گروه بازار پول: جدیدترین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد نظام بانکی در سال گذشته مبلغ ۳۴۱ هزار و ۴۱۵ میلیارد تومان تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصادی پرداخت کرده است. این رقم در حالی در سال گذشته به بخش‌های مختلف اقتصادی پرداخت شده است که مبلغ ۲۹۱ هزار و ۹۲۷ میلیارد تومان آن مربوط به ۱۱ ماه نخست بوده که بر این اساس به طور متوسط ماهانه رقم ۲۶ هزار و ۵۳۸ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است. آمارهای بانک مرکزی بیانگر آن است که در اسفندماه مبلغ تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف اقتصادی افزایش ۴۹ هزار و ۴۸۷ میلیارد تومانی را تجربه کرده است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد این افزایش تسهیلات پرداختی دو دلیل اصلی دارد. نخستین موضوع دستورالعمل بانک مرکزی به بانک‌ها مبنی بر حمایت از واحد‌های تولیدی در راستای خروج غیر‌تورمی از رکود بوده است. دومین موضوع که عامل اصلی افزایش تسهیلات در اسفندماه سال گذشته بوده تاکتیک بانک‌ها برای جلوگیری از اختلاف آماری در ترازنامه بودجه است. با توجه به این که نسبت تسهیلات غیر‌جاری به تسهیلات جاری رقم بالایی است و باعث اختلاف آماری در تراز سالانه بانک‌ها می‌شود، با این تاکتیک بانک‌ها با استفاده از تمدید زمان بازپرداخت تسهیلات غیر‌جاری و رایزنی با صاحبان تسهیلات از برهم خوردن تناسب در ترازنامه سالانه خود جلوگیری می‌کنند که این موضوع باعث می‌شود آمار تسهیلات پرداختی در اسفندماه افزایش یابد.

بانک مرکزی در گزارشی عملکرد تسهیلات پرداختی بانک‌ها در سال ۱۳۹۳ را مورد بررسی قرار داده است که نتایج به دست آمده از این گزارش نشان می‌دهد تسهیلات پرداختی بانک‌ها طی ۱۲ ماه سال ۱۳۹۳ به بخش‌های اقتصادی ۳۴۱ هزار و ۴۱۵ میلیارد تومان بوده است که در مقایسه با ۱۲ ماه سال ۱۳۹۲ مبلغ ۱۰۵ هزار میلیارد تومان معادل ۵/ ۴۴ درصد افزایش یافته است.

نتایج به دست آمده از گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که از میان ۳۴۱ هزار و ۴۱۵ میلیارد تومان تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف اقتصادی، رقم ۲۵ هزار و ۵۸۳ میلیارد تومان مربوط به بخش کشاورزی بوده و ۵/ ۷ درصد از رقم کل تسهیلات را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که در سال ۱۳۹۲ رقم ۲۲ هزار و ۲۳۴ میلیارد تومان به بخش کشاورزی تسهیلات داده شده بود. همچنین در سال گذشته رقم ۱۰۶ هزار و ۴۹۲ میلیارد تومان معادل ۲/ ۳۱ درصد از کل تسهیلات، به بخش صنعت و معدن اختصاص یافته است. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد سیستم بانکی در سال ۹۲ رقم ۷۰ هزار و ۶۰۳ میلیارد تومان به بخش صنعت و معدن تسهیلات داده بود.

بر اساس آمارهای بانک مرکزی در سال گذشته ۷/ ۱۲ درصد کل تسهیلات ارائه شده مربوط به بخش بازرگانی بوده است. به طوری که این بخش در سال ۹۳ رقم ۴۳ هزار و ۳۰۷ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده که ۱۲ هزار و ۷۶۵ میلیارد تومان بیشتر از تسهیلات دریافتی در سال ۹۲ بوده است؛ اما بیشترین میزان تسهیلات پرداختی در سال ۹۳ مربوط به بخش خدمات بوده است. به طوری که ۶/ ۳۶ درصد از کل تسهیلات پرداختی به فعالیت‌های اقتصادی که رقمی معادل ۱۲۴ هزار و ۸۰۴ میلیارد تومان بوده است به این بخش اختصاص یافته است. بخش خدمات در سال ۱۳۹۲ رقمی معادل ۸۳ هزار و ۸۱۹ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده بود. علاوه بر این کمترین میزان تسهیلات پرداختی در سال ۱۳۹۳ مربوط به بخش متفرقه با رقم ۷۷۷ میلیارد تومان بوده است. این بخش در سال ۱۳۹۲ رقمی معادل ۳۱۷ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده بود.

گزارش بانک مرکزی بیانگر آن است که سهم تسهیلات پرداختی در قالب سرمایه در گردش در کلیه بخش‌های اقتصادی طی ۱۲ ماه سال ۱۳۹۳ مبلغ ۲۰۷ هزار میلیارد تومان معادل ۷/ ۶۰ درصد کل تسهیلات پرداختی است. همچنین از ۳۱۴ هزار و ۴۱۵ میلیارد تومان تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف اقتصادی رقمی معادل ۳۶ هزار و ۸۰۷ میلیارد تومان مربوط به ایجاد فعالیت اقتصادی بوده است که ۸/ ۱۰ درصد کل تسهیلات را شامل می‌شود. علاوه بر این کمترین هدف تسهیلات دریافتی از سوی بخش‌های مختلف اقتصادی مربوط به بخش تعمیر می‌شود. بخش‌های مختلف اقتصادی به منظور انجام تعمیرات در سال ۱۳۹۳ مبلغ ۷ هزار و ۱۳۴ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند که معادل ۱/ ۲ درصد کل تسهیلات دریافتی از نظام بانکی است.

افزایش ۵/ ۸۶ درصدی تسهیلات در اسفند

آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد کل تسهیلات پرداختی در ۱۱ ماه نخست سال ۱۳۹۳ رقمی معادل ۲۹۱ هزار و ۹۲۷ میلیارد تومان بوده است و در اسفندماه با افزایش ۴۹ هزار و ۴۸۴ میلیارد تومانی به رقم ۳۴۱ هزار و ۴۱۵ میلیارد تومان رسیده است. بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد به طور متوسط در ۱۱ ماه نخست سال گذشته در هر ماه رقمی معادل ۲۶ هزار و ۵۳۸ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است، اما در اسفندماه مبلغ ۴۹ هزار و ۴۸۴ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده است. این موضوع نشان می‌دهد در اسفندماه تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف اقتصادی در مقایسه با متوسط تسهیلات ماه‌های گذشته ۵/ ۸۶ درصد افزایش یافته است.

بررسی آمارهای منتشر شده از سوی بانک مرکزی بیانگر آن است که در حالی که بخش مسکن و ساختمان در ۱۱ ماه نخست سال گذشته به طور متوسط در هر ماه ۳ هزار و ۷۹ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده بود در اسفندماه مبلغ ۶ هزار و ۶۳۸ میلیارد تومان تسهیلات به این بخش از سوی سیستم بانکی پرداخت شده است. این موضوع نشان‌دهنده افزایش ۱۱۵ درصدی تسهیلات پرداختی به بخش مذکور در اسفندماه است. علاوه بر این بخش کشاورزی که در ۱۱ ماه نخست سال گذشته به طور متوسط ماهانه به‌مبلغ یک هزار و ۹۶۲ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده بود در اسفندماه مبلغ ۴ هزار میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند. این موضوع نشان‌دهنده افزایش ۱۰۴ درصدی تسهیلات به بخش کشاورزی در اسفندماه سال گذشته است.

همچنین آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در ۱۱ ماه نخست سال گذشته به‌طور متوسط در هر ماه به بخش صنعت و معدن مبلغ ۸ هزار و ۲۵۱ میلیارد تومان تسهیلات پرداخت شده بود که این میزان در اسفندماه به ۱۵ هزار و ۷۲۲ میلیارد تومان رسیده که نشان‌دهنده افزایش ۹۰ درصدی تسهیلات در این بخش است. علاوه‌بر این میزان تسهیلات پرداختی از سوی سیستم بانکی کشور به بخش خدمات در اسفندماه با افزایش ۸۳ درصدی به ۱۷ هزار و ۸۶۴ میلیارد تومان رسیده است. این در حالی است که تسهیلات پرداختی به بخش خدمات در ۱۱ ماه نخست سال گذشته به طور متوسط ماهانه ۹ هزار و ۷۲۱ میلیارد تومان بوده است. بر اساس آمارهای بانک مرکزی بخش بازرگانی که در ۱۱ ماه نخست سال گذشته به طور متوسط ماهانه مبلغ ۳ هزار و ۴۶۴ میلیارد تومان دریافت کرده بود، در اسفندماه سال گذشته مبلغ ۵ هزار و ۱۹۶ میلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده است.

دو دلیل افزایش تسهیلات در اسفند

در حالی که بر اساس آمارهای بانک مرکزی میزان تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف افزایش ۵/ ۸۵ درصدی را تجربه کرده است، این سوال مطرح می‌شود که چه اتفاقی رخ داده است که در ماه پایانی سال پرداخت تسهیلات افزایش یافته است. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد افزایش تسهیلات پرداختی در آخرین ماه سال گذشته دو دلیل اصلی دارد؛ نخستین موضوع به دستورالعمل بانک مرکزی به سیستم بانکی در مورد همکاری با دولت برای مقابله با خروج غیر‌تورمی از رکود و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی برمی‌گردد که ۲۰ اسفندماه سال گذشته ابلاغ شده است. بر اساس این دستورالعمل پرداخت تسهیلات به بخش‌های مختلف اقتصادی با دارا بودن شرایط خاص در اولویت نظام بانکی قرار گرفته است. از جمله این شرایط می‌توان به «واحد‌های تولیدی که تسهیلات دریافتی قبلی را در محل موضوع قرارداد تسهیلات اعطایی مصرف کرده‌اند»، «واحد‌های تولیدی که تعدیل نیرو نداشته و یا در صورت تعدیل نیرو، دریافت تسهیلات جدید این امکان را برای آنها فراهم می‌کند که شرایط بازگشت نیروهای تعدیل شده را فراهم کند» و « واحد‌های تولیدی که به دلیل عدم وصول مطالبات خود از دستگاه‌های اجرایی دولتی، شرکت‌های دولتی وابسته به دولت، نتوانسته‌اند تعهدات خود را در قبال شبکه بانکی کشور ایفا کنند» اشاره کرد.

بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد عامل اصلی افزایش تسهیلات در اسفندماه سال گذشته تاکتیک بانک‌ها برای جلوگیری از اختلاف آماری در ترازنامه بودجه خود است و در سال‌های گذشته نیز این موضوع تکرار شده است به طوری که بانک‌ها در اسفندماه ترازنامه سالانه خود را تنظیم می‌کنند و به طور طبیعی نسبت تسهیلات غیر‌جاری(مطالبات معوق، مطالبات مشکوک‌الوصول و مطالبات سوخت‌شده) به تسهیلات جاری بالا است. در این شرایط بانک‌ها با اقدامات و رایزنی با صاحبان این تسهیلات به آنها برای پرداخت مطالبات خود زمان می‌دهند و به این ترتیب تسهیلات غیر‌جاری به تسهیلات جاری تبدیل می‌شود. با این تاکتیک بانک‌ها با استفاده از تسهیلات کاغذی از برهم خوردن تناسب در ترازنامه سالانه خود جلوگیری می‌کنند که این موضوع باعث می‌شود آمار تسهیلات پرداختی در اسفندماه افزایش یابد؛ موضوعی که در نهایت منجر به تزریق منابع مالی به اقتصاد نمی‌شود و تجربه سال‌های گذشته نشان داده رقم تسهیلات پرداختی به بخش‌های مختلف اقتصادی در ماه‌های نخست سال آینده کاهش یافته است.

اعطای وام‌های کاغذی