ادوارد اسنودن، افشاگر کنونی و کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا نیز اخیرا و با شرکت در کنفرانس بیت‌کوین۲۰۲۴ به این موضوع پرداخت و به کاربران نسبت به قابل ردیابی بودن تراکنش‌های بیت‌کوین هشدار داد. سخنان اخیر اسنودن باری دیگر بحث و گفت‌وگو پیرامون میزان حفظ حریم خصوصی در فضای ارز‌های دیجیتال و فناوری نوین بلاک چین داغ کرده و باعث شده است تا باری دیگر میزان ناشناس بودن تراکنش‌های بیت‌کوین مورد توجهات قرار بگیرد.

یک باور اشتباه

به عقیده ادوارد اسنودن، ناشناس بودن کامل تراکنش‌های بیت‌کوین تا حد زیادی یک توهم است. به‌رغم تصور غلط رایج مبنی بر اینکه بیت‌کوین به‌طور کامل از حریم خصوصی کاربران محافظت می‌کند، اسنودن بر این باور است که اکثر تراکنش‌ها را می‌توان ردیابی و هویت استفاده‌کنندگان ارز دیجیتال را پیدا کرد. دلیل این موضوع، معماری بلاک‌چین بیت‌کوین و نحوه فعالیت این ارز دیجیتال است. درحالی‌که این فناوری دفتر کل توزیع‌شده بلاک‌چین مزایایی مانند شفافیت و تغییرناپذیری داده‌ها را به همراه دارد، اما ذخیره داده‌ها در این فضا همیشگی است و همواره دردسترس تمام کاربران قرار دارد. بنابراین تاریخچه تراکنش‌ها، فعالیت‌ها و دیگر موارد هر آدرس در هر زمان قابل بررسی هستند. تکنیک‌های تحلیلی پیچیده مورد استفاده دولت‌ها می‌توانند از این شفافیت برای پیدا کردن هویت کاربران و همچنین بررسی ردپای مالی دقیق آنها استفاده کنند.

تجزیه و تحلیل الگو‌های تراکنش، آدرس‌های ورودی و خروجی، داده‌های صرافی‌های متمرکز و همچنین ساخت دیتابیس و پروفایل‌های جامع از کاربران بیت‌کوین از جمله مواردی هستند که امروزه در راستای کشف هویت کاربران مورد استفاده سازمان‌ها و دولت‌ها قرار می‌گیرند. این ردیابی تنها به تراکنش‌ها محدود نمی‌شود و می‌تواند جزئیات پیچیده‌ای از زندگی، روابط و رفتار‌های مالی کاربران را نیز آشکار کند.

یکی از دلایل اجباری شدن احراز هویت در صرافی‌ها و فشار کشور آمریکا بر صرافی‌ها به همین دلیل بوده است و طی چندین سال گذشته، اکثر صرافی‌های جهانی برای ارائه خدمات به کاربران محبور شده‌اند فرآیند احراز هویت را انجام دهند. در غیر این صورت، ممکن است با خطر جرایم مالی و حتی توقف فعالیت از سوی آمریکا و دیگر کشور‌های جهان مواجه شوند.

بنابراین درحالی‌که ارز‌های دیجیتال به‌طور کلی ماهیت غیرمتمرکز دارند، اما امروزه اکثر کاربران در پلتفرم‌های مالی متمرکز ارز دیجیتال فعالیت می‌کنند که هویت آنها را به‌طور کامل آشکار می‌کند. تراکنش‌های ورودی و خروجی به صرافی‌ها و همچنین آدرس‌های مورد استفاده کاربران در این صرافی‌ها از جمله مواردی هستند که می‌توانند ماهیت ناشناسی تراکنش‌ها را در معرض خطر قرار دهند و به دولت‌ها کمک می‌کنند تا آنها را ردیابی کنند. حتی در صورت عدم شناسایی هویت مالک یک آدرس، بررسی داده‌های تراکنش‌ها و فعالیت کیف پول‌ها می‌تواند به شناسایی افراد نزدیک، دوستان، خریداران و مشتریان و دیگر افرادی که ممکن است اطلاعاتی از صاحب کیف پول هدف داشته باشند، منجر شود و سرنخ‌های لازم را در اختیار دولت‌ها قرار دهد.

هوش مصنوعی؛ عصر جدید تجزیه و تحلیل داده‌ها

امروزه با پیشرفت‌های سریع در هوش مصنوعی و یادگیری‌های ماشینی نگرانی‌ها پیرامون نقض بیشتر حریم خصوصی کاربران افزایش پیدا کرده است. این فناوری‌ها قدرت آن را دارند تا حجم وسیعی از داده‌های بلاک‌چین را به سرعت و با دقت قابل‌توجهی تحلیل کنند. ترکیب شفافیت بلاک‌چین و تجزیه و تحلیل مبتنی بر هوش مصنوعی می‌تواند منجر به ایجاد پروفایل‌های دقیق کاربران شود و عملا تراکنش‌های بیت‌کوین را به یک ابزار نظارتی قدرتمند تبدیل کند.

به‌عنوان مثال، یک دولت یا شرکت با دسترسی به داده‌های بلاک‌چین و قابلیت‌های پیشرفته هوش مصنوعی می‌تواند نحوه رفتار مالی، تراکنش‌ها، هزینه‌های روزمره و حتی رفتار‌های آینده افراد را براساس داده‌های تاریخی بررسی و پیش‌بینی کند. هرچند تا به امروز این میزان دسترسی و کنترل بر تراکنش‌ها و به‌طور کلی بازار ارز‌های دیجیتال رخ نداده است و همراه با پیشرفت هوش مصنوعی، قابل پیش‌بینی است که فعالان بازار ارز‌های دیجیتال نیز از راهکار‌ها و ابزار‌های بهتر و پیشرفته‌تری برای حفظ حریم خصوصی کاربران و ناشناسی تراکنش‌ها استفاده کنند. تلاش برای حفظ حریم خصوصی تنها محدود به بیت‌کوین و بازار ارز‌های دیجیتال و اسنودن نیز در گذشته بار‌ها به مسائل مسائل اجتماعی گسترده‌تر مربوط به حفظ حریم خصوصی پرداخته است. در عصری که تراکنش‌های دیجیتال در حال جایگزینی امور مالی سنتی هستند، توانایی انجام فعالیت‌های مالی بدون تحت نظارت قرار گرفتن مداوم برای بسیاری از کاربران به‌عنوان یک حق اساسی در نظر گفته می‌شود.

با این حال، این تمایل به حفظ حریم خصوصی باید با نیاز‌های مشروع برای شفافیت مالی، مانند اعمال اقداماتی در راستای جلوگیری از پول‌شویی و تامین مالی تروریسم همسو باشد. به همین دلیل بیت کوین و سایر ارز‌های دیجیتال نیز در چالش پیدا کردن یک راه میانی هستند تا علاوه بر احترام به حریم خصوصی افراد، تدابیر لازم در برابر فعالیت‌های غیرقانونی را فراهم کنند.

این موضوع هم‌اکنون به یکی از بحث‌های اجتماعی گسترده در عصر دیجیتال و دنیای اینترنت تبدیل شده است و به همین دلیل، تصمیمات اتخاذشده در فضای ارز‌های دیجیتال می‌تواند پیامد‌های گسترده‌ای برای نحوه درک مفهوم و محافظت از حریم خصوصی در تمام زمینه‌های زندگی دیجیتال داشته باشد؛ شرایطی که نیازمند مشارکت بیشتر فعالان بازار و همچنین درک بهتر این فناوری توسط دولت‌ها است تا برای بسیاری از چالش‌های حریم خصوصی گذشته راه‌حل‌های منطقی و عملی پیدا شوند.

آینده حریم خصوصی

با گسترش استفاده و محبوبیت بیت‌کوین طی ۱۰سال گذشته، بیت‌کوین و به‌طور کلی بازار ارز‌های دیجیتال در تقاطع میان آرمان‌های خود و نیاز‌های نظارتی گرفتار شده‌اند و حل این نگرانی‌های حفظ حریم خصوصی نقش مهمی در شکل دادن به مسیر آینده آنها ایفا خواهد کرد.

درحالی‌که ماهیت غیرمتمرکز و حفظ ناشناسی کامل تلاش بیت‌کوین از روز‌های اول فعالیت خود بوده است، اما با پیشرفت در مسیر و گسترش استفاده از دارایی‌های مالی بلاک‌چینی، چالش‌ها و مشکلات این آرمان بیش از پیش خود را نشان می‌دهند. در نتیجه، هرچه زمان بیشتری می‌گذرد نیاز به همکاری و مشارکت جامعه ارز‌های دیجیتال، قانون‌گذاران و جامعه کاربری نیز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند تا راه‌حل و استراتژی جامعی پیرامون حفظ و نقش حریم خصوصی در سیستم‌های مالی دیجیتال شکل بگیرد. ر نهایت اینکه غلط بودن باور ناشناسی کامل تراکنش‌های بیت‌کوین به معنای ساده بودن ردیابی افراد در فضای بلاک‌چین نیست. بلاک‌چین و ارز‌های دیجیتال همچنان نسبت به بسیاری از سیستم‌های مالی دیگر از سطح ناشناسی بیشتری برخوردار هستند و تا حد زیادی از حریم خصوصی کاربران محافظت می‌کنند. با این حال، توجه به این نکته ضروری است که فعالیت کاربران در فضای ارز‌های دیجیتال کاملا ناشناس نیست و حتی با عدم رعایت برخی موارد امنیتی، ممکن است که هویت و داده‌های شخصی کاربران در دسترس دیگر افراد و دولت‌ها قرار بگیرند.