گروه بازار پول- بانک مرکزی ضمن بخشنامه‌ای به بانک‌های دولتی، غیردولتی، شرکت دولتی پست بانک و موسسه اعتباری توسعه، نسخه جدید «آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان» مصوب شورای پول و اعتبار در سال جاری را ابلاغ کرد. بر اساس این بخشنامه: بانک‌ها مجاز نیستند بیش از آنچه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به موجب دستورها یا آیین‌نامه‌های خاص تعیین می‌کنند،‌ به اشخاص حقیقی یا حقوقی، تسهیلات یا اعتبار اختصاص دهند.

بانک مرکزی در این بخشنامه فلسفه وجودی این حکم قانونی را که کمابیش در اکثرکشورهای دنیا مورد توجه است، امکان تخصیص منابع بانکی به تعداد بیشتری از آحاد جامعه، تنوع بخشی بیشتر به سبد اعتباری بانک‌ها و به حداقل رساندن زیان‌های ناشی از تمرکز منابع بانک‌ها حول یک شخص یا گروهی از اشخاص مرتبط با یکدیگر که به تعبیری ذی‌نفع واحد تلقی می‌شوند عنوان کرده است.

بانک مرکزی اضافه کرده است: مراجع نظارت بانکی مراقبت می‌کنند که اولا تسهیلات و تعهدات قابل اعطا به هر ذی نفع واحد، حداقل و حداکثر معینی داشته باشد و ثانیا مجموعه تسهیلات و تعهداتی که از حد مشخصی بیشتر هستند و در ادبیات بانکی موسوم به تسهیلات و تعهدات کلان می‌باشند، بخش محدودی از منابع بانک‌ها را به خود تخصیص دهد.

بانک مرکزی از سال ۱۳۸۲، مقرراتی تحت عنوان «آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان » تدوین و ابلاغ کرد که طی آن بانک‌ها موظف شدند تا سقف مشخصی از منابع خود را- چه به لحاظ فردی و چه از حیث جمعی- به تسهیلات و تعهدات کلان تخصیص دهند. در حال حاضر این بانک با توجه به تغییر شرایط و اقتضائات و حصول تجربه ناشی از اجرای قریب به یک دهه مقررات مذکور، اقدام به بازنگری آیین‌نامه مذکور و تدوین نسخه جدید آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان کرده است.

به استناد مواد ۲۰ و ۲۱ این آیین‌نامه، هر بانک یا موسسه اعتباری موظف است ظرف مدت ۶ ماه پس از تاریخ ابلاغ آیین‌نامه وضعیت خود را با مفاد آن تطبیق دهد. پس از گذشت دوره زمانی مذکور و به طور مشخص از تاریخ دهم بهمن ماه امسال نسخه جدید آیین‌نامه تسهیلات و تعهدات کلان لازم‌الاجرا است.

حدود تسهیلات کلان

بانک مرکزی در این ابلاغیه عنوان کرده که «نسبت مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته موسسه اعتباری به تسهیلات و تعهدات به هر ذی‌نفع واحد نباید کمتر از پنج برابر شود. به این ترتیب که میزان تسهیلات و تعهدات قابل اعطا یا ایجاد توسط موسسه اعتباری به هر ذی‌نفع واحد، حداکثر معادل ٢٠ درصد مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته آن موسسه اعتباری باشد.

همچنین مجموع میزان تسهیلات و تعهدات کلان موسسه اعتباری باید حداکثر معادل پنج برابر مجموع سرمایه پرداخت شده و اندوخته آن موسسه اعتباری باشد.

در مواردی که میزان تسهیلات مورد تقاضای یک ذی‌نفع واحد بیش از حدود تعیین شده در این آیین نامه باشد، موسسه اعتباری می‌تواند با رعایت حدود مقرر، از روش اعطا ی تسهیلات به صورت مشترک (سندیکایی، کنسرسیومی و یا روش‌های مشابه) استفاده کند.