افزایش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا ( معادل ۹/۱ میلیون بشکه ) و کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۱۲۳ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۱۹ نوامبر ۲۰۱۰، تا سطح ۲۱۰۳/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۶ نوامبر ۲۰۱۰ کاهش یافت.
قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا در پی ادامه بحران کسری بودجه در اروپا، بازگشایی پالایشگاه‌ها در این منطقه و افزایش عرضه فرآورده‌های نفتی و همچنین افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش بحران کسری بودجه و مشکلات مالی به سایر اقتصادهای منطقه یورو نظیر پرتغال، از حدود 2762/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 22 نوامبر 2010 تا کمتر از 2729/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 23 نوامبر کاهش یافت، ولی مجددا به دلیل حمله ستیزه جویان به خط لوله (اوبیدی) انتقال نفت خام به پالایشگاهی واقع در شهر واری در جنوب منطقه دلتای نیجر و تخریب این خط لوله و در نتیجه افزایش ناآرامی‌ها در این منطقه و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، تا سطح 3671/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 25 نوامبر افزایش یافت که این سطح قیمتی نیز پایدار نبوده و دوباره به دلیل وجود تردیدهایی درباره عدم توان ایرلند برای پرداخت بدهی‌های خود، تا حدود 3452/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 26 نوامبر کاهش یافت.
روز ۲۳ نوامبر ۲۰۱۰، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۱۷ نوامبر الی ۲۲ نوامبر ۲۰۱۰، روندهای متفاوتی را تجربه کردند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا به ترتیب به میزان (۵/۵)، (۵/۱) و (۳۴/۲۷) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است. لذا بر اساس آمار امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۲۲ نوامبر ۲۰۱۰ در سطوح (۶۴/۷۷۸)، (۵۰/۷۵۷)، (۷۶۵ )، (۸۶/۸۷۷)، (۱۴/۸۱۶) و (۶۶/۸۰۰) دلار قرار گرفتند.
همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای مدیترانه، شمال اروپا و آمریکا به ترتیب با (75/15) و (75/12) دلار کاهش و 07/4 دلار افزایش نسبت به هفته قبل (17 نوامبر 2010)، طی روز 22 نوامبر 2010 در سطوح (75/685)، (684) و 40/700 دلار قرار گرفتند. میانگین بهای هرتن سوخت جت نیز در بازارهای مدیترانه و شمال اروپا به ترتیب با 8 و 25/5 دلار کاهش نسبت به هفته قبل، طی روز 22 نوامبر 2010 در سطوح 735 دلار و 50 سنت و 746 دلار و 25 سنت قرار گرفت. قیمت تمامی فرآورده‌ها در بازار آمریکا طی دوره مذکور از یک روند افزایشی برخوردار بود. بر این اساس، میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار مدیترانه با 25/9 دلار کاهش نسبت به هفته قبل (17 نوامبر 2010 )، طی روز 22 نوامبر 2010 در سطح 75/451 دلار قرار گرفت. همچنین هر تن نفت کوره در بازارهای خلیج فارس 474 دلار و 52 سنت، شمال اروپا 453 دلار، آمریکا 453 دلار و 12 سنت، ژاپن 499 دلار و 18 سنت و در بازار سنگاپور 487 دلار و 68 سنت معامله شده است.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی
(www.iies.org )
*کارشناسان بازار انرژی