*خشایار امینی

جمعه هفته گذشته (سی‌ام مارس ) در حدود ساعت ۱۷ به وقت اروپای مرکزی دلار بدون انکه خبر اقتصادی خاصی منتشر شود بصورت ناگهانی در برابر اکثر ارزهای اصلی ضعیف شد. این موج که به دلیل اعلام خبری در رابطه با روابط اقتصادی چین و آمریکا به وجود آمد بهانه‌ای شد تا نگاه عمیق‌تری به روابط اقتصادی، سیاسی چین و آمریکا بیاندازیم. خبری که روز جمعه بازار را دچار شک کرد این بود که مقامات رسمی‌‌آمریکا اعلام کردند که دیگر واردات کاغذ گلاسه (Glossy Paper) از چین را از قوانین ضد یارانه (anti-subsidy laws.) معاف نخواهند کرد. حجم دلاری واردات این محصول به خاک آمریکا از چند ۱۰۰‌میلیون دلار بالاتر نیست و از آنجایی که این رقم چندان رقم بالایی نیست پر واضح است تاثیر اقتصادی این خبر موجب تضعیف دلار نشده است بلکه علت اصلی تضعیف دلار نگرانی بازار از براه افتادن دوران نزاع اقتصادی میان چین و آمریکا می‌‌باشد. کالاهای چینی که به برکت ارزش پایین یوان، در بازار‌های اروپا و آمریکا (و دیگر نقاط جهان) بسیار ارزان‌تر از کالاهای رقیب می‌‌نمایند مزاحمت بسیاری برای تولیدکنندگان این کشورها به وجود آورده‌اند و چندین سال است که کشور‌های دست به گریبان این مشکل علی‌الخصوص آمریکا که مسبب یک سوم کسری تجاری‌اش را چین می‌داند به روش‌های مختلف منجمله سهمیه‌بندی و وضع تعرفه سعی در موازنه تجاری دارند که البته چندان موفق نبوده‌اند. سوال این است که چرا آمریکا نمی‌‌تواند قاطعانه عمل کند و به یکباره از ورود کالاهای ارزان قیمت چینی جلوگیری کند؟ و یا به عبارت دیگر هراس آمریکا از درگیری با چین در چیست ؟ از آنجا که یکی از دلایل اصلی مساله دلار است (که در این باب بیشتر سخن گفته خواهد شد) درک این موضوع کمک شایانی به فعالان بازار ارز جهت درک رفتار دلار در روزهایی مثل جمعه گذشته می‌‌کند.

۱ -اهرم‌های سیاسی:

چین و آمریکا اختلافات سیاسی بسیاری دارند و بعد از فروپاشی شوروی سابق بسیاری چین را رقیب اصلی آمریکا می‌‌دانند.

تقریبا تمامی ‌‌کشورهایی که با آمریکا روابط تیره‌ای دارند با چینی‌ها روابط خوبی دارند و چین از این مساله به عنوان اهرم فشار به آمریکا استفاده می‌‌کند. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند حمایت از کره شمالی و ایران در موقعیت کنونی از طرف چین نوعی رقابت با آمریکا بوده است و در سال‌های گذشته با توجه به مشکلات آمریکایی‌ها در عراق آنان چندان علاقه‌ای به در گیر شدن با چینیها نداشتند و ظاهرا به جای باج سیاسی (کنار آمدن بر سر مساله کره شمالی) ترجیح دادند باج اقتصادی بدهند (رضایت به ارزش پایین یوان) اما با توجه به حل شدن نسبی مساله کره شمالی و رساندن کار پرونده ایران به شورای امنیت بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که آمریکا دیگر چندان نگران اختلافات سیاسی‌اش با چین نیست و بعد از چند سال به‌یاد منازعات اقتصادیشان افتاده است. آیا این تحلیل درست است؟ از مسائل و مذاکرات پشت پرده ما اطلاعی نداریم اما با استفاده از دانش تحلیل معکوس (نگاه کردن به وقایع و نتیجه‌گیری‌) می‌‌توان استنباط کرد که این نگاه درست است و هرچه آمریکا از بابت کره شمالی، عراق و مساله هسته‌ای ایران آرامش بیشتری کسب کند انرژی بیشتری برای حل اختلافات اقتصادی خود با چین دارد.

۲ - اهرم‌های اقتصادی:

جدای از اهرم‌های سیاسی چین قدرت بسیاری برای فشار اوردن به آمریکا در عرصه اقتصادی دارد. این کشور دارای بالاترین ذخایر ارزی دلار در جهان است که چیزی در حدود رقم افسانه‌ای یک‌هزار میلیارد دلار می‌‌باشد که تنها تبدیل قسمتی از آن به ارزهای دیگر یا طلا موجب تضعیف شدید دلار خواهد شد. مدت زمان بسیاری است که مقامات بانک مرکزی چین گاه و بیگاه دم از تغییر ذخایر ارزی (Reserve diversification) خود می‌‌زنند و هر بار نیز دلار با موج نزولی خود به این سخنان واکنش نشان می‌‌دهد.

به عنوان نمونه تضعیف شدید دلار در روز ۲۴ نوامبر ۲۰۰۶ (جمعه شکرگزاری) به دنبال سخنان رییس بانک مرکزی دال بر تبدیل مقداری از دلارهای موجود به دیگر ارزها بود.

تاثیر چین بر ارزش دلار به حدی است که بعضی از تحلیلگران پا را از مرز عقل فراتر گذاشته‌اند و اینگونه می‌‌اندیشند و می‌‌نویسند که ارزش دلار در چین تعیین می‌‌شود. البته که این دید اشتباه است اما تاثیر سیاست‌های بانک مرکزی چین بر دلار را نمی‌‌توان انکار کرد.

چشم‌انداز:

با توجه به حل شدن نسبی مساله کره شمالی و یا حداقل متفق‌القول شدن آمریکا و چین در این داستان در صورتی که بر سر مساله ایران نیز چینی‌ها و آمریکایی‌ها به تفاهم برسند و یا این مساله به نوعی حل شود و به عبارت دیگر این اهرم چندان اهرم پرقدرتی برای چینی‌ها نباشد که احتمال آن نیز چندان دور از ذهن نیست آمریکایی‌ها با فراغ بال جنگ اقتصادی خود با چین را شروع می‌‌کنند و احتمالا از ایجاد تعرفه بر کالاهای چینی شروع خواهند کرد و چینی‌ها نیز برای تلافی جویی دلار‌های خود را خواهند فروخت و آن را ارزان می‌‌کنند و از آنجایی که آمریکا چندان نگران این موضوع (کاهش ارزش دلار) نیست احتمالا بازنده نهایی چین خواهد بود و دلار و نه آمریکا.

www.faraforex.com