غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی*
قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس آمریکا ( آتی‌های ماه اول برای تحویل در اکتبر ۲۰۱۱) طی دوره ۵ سپتامبر الی ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بود.

بر این اساس، قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس نایمکس، به تبعیت از بازار نفت خام و همچنین به دلیل افزایش سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا معادل 64میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به 2سپتامبر 2011، ابتدا از حدود 938/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 6 سپتامبر 2011 تا بیش از 98/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 8 سپتامبر 2011افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح 915/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 9 سپتامبر 2011 کاهش یافت.
همچنین قیمت‌های آتی گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه اکتبر ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۵۲۱۹/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۷۰۷/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۴۵۵۸/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 18/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 سپتامبر 2011 تا کمتر از 96/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 سپتامبر 2011 کاهش یافت. این سطح قیمتی به میزان 97/34 درصد از قیمت 09/6 دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال 2010 ، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک نیز از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 40/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 سپتامبر 2011 ، با 20 سنت (54/4‌درصد) کاهش تا کمتر از 20/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 سپتامبر 2011 کاهش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 27/4 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 1 سپتامبر 2011 تا کمتر از 97/3 دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ 7 سپتامبر 2011 کاهش یافت.
قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۲۲/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۹ اوت ۲۰۱۱ تا بیش از ۳۶/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا نیز از یک روند افزایشی برخوردار بوده و از حدود ۲۳/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲۹ اوت ۲۰۱۱ با ۸ سنت افزایش، تا بیش از ۳۱/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت. همچنین قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (ICE) از یک روند افزایشی برخوردار بوده و با ۰۴/۲ دلار افزایش (۲۴ درصد) طی دوره ۲۴ اوت الی ۷ سپتامبر ۲۰۱۱، از حدود ۴۹/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از ۵۳/۱۰ دلار در هر میلیون بی.تی.یو افزایش یافت.
بر اساس برآوردهای اداره اطلاعات انرژی آمریکا میزان ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا طی هفته منتهی به 2 سپتامبر 2011 در حدود 3025 میلیارد فوت مکعب بود که نسبت به هفته قبل از آن بیش از 64 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. این ذخایر به میزان 131 میلیارد فوت مکعب کمتر از میزان مشابه سال قبل در تاریخ 2 سپتامبر 2010 بوده و به میزان 60 میلیارد فوت مکعب (9/1 درصد) کمتر از متوسط 5 سال گذشته (2010- 2006) است. میزان متوسط ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی آمریکا طی 5 سال گذشته در حدود 3085 میلیارد فوت مکعب بوده است. در منطقه شرق، میزان ذخایر طی هفته منتهی به 2 سپتامبر 2011 نسبت به هفته قبل از آن به میزان 58 میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح 1636 میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و به میزان 96 میلیارد فوت مکعب (5/5 درصد ) از متوسط 5 سال گذشته این منطقه کمتر است.
ذخایر در منطقه تولیدی ( آلاباما، آرکانزاس، کانزاس، لوئیزیانا و.... ) به میزان ۳۴ میلیارد فوت مکعب بالاتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه یعنی ۹۲۵ میلیارد فوت مکعب بوده و نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۲ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته است. سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی منطقه تولید به میزان ۱۲ میلیارد فوت مکعب (۲/۱ درصد) از میزان مشابه سال قبل در تاریخ ۲ سپتامبر ۲۰۱۰ کمتر است. سطح ذخایر زیرزمینی گاز طبیعی منطقه غرب آمریکا طی هفته منتهی به ۲ سپتامبر ۲۰۱۱ نسبت به هفته قبل از آن به میزان ۴ میلیارد فوت مکعب افزایش یافته و در سطح ۴۳۰ میلیارد فوت مکعب قرار گرفته است و معادل ۳ میلیارد فوت مکعب بیشتر از متوسط ۵ سال گذشته این منطقه است. به طور کلی سطح ذخایر زیرزمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا که معادل ۳۰۲۵ میلیارد فوت مکعب است، در محدوده تاریخی ۵ سال گذشته قرار دارد.
بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی
قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بودند. بر این اساس طی هفته گذشته، به دلیل افزایش نگرانی‌ها درباره رکود اقتصادی جدید در آمریکا و در نتیجه کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی، عدم موفقیت طرح اشتغالزایی باراک اوباما در جلب اعتماد عمومی برای بهبود اوضاع در آمریکا، افزایش تعداد متقاضیان کار در آمریکا، مشاهده نشانه‌هایی از سرگیری صادرات نفت خام لیبی پس از سقوط حکومت معمر قذافی و پیش بینی شورای ملی انتقالی لیبی مبنی بر از سرگیری تولید نفت میدان‌های شرق لیبی در چند روز آینده، کاهش ارزش شاخص بورس در بازارهای جهانی، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۲۰۰ هزار بشکه و کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۲۷۳ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۲ سپتامبر ۲۰۱۱ و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، از حدود ۸۲۲۶/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۶ سپتامبر ۲۰۱۱ تا کمتر از ۷۷۱/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت. البته طی دوره مذکور، انتشار اخبار و اطلاعاتی نظیر کاهش ۶۰ درصدی تولید نفت پروژه‌های فراساحلی در خلیج مکزیک درپی وزش توفان حاره ای لی و همچنین تداوم ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا، از عوامل تقویت کننده قیمت بنزین در بازار آمریکا به شمار می‌روند.
قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل کاهشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 700 هزار بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل 233 هزار بشکه در روز در هفته منتهی به 2 سپتامبر 2011، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود 0102/3 دلار به ازای هر گالن در تاریخ 6 سپتامبر 2011 تا کمتر از 9858/2 دلار به ازای هر گالن در روز 9 سپتامبر 2011 کاهش یافت.
از سوی دیگر، قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس در ابتدا به دلیل تداوم ناآرامی‌ها در لیبی و کاهش شدید تولید نفت خام این کشور و نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام و فرآورده‌های نفتی در بازار اروپا و نیز نگرانی درباره تولید نفت خام دریای شمال و کاهش تولید نفت خام انگلیس به کمتر از ۹۸۴ هزار بشکه در روز در ماه ژوئن ۲۰۱۱، قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا از حدود ۰۳۳۸/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۵ سپتامبر ۲۰۱۱ تا بیش از ۱۴۱/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۸ سپتامبر ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا در پی افزایش نگرانی‌ها درباره اقتصاد اروپا و اعلام کاهش در رشد اقتصادی فصل دوم این منطقه و همچنین رسیدن شاخص ریسک بانک‌ها و دولت‌های اروپایی به بالاترین حد در طول تاریخ، قیمت آتی‌های گازوئیل اروپا تا حدود ۰۵۱۷/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۹ سپتامبر ۲۰۱۱ کاهش یافت.
بر اساس آمار منتشره امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران در روز 8 سپتامبر 2011، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره 29 اوت 2011 الی 7 سپتامبر 2011، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب و گازوئیل در بازار خلیج فارس به ترتیب به میزان 03/17 و 66/17 دلار به ازای هر تن متریک افزایش طی روز 7 سپتامبر 2011 در سطوح 12/1076 و 17/917 دلار قرار گرفتند. میانگین قیمت سوخت و نفت کوره نیز طی دوره مذکور با 8/4 و 85/10 دلار افزایش به سطوح 08/990 و 38/657 دلار رسیدند.
همچنین قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب و گازوئیل در بازار ژاپن به ترتیب به میزان ۶۵/۱۵ و ۱۳/۱۷ دلار به ازای هر تن متریک افزایش طی روز ۷ سپتامبر ۲۰۱۱ به ترتیب در سطوح ۵۶/۱۱۲۲ و ۰۸/۹۶۷ دلار قرار گرفتند. میانگین قیمت سوخت و نفت کوره با ۴۴/۵ و ۶۵/۹ دلار افزایش طی دوره مذکور به ۹۲/۱۰۲۳ و ۷۶/۶۸۲ دلار رسید. در بازار سنگاپور نیز روند تغییرات قیمت فرآورده‌های نفتی طی دوره مذکور به همین صورت بوده است.
قیمت تمامی فرآورده‌های نفتی در بازار آمریکا نیز طی دوره 29 اوت الی 7 سپتامبر 2011 روند افزایشی را تجربه کردند، لذا بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب، گازوئیل، سوخت جت و نفت کوره در بازار آمریکا به ترتیب با 14/25، 58/13، 24/14 و 16/12 دلار افزایش نسبت به هفته قبل (29 اوت 2011)، طی روز 7 سپتامبر 2011 در سطوح 73/1177، 36/944، 24/1055 و 60/649 دلار قرار گرفتند.
*کارشناسان بازار انرژی
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ( www.iies.org )