دنیای اقتصاد: شاخص بازار ارز ایران روز گذشته با قیمت ۳۵۳۵ تومان معامله شد تا بیشترین افت یک روزه از ۱۰ آذرماه رقم خورده باشد. فعالان بازار افت ۳۰ تومانی قیمت دلار در روز سه‌شنبه را ناشی از «عرضه ارز توسط صرافی‌های بانک‌ها»، «لحن مثبت باراک اوباما در آخرین اعلام موضع» و «کاهش اختلاف نرخ فروش آتی دلار با نرخ فروش نقدی این ارز بین بازیگران غیررسمی» عنوان می‌کنند؛ گرچه بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که مهم‌ترین عامل عقبگرد دلار در بازار، «کاهش حجم معاملات» است.

نرخ رسمی به مرز 2714 تومان نزدیک شد

گروه بازار پول: دلار روز سه‌شنبه تغییر سطح داد تا با قیمت‌هایی پایین‌تر از ۳۵۵۰ تومان معامله شود، مهم‌تر اینکه افت ۳۰ تومانی چهارمین روز هفته بیشترین کاهش ثبت شده برای شاخص بازار ارز در طول یک ماه گذشته است. برخی از بازیگران بازار، افت ارزش دلار را ناشی از «عرضه ارز توسط برخی از صرافی‌های بانک‌ها»، «صحبت‌های باراک اوباما» و «کاهش اختلاف نرخ فروش آتی دلار با نرخ فروش نقدی این ارز بین بازیگران غیررسمی» عنوان کردند.

دومین روز کاهش

قیمت دلار در چهارمین روز آذرماه برای دومین روز متوالی کاهش پیدا کرد تا بهای این ارز با بیشترین کاهش یک ماه اخیر مواجه شود. روز سه‌شنبه دلار معاملات خود را با قیمت ۳۵۶۰ تومان آغاز کرد که افتی ۵ تومانی نسبت به روز دوشنبه داشت؛ اما این پایان کاهش بهای شاخص بازار ارز در این روز نبود و دلار تا ساعت ۱۲ ظهر به قیمت ۳۵۵۰ تومان رسید و بعد تا ساعت ۳ بهای ۳۵۳۵ تومان را ثبت کرد. با ثبت قیمت ۳۵۳۵ تومان کاهشی ۳۰ تومانی نسبت به روز دوشنبه رقم خورد که بیشترین افت از ۱۰ آذرماه بود. با کاهش قیمت دلار در بازار، سکه نیز با کاهش مواجه شد. بهای هر سکه بهار آزادی سه‌شنبه از کانال ۹۹۰ هزار تومان خارج و وارد کانال ۹۸۰ هزار تومان شد. در این روز هر سکه بهار آزادی با بهای ۹۸۵ هزار تومان معامله شد که کاهشی ۱۰ هزار تومانی نسبت به روز دوشنبه داشت. بهای جهانی اونس نیز دوشنبه با ۱۳ دلار افت مواجه شده بود.

عوامل افت دلار

گروهی از فعالان بازار ارز «عرضه ارز برخی از صرافی‌های بانک‌ها»، «صحبت‌های باراک اوباما» و «کاهش قیمت نرخ فروش دلار آتی بین بازیگران غیررسمی» را از عوامل اثرگذار بر کاهش قیمت دلار عنوان کردند. به گفته برخی از فعالان از ساعت میانی روز گذشته برخی از صرافی‌های بانک‌ها به فروش ارز پرداختند تا دلار در مسیر کاهشی قرار بگیرد.

گروهی از فعالان عامل اثرگذار بر روند قیمتی دو روز اخیر را صحبت‌های رئیس‌جمهور آمریکا و تغییر لحن نسبی این کشور نسبت به ایران عنوان کردند. به‌نظر می‌رسد انتشار گفته‌های باراک اوباما در روز دوشنبه که تغییر لحن نسبی را در بر داشت، اثر مثبتی بر بازار داشته است. در این بین بخش دیگری از فعالان هم سخنان رئیس کل بانک مرکزی مبنی بر تعدیل تقاضا در ماه ژانویه را به‌عنوان یک عامل کاهشی دیگر قلمداد کردند؛ اما گروهی دیگر از فعالان بازار کاهش اختلاف نرخ فروش آتی دلار با نرخ فروش نقدی این ارز را مهم‌ترین عامل افت شاخص بازار ارز دانستند. در روزهای ابتدایی زمستان و حتی در اکثر روزهای یک ماه گذشته، نرخ فروش آتی بازیگران غیررسمی اختلاف ۷ تا ۱۵ تومانی با نرخ فروش نقدی داشت، امری که نشان‌دهنده انتظار بازیگران غیررسمی برای افزایش بیشتر نرخ ارز بود، اما روز سه‌شنبه، اختلاف این دو نرخ به حدود ۲ تا ۳ تومان رسید. به‌نظر می‌رسد انتظار بازیگران برای ورود دلار به سطوح بالاتر تعدیل شده است. فعالان بازار کاهش اختلاف نرخ فروش آتی با نرخ فروش نقدی را ناشی از کاهش حجم معاملات بزرگ بازیگران غیررسمی بازار ارزیابی می‌کردند. در این بین، برخی کاهش حجم معاملات را به عوامل بیرونی و برخی دیگر این موضوع را به عوامل درونی نسبت می‌دهند. بعضی از بازیگران علت کاهش حضور و فعالیت معامله‌گران بزرگ را - که معمولا نرخ‌های فروش آتی و معاملات مدت دار بازار را تعیین می‌کنند - به ریسک‌های بیرونی بازار نسبت می‌دهند، در حالی که شمار دیگری از فعالان کاهش حضور معاملاتی آنها را ناشی از کاهش انتظار این افراد برای تداوم افزایش نرخ ارز می‌دانند؛ یعنی عوامل درونی عرضه و تقاضا و بالا رفتن ریسک معاملات موجب کاهش حضور فعال این گروه در بازار شده است.

جهت‌گیری بازار ارز

اما بررسی وضعیت بازار در روزهای اخیر نشانگر آن است که عرضه ارز صرافی بانک‌ها و صحبت‌های اوباما عامل اصلی افت قیمتی دلار نبوده بلکه حضور کمرنگ معامله‌گران بزرگ عامل اصلی ریزش قیمتی شاخص بازار ارز بوده است. در روزهای قبل نیز برخی ازصرافی‌های بانک‌ها اقدام به فروش ارز کرده بودند، اما قیمت‌های بازار با تغییرات چندانی مواجه نشده بود و دلار به نوسان در بالای سطح ۳۵۵۰ تومان ادامه داده بود. این در حالی است که حجم ارز فروخته شده برخی از صرافی‌های بانک‌ها در روز سه‌شنبه کمتر از روزهای قبل بود. از سوی دیگر با وجود دریافت سیگنال مثبت بازار از تغییر لحن صحبت‌های رئیس‌جمهور آمریکا، به‌نظر می‌رسد عامل اصلی افت بی‌سابقه دلار در ۳۰ روز گذشته را بیشتر باید در سمت عرضه و تقاضای بازار و عامل سوم «کاهش حجم معاملات» دنبال کرد.

با این حال در رابطه با این عامل سوم دو فرض مطرح می‌شود؛ اگر کاهش حضور معامله‌گران تحت‌تاثیر برخی عوامل بیرونی باشد، روند فعلی قیمتی دلار موقت خواهد بود و با بازگشت این بازیگران نرخ ارز بار دیگر تحت‌تاثیر معاملات آنها قرار خواهد گرفت؛ اما بر مبنای فرض دوم، کاهش حجم معاملات ناشی از کاهش انتظارات فعالان برای تداوم افزایش نرخ است. در واقع اگر کاهش نوسانات و بالاتر رفتن ریسک معاملات عامل اصلی افت حجم معاملات باشد، این نشانگر بازگشت ثبات به بازار و نوسان دلار در یک محدوده مشخص قیمتی خواهد بود.

افزایش مکرر نرخ رسمی

دیگر خبر مهم سه‌شنبه این بود که بانک مرکزی در چهارمین روز هفته برای اولین بار پس از روز شنبه، نرخ رسمی دلار را افزایش داد. این نهاد در این روز نرخ رسمی دلار را ۲۷۱۳ تومان و ۹ ریال اعلام کرد که افزایشی ۳۱ ریالی نسبت به روز دوشنبه نشان می‌داد. به این ترتیب افزایش نرخ رسمی دلار در هفته جاری حدود ۶۷ ریال بوده است. به‌نظر می‌رسد با کاهش نوسانات دلار از پنج‌شنبه هفته گذشته روند قیمت‌گذاری نرخ رسمی دلار با شیب تندتری دنبال شده است.