فلز سرخ بار دیگر جهش قیمت دارد؟

پدرام ایزدی*

پس از برجای گذاشتن رکورد قیمت در اوایل سال جاری، چشم‌انداز بلند مدت مس نامشخص است. اگرچه بسیاری از تحلیلگران هنوز دیدگاه مثبتی دارند، برخی تردیدهای به وجود آمده موجب ایجاد نگرانی در گروهی از آنها شده است. از زمان صدرنشینی مس در جدول صعود قیمت در اولین ماه‌های سال جاری، قیمت مس دچار رکود و کاهش موقتی شد، اما اینکه این روند قیمتی تا پایان سال کدام مسیر را انتخاب خواهد کرد هنوز معلوم نیست. بسیاری انتظار دارند که این روند افزایش قیمت تا آخر سال ادامه خواهد یافت و به‌تبع سطح جهانی تقاضا به ویژه در چین افزایش می‌یابد و خطوط عرضه، هرچند سرعت رشد آرامی دارد، در تلاشند تا همگام با تقاضا حرکت کنند.

در سالی که گذشت، مس از حدود هر تن ۶۵۰۰ دلار به رکورد جدید قیمت در اوایل سال ۲۰۱۱ دست یافت یعنی با عبور از مرز ده هزار دلار در بهمن ماه به هر تن ۱۰۱۴۸ دلار رسید (قیمت رسمی معاملات نقدی بورس لندن). ولی بلافاصله اصلاحات روی داد و روند قیمت فلزات از آن زمان تا اردیبهشت ماه در سطح ضعیف هر تن ۸۵۳۶ دلار نگه داشته شد.

با وجود شرایط سخت در بازار، جالب توجه است که بازار سهام لندن تا اواسط آذرماه روندی صعودی داشته است. یک سال پیش ذخایر مس در انبارهای lme حدود ۴۷۰ هزار تن بود، ولی در آذرماه به کمتر از ۳۴۹ هزار تن کاهش یافت. پس از آن به سطحی همانند دوره مشابه در سال قبل افزایش یافت. دلیل آن را عمدتا به افت واردات چین نسبت می‌دهند که ناپدید شدن اختلاف قیمت مس در دو بازار بورس آتی شانگهای (SHFE) و لندن این میزان را کاهش داد. به گفته تحلیل‌گران افزایش قیمت سهام در بورس لندن به دلیل شرکت نکردن چین در معاملات خرید است. همچنین می‌توان کاهش سرعت تحویل کالا را هم از عوامل این امر دانست. البته به نظر نمی‌رسد که قیمت سهام در بورس لندن فعلا تغییر مسیر دهد، ولی انتظار می‌رود که در آینده‌ای نه چندان دور به مسیر اصلی خود بازگردد.

بازار مس نیز همانند سایر فلزات به شدت تحت تاثیر کشور چین است، کشوری که در سال گذشته با تولید تقریبی ۶/۴ میلیون تن بزرگ‌ترین منبع مس تصفیه شده و با مصرف حدود ۴/۷ میلیون تن (مصرف ظاهری) بزرگ‌ترین مصرف‌کننده مس در جهان بود. چین درسال ۲۰۱۰ با ۱۶/۱ میلیون تن بعد از شیلی با ۴۲/۵ میلیون تن و پرو با ۲۵/۱ میلیون تن رتبه سوم جهان را در تولید مس بازیافتی به خود اختصاص داد.

انجمن صنایع فلزات غیرآهنی چین در فروردین ماه پیش‌بینی کرد که در سال جاری تقاضای مس این کشور با ۶ درصد رشد به ۳/۷ میلیون تن خواهد رسید. عمده دلیل این رشد، ارتقای نیروگاه برق در مناطق روستایی و برنامه‌های دولت مرکزی برای کاهش اسکان است. این انجمن همچنین پیش‌بینی می‌کند که تولید مس تصفیه شده در سال جاری با نزدیک شدن به مرز ۵ میلیون تن افزایش چشمگیری خواهد داشت. طبق اداره ملی آمار چین، تولید مس تصفیه شده این کشور با رسیدن به ۷۳/۱ میلیون تن در دی تا فروردین نسبت به مدت مشابه درسال قبل، رشد ۸/۱۵ درصدی را تجربه کرد.

آمارمنتشره از بخش واردات نشان می‌دهند میزان خرید فولاد چین از سوی متقاضیان کاهش یافته است. طبق گزارشات رسیده، حجم واردات مس تصفیه شده چین نسبت به مدت مشابه در سال قبل در سه ماهه اول سال جدید میلادی کاهش ۲۱ درصدی را تجربه کرد و به حدود ۵۹۶ هزار تن رسید. حال سوال این است که چرا چین دربازار انگیزه‌ای به خرید ندارد. آیا دلیل آن خالی بودن انبارها است یا شدیدتر شدن وضعیت اقتصادی؟

روند زیرپوستی تقاضا

به گزارش تحلیل‌گران، از سویی با وجود زنجیره عرضه و از سوی دیگر به دلیل کاهش انگیزه خریداران به خرید با قیمت‌های فعلی، تا حدودی ذخیره انبارها کاهش یافته است، اما رکود در بخش تقاضا همچنان به قوت خود باقی است.البته این امرسیاست انتظار از سوی مصرف‌کنندگان چینی را نشان می‌دهد تا قیمت‌ها کاهش یابد.

با توجه به اینکه بازارداخلی چین هنوز به شدت دچار کمبود مس است، اما با این حال هیچ تغییری در روند قیمت بنیانی‌ها وجود نداشته است. البته تحلیل‌گران به این مساله خوش‌بین هستند و اذعان می‌کنند که در نهایت چشم بادامی‌ها به دلیل کاهش سطح کالا در انبارها، دوباره مجبور خواهند شد تا در سه ماهه سوم یا چهارم انبارهای خود را مملو از کالا کنند.

در حال حاضر، نشانه‌های بازگشت خریداران چینی به بازار هر روز پررنگ‌تر می‌شود که این نشانه‌ها عبارتند از: سقوط سهام مس در بورس آتی شانگهای و کاهش موجودی مس در انبارهای گمرک.

به هر حال تحلیل گران بر این باورند این کاهش سهام نشانه‌ای است از افزایش نامحسوس تقاضا در بازار این فلز ارزشمند و از سویی عوامل دیگری نظیر افزایش تفاوت بین قیمت بورس شانگهای و لندن، تغییر سوی پرداخت جریمه دیرکرد سهام در بورس شانگهای و افزایش پرمیوم فیزیکی را در کنار آن برشمرد. به باور فعالان دوره تخلیه انبارها به پایان رسیده است، البته این بدین معنا نیست که دوباره انبارها را از کالا پر کنیم. با این حال حجم خرید کمی افزایش خواهد یافت؛ زیرا مصرف‌کنندگان مس در تلاشند تا نیازهای فعلی خود را برآورده سازند. در همین ارتباط، در اروپا با افزایش ۸/۱۲ درصدی در سه ماهه اول نسبت به مدت مشابه سال قبل میزان مصرف مس به سطح ۰۷/۱ میلیون تن رسید که این خود نشانه‌ای از افزایش تقاضا است. این میزان، افزایش تقاضای مس تصفیه شده(خالص) در اکثر کشورهای مصرف کننده نظیر آلمان (درصد۲/۳+) و ایتالیا (درصد۴/۶+) را نیز در بر می‌گیرد. ولی برجسته ترین روند رشد را می‌توان به روسیه نسبت داد که با افزایش ۵/۶۳ درصدی در سه ماهه اول به ۱۷۴۵۰۰ تن رسید.

بازارهای اروپا در زمینه خودرو و ماشین‌آلات به ویژه در بخش صادرات عملکرد خوبی از خود نشان می‌دهند. با این وجود بخش ساخت‌وساز در اروپا با رکود دست و پنجه نرم می‌کند، ولی توجه بیش از حد به این مساله کار درستی نیست.

روی هم رفته، میزان مصرف کل مس در سطح جهان در این دوره زمانی با رشد ۲/۱ درصدی در سه ماهه اول نسبت به مدت مشابه در سال قبل به ۶۴/۴ میلیون تن رسید، در حالی که کل میزان تولید رشد ۷/۱ درصدی را تجربه کرد و به ۷۶/۴ میلیون تن رسید. باید توجه داشت که مازاد مس در سه ماهه اول بالغ بر ۱۱۸ هزار تن بود. از سوی دیگر، آخرین آمار منتشره از سوی گروه بین‌المللی مطالعات مس (ICSG) حکایت از کسری ۶۰ هزار تنی در دوماهه اول دارد. میزان مصرف با افزایش ۹/۵ درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل به ۰۸۸/۳ میلیون تن رسیده، در حالی که مس خالص با افت ۳/۰ درصدی به ۰۲۸/۳ میلیون تن رسید. با در نظر گرفتن بازار جهانی ۲۰ میلیون تنی می‌توان گفت که این بازار کاملا در حالت تعادل قرار دارد.

برخی تحلیل‌گران بیشتر نگران چشم‌انداز کوتاه‌مدت مس هستند، در حالی که اکثر آنها به آینده بلند مدت آن خوشبین هستند و به طور میانگین افزایش پایدار قیمت‌های بورس لندن در ادامه سال را پیش‌بینی می‌کنند.

کاهش تورم

به نظر می‌رسد که سرعت تولید در چین رو به کاهش باشد که ممکن است دلیل آن تشدید سیاست‌های اقتصادی دولت به منظور کاهش تورم بیش از ۵ درصدی این کشور باشد. گواه آن کاهش شاخص مدیران خرید (PMI) در تولید چین از ۴/۵۳ در اسفند ماه به ۹/۵۲ در فروردین و به ۰/۵۲ در اردیبهشت ماه است. شاخص مارکیت در مورد چین در اردیبهشت ماه به ۶/۵۱ سقوط کرد. البته باید به یاد داشت که در حالت عادی و در اواسط سال فعالیت‌های تولیدی با افت فصلی مواجه هستند که ممکن است این امر به رکود فعلی بیفزاید.

عامل دیگری که در چین از اهمیت زیادی برخوردار است، احتمال کمبود نیروی برق یا سهمیه‌بندی آن است که بر هر دوکفه ترازو یعنی هم بر تولید و هم بر مصرف تاثیرگذار خواهد بود؛ ولی بسیاری از تحلیل‌گران بر این باورند تاثیر آن بر مس کاملا خنثی است. در گذشته تولیدکنندگان مس در چین ثابت کرده‌اند بر خلاف دیگر تولیدکنندگان فلزات پایه، ذاتا از کمبود برق تاثیری نمی‌پذیرند که با نگاهی به آمارها متوجه خواهیم شد کمبود نیروی برق تاثیر زیادی روی سطوح تولید نداشته است.

عامل دیگر تاثیرگذار بر این معادله پیچیده مشکلات ناشی از کارخانه‌های قدیمی و آلاینده است. وزارت صنایع و فناوری اطلاعات چین به عنوان بخشی از برنامه مهار آلودگی و اتلاف انرژی قصد دارد در سال جاری کارخانه‌های قدیمی ذوب مس با ظرفیت ۲۹۱ هزار تن را ببندد. این وزارتخانه ماه گذشته اعلام کرد این بخشی از محدودیت‌ها در مورد ۱۸ صنعت سنگین این کشور است.

در بخش عرضه، تحلیل گران بر این باورند با شروع مجموعه‌ای از پروژه‌های جدید، میزان مواد استحصال شده معادن از سال آینده افزایش خواهد یافت. اگرچه مشکلات تولید در معادن بزرگ - مانند افت درجات سنگ آهن، آب و هوای نامساعد و نارضایتی نیروی کار - ممکن است دغدغه‌هایی ایجاد کند، اما با مجموعه‌ای از معادن کوچک و توسعه‌های انجام شده هم نمی‌توان پاسخگوی این کاستی‌ها بود؛ زیرا اگر چنین بود احتمال آن می‌رفت بازار کنسانتره به تولید مازاد برسد.

از جمله گسترده‌ترین تغییرات توسعه و افتتاح معادن در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۲ معدن لس برونسس (Los Bronses) در شیلی با افزایش ظرفیت ۲۶۵ هزار تن، اسپرانزا (Esperanza) در شیلی با افزایش ظرفیت ۲۰۰ هزار تن، بوئناویستا دل کوبر (Boenavista del Cobre) در مکزیک با ۱۴۰ هزار تن، آنتامینا (Antamina) در پرو با ۱۱ هزار تن، و کنکولا دیپ (Konkola Deep) در زامبیا با ۱۰۰ هزار تن هستند که گزارش‌ها حاکی از آن است کل افزایش ظرفیت ۱۶ پروژه برتر معادن مس در سال ۲۰۱۲-۲۰۱۰ بالغ بر ۵/۱ میلیون تن بوده است.

بنا بر پیش‌بینی گروه بین‌المللی مطالعات مس، تولیدات معادن در سال جاری با افزایشی ۶/۴ درصدی به ۸۳/۱۶ میلیون تن می‌رسد و در سال آینده نیز با افزایشی ۳۶/۶ درصدی به ۹۰/۱۷ میلیون تن خواهد رسید. پیش‌بینی شده است تولید جهانی مس تصفیه شده در جهان در سال جاری با افزایشی ۴۸/۳ درصدی به رقم ۷۲/۱۹ میلیون تن خواهد رسید و سال آینده نیز با ۸۸/۴ درصد افزایش به ۶۹/۲۰ میلیون تن برسد.

مرکز بین‌المللی مطالعات مس همچنین در پیش‌بینی فروردین ماه خود اعلام کرد عوامل بسیاری در ایجاد تردیدها در مورد آینده بازار مس دخیل هستند و تصویر آینده بازار این فلز ارزشمند را مخدوش می‌سازند. از جمله این عوامل می‌توان وقوع فاجعه سونامی و زمین‌لرزه در ژاپن، ناآرامی‌های سیاسی در خاورمیانه و شمال آفریقا، تغییر در سیاست‌های پولی و تجاری و نامعلوم بودن خرید‌های تضمینی در آسیا را برشمرد.

در واقع، در حال حاضر عوامل کلان اقتصاد در صدر تاثیرگذاری قرار دارند. نگرانی‌هایی مبنی بر رکود همزمان در چند ماه آینده در اروپا، ایالات متحده وچین وجود دارد که افزایش این نگرانی‌ها نشان از عدم بهبودی در بازار مس در بلندمدت است. از دیگر مسائل پیش‌رو می‌توان بحران بدهی اروپا و پایان دوره بسته محرک مالی QE۲ در ایالات متحده را بر شمرد. دوره هشت ماهه این بسته محرک باعث افزایش قیمت فلزات نسبت به سال گذشته شد، ولی باید دید در پایان چه تاثیری خواهد داشت و آیا در ادامه آن بسته محرک QE۳ نیز تدوین می‌شود یا خیر؟ البته باید ماهیت آینده‌نگری در تنظیم قیمت‌ها را هم در نظر داشت که به موجب آن در خواهیم یافت وقایع مورد انتظار پیش و بیش از هر چیز بر این معادله تاثیرگذار هستند؛ به عنوان نمونه انتظار می‌رود نرخ بهره در سال آینده یا حتی زودتر در اروپا یا ایالات متحده به شدت افزایش یابد. این ممکن است موجب روی گرداندن برخی سرمایه‌گذاران از کالاها شده و در نتیجه به عامل دیگری برای کاهش قیمت‌ها تبدیل شود.

با وجود این مجموعه گسترده از عوامل تاثیرگذار بر بازار مس، نبود چشم‌انداز روشنی از آینده مس در بلندمدت بدیهی است، ولی در اواسط سال بازار شفاف‌تر خواهد شد.

منبع: میدل ایست استیل داینامیک

*کارشناس بازار فولاد