نقش بانک مرکزی در توسعه نوآوری

امیرحسین راد* در دهه‌های گذشته اقدامات جدی در دیجیتالی کردن سامانه‌های مختلف بانکی از شبکه پرداخت، تسویه بین بانکی و چک، تا پیاده‌سازی بانکداری باز صورت گرفته است که جای تقدیر دارد؛ اما واقعیت این است که در سطح جهانی هیچ یک از اینها دیگر پیشران یا روند روز محسوب نمی‌شوند. دو روند در سطح جهانی مشاهده می‌شود و بانک مرکزی چندان توجهی به آن نشان نداده است.

روز یکشنبه در پنلی از رویداد «فرصت‌های پیش روی ایران در عصر دیجیتال» به‌عنوان میهمان حضور داشتم که متاسفانه به‌دلیل برنامه‌ریزی نامناسب عملا چند دقیقه‌ای بیشتر امکان صحبت فراهم نشد و دیالوگ مفیدی شکل نگرفت. نکاتی درباره ارائه بانک مرکزی در این پنل در ذهنم رسوب کرد که فرصت بیان آن فراهم نشد:

۱- در دهه‌های گذشته اقدامات جدی در دیجیتالی کردن سامانه‌های مختلف بانکی از شبکه پرداخت، تسویه بین بانکی و چک، تا پیاده‌سازی بانکداری باز صورت گرفته است که جای تقدیر دارد؛ اما واقعیت این است که در سطح جهانی هیچ یک از اینها دیگر پیشران یا روند روز محسوب نمی‌شوند. دو روندی که در سطح جهانی مشاهده می‌شود و بانک مرکزی چندان توجهی به آن نشان نداده، یکی توسعه بانکداری به‌عنوان سرویس است که امکان ارائه خدمات بانکی را برای برندها و شرکت‌های فناوری فراهم می‌کند، مثل سرویس «اپل پی» به‌عنوان نمونه بزرگ جهانی، یا مفید کارت به‎عنوان نمونه کوچک‌تر داخلی. روند جدی دیگر حرکت بانک‌ها و کسب‌وکارهای کریپتویی به سمت یکدیگر و ارائه سرویس‌های تجمیع‌شده است. به‌طور مثال نئوبانک موفق برزیلی (nubank)، اخیرا از سرویس سرمایه‌گذاری و تبدیل کریپتوی خود رونمایی کرد.

۲- برخلاف گفته‌های آقای دکتر محرمیان، معاون محترم فناوری‌های نوین بانک مرکزی، اخذ مالیات در هیچ‌یک از کشورهای توسعه‌یافته راهی برای رگولاتوری رمزارزها نبوده است. مالیات بر عایدی سرمایه در این‌گونه کشورها یک قانون عمومی است که بر همه انواع دارایی‌ها از جمله سهام اعمال می‌شود و شامل معافیت‌هایی برای سقف درآمدی خاص مثلا ۳۰هزاردلار در سال است. اتحادیه اروپا اخیرا قانونی خاص برای رگولاتوری رمزدارایی‌ها تصویب کرده است که تکلیف بسیاری از کسب‌و‌کارهای این حوزه را روشن کرده و در هیچ‌یک از بندهای این قانون، کلمه‌ای درباره مالیات ذکر نشده است. بنابراین در این موضوع پیچیده نباید با دادن آدرس غلط، مسیر صحیح رگولاتوری را به بیراهه کشاند.

۳- اگر بانک مرکزی قصد جدی برای توسعه نوآوری در حوزه فین‌تک داشته باشد، شاید بهترین راه فاصله گرفتن از اجرا و طراحی سامانه و به جای آن، ایجاد یک فضای باز کنترل‌شده برای شکل‌گیری نوآوری توسط بخش خصوصی باشد.

۴- آرمان کریپتو هرگز ایجاد مساوات نبوده است. ناشناس بودن در پرداخت‌های خرد با کارکردی شبیه پول نقد، عدم وابستگی به نهادهای ثالث مالی و در اختیار داشتن کنترل دارایی‌های شخصی، جایگزینی برای سرویس‌های پرداخت گران‌قیمت ویزا و مستر، اهداف اولیه شکل‌گیری بیت‌کوین و دنیای رمزارز بوده که تا حدی به آن دست یافته است؛ ولی تا رسیدن به نقطه آرمانی هنوز راه درازی پیش رو قرار دارد.

* مدیرعامل نوبیتکس