آیا صرافی‌های بانکی می‌توانند اعتماد را به معاملات ارزهای دیجیتال بازگردانند؟
فصل پوست‌اندازی رمزنگاری
هفته گذشته، هیات منصفه‌ای متشکل از ۱۲نفر، مدیر عامل سابق FTX، سم بنکمن-فرید را در هر هفت اتهام مرتبط با کلاه‌برداری مجرم شناخت و ماه‌های مناقشه‌برانگیز صنعت را به پایان رساندند. پس از ریزش‌های متوالی و رسوایی‌های متعدد در سال۲۰۲۲ که به طریقی تمام آنها با مدیریت ریسک، حاکمیت و نظارت ضعیف مرتبط بود، ساختار صنعت کریپتو تغییر کرده و بسیاری را وادار کرده است که آینده صنعت را وابسته به معرفی گروه جدیدی از بازیگران بدانند.
اتفاق قابل توجه نه چندان جدید این روزهای دنیای کریپتو متعلق به موسسات مالی سنتی است که فعالان رمزارز در ابتدا به دنبال فاصله گرفتن از آنها بودند و اکنون سرفصل اخبار را به خود اختصاص داده‌اند. در اوایل سال جاری شرکت سرمایه‌گذاری آمریکایی فرانکلین تمپلتون با راه‌اندازی صندوق توکن‌شده در بازار پول، شعله‌های آتش دارایی‌های توکن‌شده در دنیای واقعی را شعله‌ور کرد. این در حالی بود که موسسات مالی بزرگی از جمله دویچه بانک و اچ‌ا‌س‌بی‌سی بریتانیایی نیز جدیت خود درباره معرفی یا راه‌اندازی محصولات مالی مبتنی بر بلاک‌چین را در بازار از خود نشان داده‌اند. قوانین بازی در حال تغییر است؛ سطح سازمانی (Institutional-grade) هنجار جدید است. سرمایه‌گذاران در حال حاضر به دارایی‌های توکن‌شده علاقه بیشتری نشان می‌دهند و دیگر تنها درگیر مکانیسم‌های جذاب قبلی مانند ماینینگ و تنوع محصولات رمزنگاری‌شده نیستند. امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) به نظر می‌رسد در حال پوست‌اندازی است.
بازتعریف درجه سازمانی
پیش از این، مفهوم سطح سازمانی بیش از اینکه درباره الزاماتی درباره زیرساخت‌ها باشد، جملگی ویژگی محصول بود؛ چه قابلیت‌های معاملاتی نقطه‌ای یا حتی انواع قراردادهای جدیدی که قبلا برای دارایی‌های دیجیتال مانند معاملات آتی دائمی دیده نشده بود. پس از بحران‌های سال گذشته، این موضوع عمل‌گرایانه‌تر و در قالب «تضمین امنیت» مطرح شد. شرایط حاکم بر صنعت پس از بحران FTX، به کلی تغییر کرد. اکنون بیش از هرچیزی، به‌طور ویژه بازده سود، مهم‌ترین سوالی که درباره هر مجموعه‌ای وجود دارد، این است که آیا قابل اعتماد است؟ این سوال در صنعتی که مبتنی بر زنجیره‌هایی از بلوک‌های مستقل ساخته شده است و فناوری که بی‌اعتمادی به نهادهای متمرکز را به‌عنوان یک اصل اساسی حفظ می‌کند تا حدودی دور از تصور است.
صرافی‌های بانکی، با کمک اعتبار برند به جلب نظر مخاطب می‌پردازند. اعتبار برند، در کنار انطباق با چارچوب‌های نظارتی موجود و وابستگی‌های آنها به موسسات مالی، اساس این رابطه جدید را شکل داده است. استفاده از اعتبار نام موسسات مالی را می‌توان به نوعی تنها تفاوت معنادار با سایر صرافی‌های متمرکزی دانست که با مجوزهای مشابهی در همین زمینه فعالیت می‌کنند. تنها در کشورهایی مانند بریتانیا یا سنگاپور که سیستم نظارتی واضح برای تجارت دارایی‌های دیجیتال وجود دارد، فضیلت حمایت بانکی امتیازی مضاعف به شمار می‌آید.
مناقشات درباره تفکیک وجوه مشتریان و شرکت‌ها در میان صرافی‌ها امسال به‌شدت بالا گرفت و منجر به افزایش بررسی‌ها، به‌ویژه در میان مشتریان نهادی که به دنبال امن‌ترین مکان‌های معاملاتی هستند، شده است. گفته می‌شود عمده سرمایه‌گذاران نهادی برای حفظ دارایی‌های دیجیتال خود بیشتر به شرکت‌های مالی سنتی اعتماد می‌کنند. به‌عنوان مثال، بانک استاندارد چارترد با حمایت گروه بانکی هندی SBI و Northern Trust، گروه مالی آمریکایی، Zodia Custody، متولی دارایی دیجیتال متمرکز بر سرمایه‌گذاران در سطوح نهادی را معرفی کرد. همتای این موسسه، مرکز تجاری و کارگزاری دارایی دیجیتال نهادی، Zodia Markets، یک شرکت کاملا مستقل با ساختار سهامداری متفاوت است. مشتریان نهادی با توجه به ویژگی‌های معاملاتی مورد نیاز، از میان شبکه‌ای از متولیان مورد اعتماد محل نگهداری دارایی‌های خود را انتخاب می‌کنند.
شناخت مشتری
درحالی‌که به نظر می‌رسد صرافی‌های بانکی توانسته‌اند تقاضاها و انتظارات مشتریان جدید در صنعت کریپتو را برآورده سازند، واقعیت این است که آنها تنها پاسخ‌گوی نیازهای عده محدودی هستند. از جنبه سخت‌گیرانه می‌توان ادعا کرد این موسسات چیزی جز خدمات مرسوم در بازار کریپتو را ارائه نمی‌دهند. بانک سنگاپوری DBS که یکی بزرگ‌ترین گروه‌های مالی آسیای جنوب شرقی به شمار می‌رود، از معدود موسسات مالی است که مرکز مبادلات دارایی دیجیتال خود را راه‌اندازی کرده است. هرچند که این صرافی در قالب ساختاری عضو محور، با مشارکت محدود موسسات مالی، سرمایه‌گذاران معتبر شرکتی و بازارسازان حرفه‌ای عمل می‌کند.
سرمایه‌گذاران انفرادی تنها می‌توانند از طریق یک نهاد عضو، مانند واحد بانکداری خصوصی، در صرافی DBS معامله کنند. حتی با وجود محدودیت‌های این سرویس، محبوبیت آن روزافزون بوده است. طبق بیانیه بانکی، در اوایل سال جاری، حجم معاملات بیت‌کوین آن ۸۰درصد افزایش داشته است. در دولت‌شهری که مدت‌هاست طرفدار گفت‌وگوی بخش خصوصی و دولتی بوده، آنچه مدل DBS را بسیار موفق کرده است، الگوی منحصربه‌فردی است که تحت آن عمل می‌کند. با وجود سیستم نظارتی قوی، مسیرهایی برای ارائه خدمات تجارت دارایی دیجیتال امن و قابل اعتماد از طریق بانک‌ها وجود دارد.
مدل DBS
استانداردهای تجاری این بانک بر جلب اعتماد سرمایه‌گذاران به پلتفرم دارایی‌های دیجیتال DBS در مواجهه با نوسانات پیش‌بینی‌نشده در بازارهای دارایی دیجیتال تاکید دارد و به دنبال جذب سرمایه‌گذارانی است که چشم‌انداز بلندمدتی برای فعالیت در این صنعت دارند. پلتفرم دارایی‌های دیجیتال DBS به بهترین نحو از روش‌های موجود در صنعت، استفاده از کیف پول‌های سرد درجه یک سازمانی (institutional-grade cold wallets) برای نگهداری از دارایی‌های دیجیتالی به‌طور جداگانه در بانک مادر بهره می‌برد. کیف پول سرد به انواعی از کیف پول ارزهای دیجیتال اطلاق می‌شود که از اتصال به اینترنت بی‌نیاز است و می‌توان به‌صورت آفلاین از آنها استفاده کرد. به‌دلیل عدم نیاز به اتصال آنلاین این نوع کیف پول‌ها امنیت بالاتری در نگهداری دارایی‌های دیجیتال دارند و نمی‌توان به راحتی از راه دور آنها را هک کرد.
از سوی دیگر DDEx کیف پول هیچ‌یک از دارایی‌های ذخیره‌شده اعضا را نمی‌پذیرد. DBS همچنین آزمون کسب اطمینان از سلامت دارایی را روی تمام دارایی‌های دیجیتالی که در اختیار بانک قرار می‌گیرد، انجام می‌دهد و رویه بانک به‌طور کامل با استانداردهای رایج ضدپول‌شویی (AML)/احراز هویت مشتری (KYC) مطابقت دارد. احراز هویت مشتری (Know Your Customer)، برای جلوگیری از پول‌شویی و فعالیت‌های مجرمانه، بر طبق قوانین ضدپول‌شویی (AML) دولت‌ها تنظیم می‌شود. با وجود مشکلاتی که به‌دلیل پایبندی به استانداردهای احراز هویت مشتری به وجود می‌آید، صرافی‌های ارزهای دیجیتال به دلایل مختلفی به دنبال شناخت مشتریان و جمع‌آوری اطلاعات لازم از آنان هستند. یکی از عللی که بسیاری از کاربران به کار با صرافی‌های متمرکز سوق می‌دهد، این است که در صورت ورشکستگی می‌توانند وضعیت دارایی‌های خود را از مجاری قانونی پیگیری کنند.
یکی دیگر از دلایل اجرای احراز هویت مشتری در صرافی‌ها، کاهش کلاه‌برداری و پول‌شویی است. از ژانویه۲۰۲۱ تا مارس۲۰۲۲، بیش از ۴۶هزار مشتری گزارش کردند که بیش از یک‌میلیون دلار در کریپتو از آنها کلاه‌برداری شده است. شفافیت اطلاعاتی ناشی از احراز هویت تا حد زیادی می‌تواند مانع کلاه‌برداری و پول‌شویی شود. تفاوت اصلی قوانین ضد پول‌شویی و احراز هویت مشتری در این است که موسسات مالی و صرافی‌های ارز دیجیتال از احراز هویت برای شناسایی مشتری، پیش از سرویس‌دهی استفاده می‌کنند. این در حالی است که قوانن ضد پول‌شویی در سطح کلان اعمال می‌شود و در واقع به رویه‌هایی اشاره دارد که نهادها و سازمان‌ها برای مبارزه و مقابله با پول‌شویی، تامین مالی تروریسم و سایر جرایم مالی آنها را اتخاذ می‌کنند.
لیونل لیم، مدیرعامل صرافی دیجیتال DBS، می‌گوید از زمان آغاز به‌کار در سال۲۰۲۰، رویکردی محتاطانه و سنجیده را برای توسعه اکوسیستم دارایی دیجیتال در پیش گرفته و به دنبال آن بوده‌اند که همگام با سرعت بازار در زمان بلوغ و پیچیده‌تر شدن سرمایه‌گذاری‌های جدید باشند. از نظر این گروه بانکی بازار در پی رسوایی‌های متعددی که صنعت را تکان داده، به سمت اعتماد و ثبات تغییر رویه داده است. DDEx به‌عنوان صرافی که فقط به اعضای خود خدمت ارائه می‌دهد، شناخته شده است. اعضای این صرافی متشکل از سرمایه‌گذاران شرکتی و نهادی، سرمایه‌گذاران معتبری هستند که عموما بهتر می‌توانند ریسک‌های بازار را مدیریت کنند.
لیم درباره فرصت‌ها در عرضه توکن اوراق بهادار (STO) می‌گوید در سال۲۰۲۲، آنها شاهد افزایش تقاضا از سوی مشتریان شرکتی بوده‌اند. با این حال، با توجه به نوسانات بازار و همچنین عدم اطمینان اقتصاد کلان، این مورد به حالت تعلیق درآمد. توکن اوراق بهادار (Security Token) معمولا نمایانگر یک سهم از یک دارایی یا شرکت خارجی است. از نظر فنی، یک توکن زمانی که تحت قوانین و مقررات دولت قرار می‌گیرد و ارزش آن از دارایی‌های خارجی یا شرکت‌های تجاری نشأت می‌گیرد، به‌عنوان یک توکن اوراق بهادار طبقه‌بندی می‌شود. با وجود شرایط بحرانی در دنیای کریپتو و عدم اطمینان بازار، DBS در سال۲۰۲۲ به چندین نقطه‌عطف مهم در فعالیت‌های اکوسیستم دارایی دیجیتال خود دست یافت:
• در ماه سپتامبر، معاملات ارزهای دیجیتال خودگردان از طریق DBS digibank راه‌اندازی شد و به سرمایه‌گذاران معتبری که در بانک DBS حساب دارند، دسترسی یکپارچه به راه‌های معاملاتی DDEx را داد.
• در ماه اکتبر، DDEx از معاملات ارزهای دیجیتال برای پولکادوت (DOT) و کاردانو (ADA) استفاده کرد و تعداد کل ارزهای رمزنگاری‌شده موجود برای معاملات لحظه‌ای را به عدد ۶ رساند. این صرافی سابقا بیت‌کوین، اتریوم، بیت‌کوین کش (BCH) و ریپل را پوشش می‌داد. شبکه کاردانو و پولکادات دو نمونه از محبوب‌ترین بلاک‌چین‌های نسل سوم هستند که در ابتدا برای برطرف کردن مشکلات مقیاس‌پذیری اتریوم ساخته شدند و در گذر زمان جایگاهی مهم در دنیای ارز دیجیتال به‌دست آوردند.
اعمال محدودیت‌ها
در اوایل تابستان سال جاری، صرافی جدید کریپتو با نام EDX Markets یا EDXM با سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگی همچون ستادل سکیوریتیز (Citadel Securities)، فیدلیتی دیجیتال استس (Fidelity Digital Assets) و چند شرکت بزرگ دیگر در آمریکا راه‌اندازی شد. این صرافی مستقیما ارزهای دیجیتال را معامله نمی‌کرد و به شیوه سنتی از طریق واسطه‌های مالی فعالیت خود را پیش می‌برد. رویکرد این صرافی کریپتو از نظر قانون‌گذاران آمریکا مورد قبول است. صرافی EDX منحصرا برای سرمایه‌گذاران نهادی طراحی شده است. این به آن معنی است که سرمایه‌گذاران خرد نمی‌توانند در EDX معامله کنند.
وجه تمایز EDX Markets با سایر صرافی‌ها در این است که این صرافی دارایی‌های دیجیتال مشتریان خود را به‌صورت حضانتی نگهداری نمی‌کند. در مقابل، کاربران باید برای خریدوفروش دارایی‌های دیجیتال، مانند معاملات بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک (NASDAQ) به واسطه‌های مالی (بروکرها) مراجعه کنند. به‌رغم بررسی‌های نظارتی فزاینده از سوی کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا در سال گذشته، ظهور EDX Markets به‌عنوان نقطه‌عطفی در میان تمام اقدامات اجرایی که در سال گذشته انجام شد، شناخته می‌شود. با این حال تا زمانی که تغییرات صنعت به‌گونه‌ای باشد که صرافی‌های تحت حمایت بانک بتوانند بازیگران کوچک‌تر را بپذیرند، به نظر می‌رسد بازار به همین شکل باقی خواهد ماند.
تحولات فعلی بازار، بیش از هر چیزی به غلبه بر موانع نظارتی مربوط می‌شود. اکنون، بیش از هر زمان دیگری، صنعت کریپتو به بازسازی شهرت خود و جلب اعتماد مخاطبان نیاز دارد. با این حال، تکیه صرف به شهرت صنعت بانکداری سنتی نباید تنها راه‌حل باشد. بلاک‌چین فناوری مناسبی برای پی‌ریزی سیستم مالی است که کمتر به اخلاق و مدیریت افراد متکی باشد.
