گروه بازار پول - عضو شورای فقهی بانک مرکزی با اشاره به ویژگی‌های اوراق خزانه اسلامی و امکان جایگزینی آن با اوراق مشارکت بانک مرکزی، گفت: دستورالعمل‌های اجرایی این اسناد خزانه اسلامی در خزانه‌داری کل در حال تهیه است.

سید عباس موسویان در گفت‌وگو با فارس، با اشاره به لحاظ شدن انتشار اوراق خزانه اسلامی در لایحه بودجه سال آینده، اظهار کرد: این اوراق از نظر ماهیت و نوع قرارداد و بازدهی با اوراق مشارکت بانک مرکزی تفاوت دارد.
وی افزود: اوراق خزانه اسلامی در واقع بر پایه بدهی‌های دولت روی پیمانکاری‌ها و پروژه‌های عمرانی که پیمانکاران آن را اجرا کرده و دولت به آنها بدهکار است و در آن شرایط برای بدهی‌های دولت به بخش خصوصی جهت خرید کالا و خدمات اوراق قابل‌خرید و فروش در بازارهای مالی منتشر می‌کنند.
این عضو شورای فقهی بانک مرکزی تصریح کرد: به این اوراقی که در قبال بدهی دولت به پیمانکارها و بخش خصوصی منتشر و قابل‌خرید فروش است، اسناد خزانه گفته می‌شود؛ علت این نامگذاری این است که اسناد توسط خزانه‌داری کل منتشر می‌شود و اوراق مشارکت توسط دستگاه‌های دولتی انتشار می‌یابد.
وی افزود: اوراق خزانه اسلامی توسط خزانه‌داری کل کشور منتشر و بر پایه بدهی‌های دولت به پیمانکارها و بخش خصوصی در قبال خرید خدمات پیمانکاری است؛ این اوراق بازدهی کاملا مشخص و تعریف‌شده‌ای دارد و سود علی‌الحساب ندارد.
موسویان با بیان اینکه سود اوراق خزانه اسلامی براساس نرخ تنزیلی در بازار معامله و سود‌آن قطعی و مشخص است، تصریح کرد: مقدار سود در زمان انتشار اوراق مشخص می‌شود و نیازی به تعیین سود علی‌الحساب نیست.
وی در پاسخ به این سوال که تعیین سود ثابت مشکلی از لحاظ شرعی ایجاد نخواهد کرد، گفت: تصور اشتباهی برای بسیاری افراد به وجود آمده که آنها فکر می‌کنند سود ثابت ربا است، در حالی که از نظر فقه اسلامی محور قرارداد است و اگر قرارداد قرض باشد، سود ثابت و متغیر ربا است. عضو شورای فقهی بانک مرکزی تصریح کرد: اگر قرارداد قرض نبوده و از نوع شرکت، اجاره، بیع یا سلف باشد، سود ثابت ربا نیست؛ در واقع در صورت ثابت بودن سود، نمی‌توان سود را ربوی دانست؛ بلکه نوع قرارداد تعیین‌کننده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه قرارداد اسناد خزانه اسلامی براساس فروش دین و بیع دین تعیین می‌شود و قرض نیست و سود ثابت آن ربا محسوب نمی‌شود. موسویان در پاسخ به این سوال که آیا انتشار این نوع اوراق پیشنهاد شورای فقهی بانک مرکزی بود؟ گفت: این یکی از موضوعاتی بود که در سه سال اخیر هم در شورای فقهی بانک مرکزی بررسی و تصویب شده و هم در کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار بررسی و تایید شده است.
وی اظهارکرد: این ابزار هم در بازار پول و سیستم بانکی و هم در بازار سرمایه می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و به همین دلیل بانک مرکزی و سازمان بورس راهکارهای اجرایی آن را بررسی کرده‌اند. موسویان با بیان اینکه دستورالعمل اجرایی این اوراق قرار بود در خزانه‌داری کل تدوین شود، گفت: تا آنجا که بنده مطلع هستم دستورالعمل‌های اجرایی این اسناد خزانه اسلامی در خزانه‌داری کل در حال تهیه است و بنده هم برای تدوین آن چند جلسه حضور داشتم.
وی در پاسخ به این سوال که در صورت انتشار اوراق خزانه اسلامی، بانک مرکزی دیگر اوراق مشارکت منتشر نخواهد کرد؟ اظهار کرد: این اوراق ابزاری است که می‌تواند، جایگزین «اوراق مشارکت بانک مرکزی» شود و البته امکان جایگزینی با اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها، شهرداری‌ها و بخش خصوصی ندارد.
عضو شورای فقهی بانک مرکزی تصریح کرد: بانک مرکزی اوراق مشارکت را در راستای سیاست‌های پولی خود اجرا می‌کرد و اوراق خزانه می‌تواند، جایگزین آن شود؛ بانک مرکزی می‌تواند به جای انتشار اوراق مشارکت، از اوراق خزانه اسلامی برای اعمال سیاست کنترل نقدینگی استفاده کند. وی با اشاره به کارکردهای اوراق خزانه اسلامی گفت: یکی از کارکردهای این اوراق پوشش ریسک تامین مالی فعالان اقتصادی توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری است و همچنین می‌تواند به عنوان ابزار پولی برای بانک مرکزی مورد استفاده قرار گیرد.
موسویان شرط لازم استفاده از اوراق خزانه اسلامی توسط بانک مرکزی را شکل‌گیری بازار این اوراق عنوان کرد و افزود: باید مدتی این اوراق منتشر شود، تا برای آن بازاری شکل گرفته و بانک مرکزی با ورود و خروج از آن، بتواند سیاست پولی خود را اعمال کند.