غلامعلی رحیمی‌- مهدیه علوی *
قیمت آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی ماه اول برای تحویل در فوریه ۲۰۱۲) طی دوره ۲۳ ژانویه الی ۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس به دلیل کاهش عرضه گاز طبیعی آمریکا به میزان 64/0 درصد طی هفته گذشته و نیز کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 192 میلیارد فوت مکعب قیمت آتی گاز طبیعی در بازار بورس نایمکس، از حدود 525/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 ژانویه 2012 به بیش از 678/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 27 ژانویه 2012 افزایش یافت.
همچنین قیمت آتی گاز طبیعی در بازار بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه فوریه ۲۰۱۲، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۴۰۸۵/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲ تا بیش از ۹۴۷/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ افزایش یافت.
مصرف گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 25 ژانویه 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 41/4 درصد کاهش یافته است که در این میان بیشترین کاهش مربوط به مصرف بخش نیروگاهی با 43/6 درصد است.
میزان کل تقاضای گاز طبیعی در مقایسه با هفته منتهی به ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ در حدود ۳۳/۱ درصد افزایش نشان می‌دهد.
همچنین طی دوره 18 ژانویه الی 25 ژانویه 2012، میزان واردات گاز طبیعی از طریق خط لوله از کانادا و نیز واردات LNG آمریکا به ترتیب به میزان 43/4 درصد و 18/3 درصد کاهش داشته است که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل به ترتیب در حدود 18/31 درصد و 82/31 درصد کاهش نشان می‌دهد. تولید بازاری گاز طبیعی آمریکا طی دوره مذکور در حدود 28/0 درصد کاهش داشته است که در مقایسه با میزان مشابه سال قبل معادل 24/8 درصد بیشتر است.
قیمت گاز طبیعی در آمریکا با میزان فعالیت دکل‌های حفاری در بخش نفت و گاز رابطه‌ای معکوس داشته و با افزایش تعداد دکل‌های حفاری فعال در منطقه، قیمت گاز طبیعی روند کاهشی در پیش می‌گیرد.
بر اساس گزارش موسسه بیکر، تعداد دکل‌های حفاری چرخشی گاز طبیعی آمریکا در هفته منتهی به 20 ژانویه 2012 در حدود 780 دکل بوده است که در مقایسه با هفته قبل از آن به میزان 11 دکل کاهش نشان می‌دهد.
از سوی دیگر تعداد دکل‌های حفاری در بخش نفت (که شامل تولید گازهای همراه نفت نیز می‌شود) طی دوره مذکور به میزان ۳۲ دکل افزایش یافته و در سطح ۱۲۲۳ دکل فعال قرار گرفته است.
قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 36/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 19 ژانویه 2012 به کمتر از 23/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 20 ژانویه 2012 کاهش یافت، ولی مجددا تا سطح 61/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 ژانویه 2012 افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان 2/65 درصد از قیمت 5/7 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010، پایین‌تر است.
همچنین قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۵۶/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۹ ژانویه ۲۰۱۲ به بیش از ۷۳/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۱۲ افزایش یافت.
از سوی دیگر، قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود 19/5 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 19 ژانویه 2012 ، با 27/2 دلار (7/43 درصد) کاهش به کمتر از 92/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 23 ژانویه 2012 کاهش یافت، ولی مجددا با 26 سنت (9/8 درصد) افزایش به سطح 18/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 ژانویه 2012 افزایش یافت. قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با 11 سنت افزایش (85/3 درصد)، از حدود 86/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 18 ژانویه 2012 به بیش از 97/2 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 25 ژانویه 2012 افزایش یافت.
قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با ۱۳ سنت افزایش (۴۲/۴ درصد)، از حدود ۹۴/۲ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۸ ژانویه ۲۰۱۲ به بیش از ۰۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۵ ژانویه ۲۰۱۲ افزایش یافت.
همچنین قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با 11 سنت افزایش (33/1 درصد) طی دوره 18 ژانویه الی 25 ژانویه 2012، از حدود 26/8 دلار در هر میلیون بی.تی.یو به بیش از 37/8 دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو افزایش یافت.
قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار انگلیس (NBP) طی دوره ۱۶ ژانویه الی ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲ به میزان ۲۳ سنت (۸/۲ درصد) افزایش یافته و از حدود ۱۶/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو به بیش از ۳۹/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو رسیده است.
از سوی دیگر، قیمت تک‌محموله LNG در بازار جنوب شرق اروپا از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با 10 سنت کاهش (04/1 درصد) طی دوره 16 ژانویه الی 23 ژانویه 2012، از حدود 60/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو به کمتر از 50/9 دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافته است.
قیمت تک‌محموله LNG در بازار شمال شرق آسیا نیز طی دوره مذکور از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۳۵/۱۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو به کمتر از ۹۰/۱۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو کاهش یافته است. براساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲ در حدود ۳۰۹۸ میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از ۱۹۲ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است.
این ذخایر به میزان 531 میلیارد فوت مکعب بیشتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 20 ژانویه 2011 بوده و به میزان 547 میلیارد فوت مکعب (4/21 درصد) بیشتر از متوسط 5 سال گذشته (2011- 2007) است.
میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی ۵ سال گذشته در حدود ۲۵۵۱ میلیارد فوت مکعب بوده است.
در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 20 ژانویه 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 122 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 1571 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است، ولی به میزان 202 میلیارد فوت مکعب (8/14 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه بیشتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۲۸۴ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه؛ یعنی ۸۳۷ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۴۳ میلیارد فوت مکعب کاهش یافته است.
سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان 201 میلیارد فوت مکعب (8/21 درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 20 ژانویه 2011 بیشتر است. سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به 20 ژانویه 2012 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 27 میلیارد فوت مکعب کاهش یافته و در سطح 406 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است که معادل 61 میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط 5 سال گذشته این منطقه است.
به طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۰۹۸ میلیارد فوت مکعب است، در سطحی بالاتر از محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی:
قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بازار بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ از یک روند افزایشی برخوردار بود.
بر این اساس، طی هفته گذشته به دنبال تصمیم بانک مرکزی آمریکا برای تثبیت نرخ سود تا سال 2014، انتشار آمارهای مثبت از بخش‌های صنعتی آمریکا، افزایش شاخص احساس مصرف‌کننده رویترز-میشیگان، کاهش ارزش دلار در مقابل یورو، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل 400 هزار بشکه و افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل 102 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 20 ژانویه 2012، افزایش نگرانی‌های مربوط به اختلال در عرضه نفت خام در منطقه خاورمیانه و نیجریه و همچنین افزایش ناآرامی‌های سیاسی در منطقه خاورمیانه و نگرانی معامله‌گران از بروز اختلال در مبادی استراتژیک حمل و نقل نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود 7779/2 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 23 ژانویه 2012 به بیش از 9268/2 دلار به ازای هر گالن در روز 27 ژانویه 2012 افزایش یافت.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی مذکور و همچنین کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۵/۲ میلیون بشکه و افزایش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۲۵۱ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۰۰۹۸/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲ به بیش از ۰۷۰۴/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۲۷ ژانویه ۲۰۱۲ افزایش یافت.
همچنین قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا طی دوره مذکور، به رغم تداوم بحران بدهی منطقه یورو به ویژه در کشورهای یونان و انگلیس و کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده اروپا، به دلیل تصمیم اتحادیه اروپا برای تحریم تدریجی خرید نفت از ایران، از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود 0436/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 23 ژانویه 2012 به بیش از 098/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 27 ژانویه 2012 افزایش یافت.
به طور کلی طی دوره مذکور کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل ۵/۲ میلیون بشکه، سوخت جت معادل ۹۰۰ هزار بشکه و نفت کوره پسماند معادل ۴/۱ میلیون بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۱۰۲ و ۲۵۱ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲۰ ژانویه ۲۰۱۲ از عوامل تقویت کننده قیمت فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل، شرکت ملی نفت ایران در روز 26 ژانویه 2012، قیمت‌های تک‌محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 18 ژانویه الی 25 ژانویه 2012، روندهای متفاوتی را تجربه کردند. قیمت تک‌محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازار خلیج فارس به میزان 79/3 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک‌محموله گازوئیل15/14 دلار، سوخت جت 8/6 دلار و نفت کوره 1/10 دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بنابراین در بازار خلیج‌فارس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۷۳/۱۰۵۲ دلار ، گازوئیل۶۲/۹۲۴ دلار ، سوخت جت ۴۴/۹۸۵ دلار و نفت کوره ۳۸/۷۰۴ دلار طی روز ۲۵ ژانویه ۲۰۱۲ ثبت شد . همچنین قیمت تک‌محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازار ژاپن به میزان ۹۵/۲ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است، در حالی که قیمت تک‌محموله گازوئیل۹۳/۱۳ دلار‌، سوخت جت ۷۲/۶ دلار و نفت کوره۶۳/۹ دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است.
بر این اساس، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب65/1090 دلار، گازوئیل16/967 دلار‌، سوخت جت 72/1018 دلار و نفت کوره 78/735 دلار در بازار ژاپن طی روز 25 ژانویه 2012 ثبت شد.
در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است.
قیمت تمامی‌فرآورده‌های نفتی در بازارهای مدیترانه و آمریکا طی دوره 18 ژانویه الی 25 ژانویه 2012 روند افزایشی را تجربه کردند.
بر این اساس، قیمت تک‌محموله بنزین سوپر بدون سرب ۱۶ دلار‌، گازوئیل۲۵/۰ دلار‌، سوخت جت۲۵/۰ دلار و نفت کوره ۲ دلار در بازار مدیترانه به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است.
بر این اساس میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب996دلار‌، گازوئیل75/937 دلار‌، سوخت جت 988و نفت کوره25/682 دلار در بازار مدیترانه طی روز 25 ژانویه 2012 به ثبت رسید.
همچنین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب۹۷/۱۰۹۳ دلار ، گازوئیل۶۶/۹۳۳ دلار‌، سوخت جت ۲۸/۱۰۲۶ دلار و نفت کوره۶۰/۶۵۷ دلار در بازار آمریکا مورد معامله قرار گرفت.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )
*کارشناسان بازار انرژی