سلسله مطالبی که در این ستون عرضه می‌شود،‌ مجموعه‌ای از اطلاعات عمومی بیمه‌های بازرگانی است که از جلد اول کتاب دانستنی‌های بیمه تالیف آقای علی‌اعظم محمد بیگی برگزیده شده است. قاعده نسبی شرطی در بیمه‌نامه است که متقاضی بیمه را از کم‌بیمه‌گی باز می‌دارد. نرخ حق بیمه را بیمه‌گر معمولا، با این فرض تعیین می‌کند که مبلغ بیمه پیشنهاد شده برای مال مورد نظر با ارزش واقعی آن مال برابر باشد. اما بیمه‌گذاران، با علم به احتمال بسیار اندک وقوع خسارت کلی، معمولا مبلغ بیمه را کمتر از ارزش واقعی مال بیمه شده اعلام می‌کنند. چون در صورت نپرداختن حق بیمه متناسب با ارزش اموال، ساز و کار بیمه درست عمل نخواهد کرد در بیمه‌های اموال معمولا، قاعده نسبی اجرا می‌شود.

طبق قاعده نسبی، برای مثال، یک اتومبیل ۱۰۰میلیون ریالی که به ارزش ۸۰میلیون ریال بیمه شده است، اگر ۱۰میلیون ریال خسارت ببیند بیمه‌گر ۸۰درصد این خسارت را (یعنی به اندازه نسبت ارزش بیمه شده اتومبیل به ارزش واقعی آن) خواهد پرداخت. بیمه‌گران معمولا اعمال قاعده نسبی را برای اطلاع بیمه‌گذار در بیمه‌نامه درج می‌کنند.

اگر مالی با مبلغ بیمه‌ای که کمتر از قیمت واقعی آن است بیمه شده باشد بیمه‌گر فقط به اندازه نسبت مبلغ بیمه به قیمت واقعی مال، مسوول پرداخت خسارت خواهد بود (شرط قاعده نسبی در بیمه‌نامه آتش‌سوزی).

کارشناسان مستقل خسارت

اصطلاح مشابه: ارزیاب خسارت

کارشناس مستقل خسارت، شخص متخصص و کارآزموده‌ای است که در ازای دریافت حق‌الزحمه از بیمه‌گر یا بیمه‌گزار، علت و یا مقدار خسارت را بررسی و گزارش می‌کند.

در ایران، موسسه ارزیابی خسارت نقش کارشناس مستقل خسارت را دارند زیرا می‌توانند به نمایندگی از بیمه‌گر یا بیمه‌گزار، به بررسی علت و مقدار خسارت و مذاکره با طرف دیگر، برای حل و فصل آن، بپردازند. البته شرکت‌های بیمه بررسی خسارت جزئی و روزمره را معمولا به کارشناسان تحت استخدام خود واگذار می‌کنند.

کارمزد

کارمزد را نماینده یا کارگزار بیه درازای فروش بیمه یا انجام امور مربوط به آن، مانند صدور بیمه‌نامه، از بیمه‌گر دریافت می‌کند. کارمزد برابر با درصدی از حق بیمه هر بیمه‌نامه است و در حال حاضر، آن را نهاد نظارتی بیمه،یعنی بیمه مرکزی ایران، معین می‌کند. برای مثال، کارمزد فروش بیمه آتش‌سوزی برای واحد مسکونی، حداکثر ۲۵درصد حق بیمه آن است.

کم‌بیمه‌گی، اضافه بیمه‌گی

کم‌بیمه‌گی آن است که مبلغ بیمه اعلام شده از طرف متقاضی بیمه، کمتر از ارزش واقعی مال بیمه شده (مانند ساختمان) باشد و بنابراین، برای جبران خسارت احتمالی آن کافی نخواهد بود. با توجه به تعداد زیاد خسارات جزئی، در مقایسه با خسارت کلی اموال، وجود کم‌بیمه‌گی باعث می‌شود بیمه‌گر، بیشتر از حق بیمه‌های دریافتی، خسارت بپردازد. بیمه‌گران برای مقابله با این وضع، قاعده نسبی را اعمال می‌کنند.