وقتی بازارهای صادراتی از دست می‌روند
رکود بازار، سنگ را تکان نمیدهد
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» سیامک حاج سیدجوادی فعال حوزه سنگ و تحلیلگر بازارهای جهانی درباره وضعیت سنگ ساختمانی در ایران عنوان کرد: بر اساس آخرین آمار عنوان شده، صنعت سنگ در دنیا در سال ۲۰۲۲ میلادی حدود ۲۳ تا ۲۴ میلیارد دلار صادرات داشته است. کشورهای مختلفی سهمی از این بازار را به خود اختصاص داده‌‌‌اند که یکی از مهم‌ترین این کشورها، ترکیه است که حدود ۱۰درصد این بازار را به خود اختصاص داده است.
ذخایر قابل‌‌‌توجه سنگ ساختمانی در ایران
حاج‌‌‌سیدجوادی در ادامه عنوان کرد: ایران در زمینه ذخایر سنگی در گروه آهکی، نخستین تولیدکننده دنیا به‌‌‌شمار می‌رود. همچنین ظرفیت‌‌‌های بسیاری در کشور در زمینه سنگ ساختمانی وجود دارد، تنوع ذخایر و تعداد معادن بسیار چشمگیر است و معادن سنگ رنگی و سنگ‌‌‌های گرانیتی که در ایران وجود دارد، در ترکیه وجود ندارد. به همین دلیل در زمینه ذخایر معدنی نسبت به ترکیه دارای مزیت نسبی هستیم؛ اما این در حالی است که حجم صادرات ایران نسبت به ترکیه بسیار پایین‌‌‌تر است. موضوع تاسف‌‌‌بارتر اینکه ما طی سال‌های اخیر از صادرات ۳۵۰ میلیون دلاری سنگ هم‌‌‌اکنون به صادرات زیر ۲۰۰ میلیون دلار رسیده‌‌‌ایم که امیدواریم با برنامه‌‌‌ریزی صحیح بتوانیم این کاهش صادرات را جبران کنیم.
صادراتی که افول کرد
وی در ادامه با اشاره به انواع صادرات سنگ در ایران توضیح داد: صادرات سنگ ایران نصف به صورت بلوک و نصف آن به صورت بریده انجام می‌شود. بازار عمده هدف صادراتی سنگ بلوک ایران، کشورهای چین و هند هستند که بالای ۹۰درصد این صادرات را به خود اختصاص داده‌‌‌اند. همچنین ۷۰درصد بازار سنگ بریده به عراق و بقیه آن به کشورهای هم‌‌‌مرز ایران صادر می‌شود.
این کارشناس سنگ ساختمانی در ادامه با اشاره به قیمت سنگ ساختمانی در دنیا عنوان کرد: میانگین قیمت سنگ در دنیا حدود ۳۰ دلار است، قیمت سنگ فرآوری‌‌‌شده چین ۳۵ دلار است، میانگین فروش صادراتی سنگ بریده ترکیه ۲۴ دلار است و میانگین قیمت سنگ ایران بسیار پایین‌‌‌تر از این قیمت‌های جهانی عنوان شده است. این موضوع نشان‌‌‌دهنده چند ضعف مختلف در صنعت سنگ است که در این زمینه می‌توان به آشنا نبودن با بازارها و قیمت‌های جهانی، نابلدی در زمینه فعالیت در بازارهای جهانی، ضعف زیرساختی فرآوری، نبود یک طرح جامع توجیهی و تفصیلی در صنعت سنگ اشاره کرد. در زمینه طرح جامع نیز می‌توان یادآور شد که مجری این طرح سازمان توسعه معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدور) است که با حمایت انجمن سنگ باید آن را به پیش ببرد که امیدواریم با مدیریت جدید این طرح با سرعت بیشتری پیش برود.
حاج‌‌‌سیدجوادی در ادامه با تاکید بر این موضوع که ما باید بخش زیرساختی در زمینه صنعت سنگ را بهتر بشناسیم، عنوان کرد: هم‌‌‌اکنون در کشور در زمینه معدن سنگ ۲۲۰۰ معدن پروانه استخراج گرفته‌‌‌اند، این در حالی است که بیش از ۴ سال پیش معادن فعال کشور ۱۳۰۰ معدن بوده‌‌‌اند. آمار غیررسمی نیز عنوان می‌کند که هم‌‌‌اکنون ۷۰۰ معدن فعال هستند. ظرفیت معادن ایران نزدیک به ۱۴ میلیون تن را در اوج رونق بازار ساختمان در کشور رد کرده است، اما متاسفانه طی دو سال اخیر ما زیر ۸ میلیون تن تولید داشته‌‌‌ایم. این کاهش آمار نشان‌‌‌دهنده تعطیل شدن معادن سنگ است. بخشی از این مشکلات به بازخورد بازار بازمی‌گردد، بخشی از این مشکلات نیز به مدیریت وزارت صنعت، معدن و تجارت در حوزه معادن بازمی‌گردد. چرا معادن ایران یکی پس از دیگری تعطیل می‌‌‌شوند. در بخش فرآوری نیز با مشکل روبه‌‌‌رو هستیم. از این رو باید دولت در صنعت سنگ بسترهای لازم را ایجاد کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: ما ۲۲ کشور هدف داریم که مهم‌ترین آنها کشورهای اروپایی هستند. ما بازاری مانند فرانسه داریم که بالای ۳۵درصد سنگ موردنیاز خود را از ترکیه فراهم می‌کند. میانگین فروش ترکیه ۲۴ دلار است، در حالی که اگر ما به درستی تولید کنیم، قیمت تمام‌‌‌شده ما ۱۲ دلار می‌شود و این به آن معناست که ما ۵۰درصد قدرت رقابتی نسبت به ترکیه داریم.
بازارهای هدف را بیابیم
این فعال حوزه سنگ در ادامه افزود: مشکل این است که ما بازارهای هدف را به خوبی شناسایی نکرده‌‌‌ایم. چرا ما تنها به اطراف خود و به کشورهای مرزی صادرات انجام می‌‌‌دهیم. در این زمینه نیز حتی ما صادر نمی‌‌‌کنیم و خود این کشورها از طریق واسطه‌‌‌های مرزی یا نمایندگان خریدار سنگ ما شده‌‌‌اند. روسیه به دلیل تحریمی که در بازار اروپا با آن روبه‌‌‌رو شده است، تمرکز خود را روی ایران گذاشته است. ما برای روس‌‌‌ها تنها برخی تاجیکی‌‌‌ها را که هم زبان روسی و هم زبان فارسی بلد هستند، را نماینده خود کرده‌‌‌ایم، این در حالی است که روسیه سنگ ایران را به قیمت داخلی و با ریال خریداری می‌کند. باید این ضعف‌‌‌ها را برطرف کرد و یکی از این راهکارها برگزاری نمایشگاه بین‌المللی است. ابتدا باید بازارهای هدف را شناسایی کرده، سپس مشتریان کلیدی را به نمایشگاه‌‌‌های خود دعوت کنیم و بهترین غرفه‌‌‌ها را در اختیار خارجی‌‌‌ها قرار بدهیم.
حاج‌‌‌سیدجوادی در ادامه عنوان کرد: بازار هدف اصلی ما کشورهایی همچون اندونزی، آفریقای‌‌‌جنوبی و کشورهای اروپایی مانند فرانسه، اسپانیا، ایتالیا، یونان و هلند است. در برخی مواقع مشاهده می‌‌‌کنیم که سنگ معدن ایران به ایتالیا فروخته می‌شود و در آنجا فرآوری شده و به آلمان صادر می‌شود. بنابراین باید ما در داخل کشور خود و با برگزاری نمایشگاه این کشورهای هدف را به ایران دعوت کنیم و در این راستا نیز دولت باید حمایت کند.
وی همچنین با اشاره به کشورهایی که در زمینه تولید سنگ در دنیا سرآمد هستند، عنوان کرد: کشورهای پیشرو تولیدکننده سنگ دنیا کشورهایی مانند اسپانیا، یونان و ترکیه، ایران و هندوستان هستند و تمام این کشورها صادرات بلوک دارند. هدف از صادرات چیست؟ در تعریف اولیه عنوان می‌شود که بیشترین ارزش‌‌‌افزوده‌‌‌ای که می‌توان از یک کالا یا محصول کسب کرد، باید برای صادرات مدنظر قرار داد؛ این در حالی است که ما باید سنگ بلوک را بگیریم و آن را فرآوری کنیم و هر مترمربع این سنگ را به قیمت ۱۰ دلار بفروشیم و یک تن آن ۱۰۰ دلار به شما پول برمی‌‌‌گرداند، حال اگر یک تن بلوک را به ۱۵۰ دلار بفروشیم، باز هم فرآوری آن به‌‌‌صرفه خواهد بود؟ بنابراین صادرات سنگ به صورت خام‌‌‌فروشی را نباید زیر سوال برد، چراکه ممکن است صادرات سنگ خام ارزآوری بیشتری به همراه داشته باشد، تا سنگ فرآوری‌‌‌شده؛ البته نه تنها نباید سنگ بلوک را ارزان بفروشیم، بلکه سنگ بریده را نیز نباید ارزان بفروشیم. سنگی که با نازل‌‌‌ترین قیمت به عراق می‌‌‌فرستیم، به نوعی خروج سرمایه محسوب می‌شود و یارانه‌‌‌هایی که در زمینه انرژی برای فرآوری مصرف می‌شود و در نهایت سبب می‌شود که محصول فرآوری‌‌‌شده حتی ارزان‌‌‌تر به فروش برسد، به نوعی سبب هدررفت سرمایه محسوب می‌شود.
حقوق دولتی را صرف معادن کنید
وی در ادامه خاطرنشان کرد: معادن حقوق دولتی پرداخت می‌کنند، بنابراین این هزینه‌‌‌ها باید صرف خود این معادن در قالب نمایشگاه‌‌‌های بین‌المللی شود. در ترکیه ۷۰درصد هزینه نمایشگاه‌‌‌ها را دولت پرداخت می‌کند. در ایران معدن‌‌‌داران باید به سختی دلار تهیه کنند تا با هزینه‌‌‌های سنگین در نمایشگاه‌‌‌ها حضور پیدا کنند.
پایانه‌‌‌های سنگی را جدی بگیریم
این فعال حوزه سنگ همچنین درباره پایانه‌‌‌های سنگی عنوان کرد: پایانه‌‌‌های سنگی به عنوان یکی از بازوهای اصلی صنعت سنگ به‌‌‌شمار می‌روند که به امر صادرات می‌توانند بسیار کمک‌‌‌کنند. قرار بود به کمک شرکت شهرک‌‌‌ها این پایانه سنگی ایجاد شود. طرح اولیه ارائه شد، اما در ادامه این پروژه متوقف شد. امیدواریم این پایانه سنگی راه‌‌‌اندازی شود، چراکه می‌تواند مزایای بسیاری برای صنعت سنگ به همراه داشته باشد.
