واکنش بازار به حذف ارز مسافری

عکس: آکو سالمی

گروه بازار پول- مسعودرضا طاهری: همزمان با افزایش قیمت طلا در بازارهای جهانی نرخ فروش سکه در بازار داخلی نیز با افزایش مواجه شد.همزمان چشم‌انداز سرازیر شدن تقاضای ارز مسافری به بازار موجب بالا رفتن قیمت دلار شد. از غروب چهارشنبه بهای جهانی طلا در بازارهای جهانی از ۱۶۰۰ دلار گذشت این قیمت تا بعداز ظهر روز گذشته تا ۱۶۲۳ دلار افزایش یافت.دلیل عمده این افزایش در کنار عواملی همچون نگاه‌های مثبت به حمایت آلمان برای اعطای وام به اسپانیا خبری است که غروب این روز در خبرگزاری رویترز انتشار یافت؛ بنابراین گزارش اولدنوتنی(EWALD NOWOTNY) سیاست‌گذار پولی بانک مرکزی اروپا اعلام کرد که این بانک به منابعی دسترسی پیدا کرده که سرمایه بانک مرکزی اروپا را برای کمک به رفع بحران بدهی‌ها تامین می‌کند. این اظهارات باعث افزایش نرخ برابری یورو در مقابل دلار آمریکا تا ۲۳/۱ شد که همراستا با تقویت قیمت طلا، افت ارزش دلار را در بازارهای جهانی نسبت به روزهای اخیر سبب شد.در ادامه این وضعیت روز پنج‌شنبه نیز رییس بانک مرکزی اروپا طی یک سخنرانی تعهد داد که ارزش یورو را در برابر سایر ارزهای عمده جهان به ویژه دلار پشت سبز حفظ کند. ماریو مونتی دراگی طی سخنرانی خود خبر داد که سیاست‌گذاران پولی به احتمال زیاد با مداخله در نرخ اوراق قرضه، هزینه استقراض دراسپانیا وایتالیا را افزیش خواهند داد و تا دو هفته آینده ارزش یورو به مراتب افزایش خواهد یافت. با اعلام برخی مواضع و تعهد وی به حفظ ارزش یورو برخی از سرمایه‌گذاران به شرط بندی در مورد موفقیت بانک مرکزی اروپا پرداختند. افزایش سرمایه بانک‌های مرکزی اروپا با اعمال برخی مداخلات در نرخ بازدهی اوراق قرضه راهکار تازه‌ای است که به نظر می‌رسد بانک‌های اروپایی را توانمندتر ساخته و قدرت حمایتی آنان را در بخش‌های مختلف اقتصادی بالاتر ببرد.

این راهکار به قدری مورد توجه قرار گرفته که با وجود تمامی نگرانی‌های غالب بر فضای اقتصادی اروپا توانسته چشم‌انداز مصرف کالاهای پایه از جمله نفت را افزایش دهد. قیمت طلا نیز در سایه بالارفتن قدرت برابری یورو در مقابل دلار آمریکا افزایش یافته است. قیمت طلا روز گذشته پس از دسترسی به نرخ ۱۶۲۶ دلار تا ساعت ۳ بعد از ظهر به ۱۶۲۳ دلار رسید که نسبت به قیمت غروب چهارشنبه حداقل ۲۰ دلار افزایش داشته است.

افزایش ۲۲ هزار تومانی قیمت سکه

در این راستا قیمت سکه در بازارروز پنج‌شنبه تا ۷۳۷ هزار تومان بالارفت که در مقایسه با نرخ ۷۱۵ هزار تومانی بعدازظهر چهارشنبه تقریبا ۲۲ هزار تومان گران شد.

قیمت سکه طرح قدیم نیز ۱۹ هزار تومان افزایش تا ۷۳۹ هزار تومان بالارفت. نیم سکه ۸ هزار تومان و ربع سکه ۵ هزار تومان گران شدند و به ترتیب ۳۶۸ هزار تومان و ۱۸۷ هزار تومان فروخته شدند. سکه گرمی نیز که به طور کلی افزایش خاصی را طی ماه‌های گذشته به خود ندیده بود، طی این روزها تا ۱۱۱هزار تومان افزایش داشته است. در بازار طلا همچنین قیمت هر مثقال طلای ۱۷ عیار بدون اجرت ساخت ۹۷۰۰ تومان گران شد و به ۳۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. قیمت هر گرم طلای ۱۸ عیار هم ۲۲۳۹ تومان افزایش قیمت داشت و از ۷۵ هزار تومان بالاتر رفت.

مقایسه قیمت‌های هفتگی

قیمت سکه در روز پنج‌شنبه هفته گذشته نسبت به پنج‌شنبه هفته قبل ازآن، ۴/۴ درصد افزایش ثبت کرده است. سکه طرح قدیم در این مدت ۴/۳ درصد، نیم سکه ۲/۴ درصد و ربع سکه ۹/۳ درصد افزایش داشته اند. در این مدت همچنین هر گرم طلای ۱۸ عیار بدون اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده تقریبا ۲/۴ درصد افزایش یافته است. متوسط ۴ درصد نرخ رشد قیمت اقلام سکه در حالی است که در هفته مورد نظر قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی تنها ۳/۲ درصد تقویت شده است.

چشم‌انداز افزایش تقاضای ارز مسافری به بازار

روز پنج‌شنبه قیمت هر دلار آمریکا در ادامه نوسان‌های شدید، تمایل رسیدن دوباره به نرخ ۲ هزار تومان را از خود نشان داد.

از روز چهارشنبه با مطرح شدن پیشنهاد حذف سهمیه ارز مسافری در مجلس، بلافاصله قیمت دلار در بازار آزاد افزایش یافت. در همان روز قیمت دلار تا محدوده ۱۹۳۰ تومان بالا رفت. روز پنج‌شنبه، اما قیمت دلار به نرخ‌های متفاوتی در سطح بازار اعلام شد. قیمت‌های ۱۹۹۰ تومان، ۱۹۸۰ تومان، ۱۹۶۰ تومان و ۱۹۵۷ تومان برای دلار اعلام شد. با ملاحظه کمترین میزان آن در سطح ۱۹۵۷ تومان، حداقل ۲۹ تومان افزایش قیمت را می‌توان برای دلار در این روز در نظر گرفت. در عین حال در صورتی که قیمت ۱۹۹۰ تومان را برای آن در نظر بگیریم، دلار در روز پنج‌شنبه تقریبا ۶۰ تومان افزایش قیمت داشته است.

واقعیت غیرقابل انکار این است که با حذف سهمیه دلار مسافری تقاضای موجود به ویژه در فصل تابستان مستقیما به بازار سرازیر می‌شود. بر اساس اظهارات کارشناسان در زمانی که دلار مسافری با سهمیه ۲۰۰۰دلاری در اختیار مسافران قرار می‌گرفت، تخمین زده می‌شد که سالانه ۱۰ میلیارد دلار به نرخ دولتی به مسافران سهمیه داده شود. بعد‌ها این سهمیه به حداکثر ۱۰۰۰دلار برای مسافت‌های دور اختصاص یافت و برای سایر مناطق و کشورهای همسایه ۴۰۰ دلار در نظر گرفته شد.

پس اینکه مقرر شد تا این سهمیه در گیت خروجی داده شود، عملا میزان ارز مسافری اعطا شده تا حدود زیادی واقعی بوده است. از این رو بر اساس برخی محاسبات کارشناسان با خذف سهمیه ارز مسافری، ماهانه تا ۲۰۰ میلیون دلار تقاضای خرید دلار مسافری در بازار افزایش می‌یابد که موجبات افزایش قیمت دلار را فراهم می‌آورد. افزایش قیمت دلار بازار با این شیوه در حالی است که پیش‌تر، برخی نسبت به اعطای دلار دولتی ۱۲۲۶ تومانی به مسافرانی که قصد دارند درآمدهای ملی را خرج تفریح در کشورهای خارجی بکنند، انتقادات شدیدی داشته‌اند. در این میان رییس بنیاد شهید در اظهارنظری اعلام کرده بود که سالانه ۵ میلیارد دلار ارز مسافری با قیمت دولتی خرج تفریح برخی مسافران ایرانی در خارج از کشور می‌شود. در صورتی که این رقم با آمارهای بانک مرکزی تطابق داشته باشد، با حذف سهمیه دلار مسافری، تقریبا همین میزان تقاضا وارد بازار ارز آزاد می‌شود که رقم به مراتب قابل توجهی است.

افزایش قیمت دلار در دو روز پایان هفته البته به دلیل ورود تقاضای کلان با ارقام نجومی اعلام شده نبوده، اما چشم‌انداز اجرایی شدن یک سیاست ارزی در بازارقطعا تلاطم شدیدی را در بازار پدید آورده که جلوگیری از افزایش شدید قیمت دلار، نیازمند افزودن بر عرضه دلار کنترلی است. در همین راستا در حالی که برخی از اخبار از توقف فروش دلار مسافرتی از ساعت ۱۲ روز پنج‌شنبه حکایت دارد، خبرگزاری ایسنا نیز در گزارشی از توقف فروش آن قبل از ابلاغیه رسمی بانک مرکزی خبر داده است.

حذف ارز مسافرتی ابلاغ نشده

اجرا شد

حذف ارز مسافرتی به جز برای زائران عتبات و حجاج هنوز ابلاغ نشده، در برخی بانک‌ها اجرا شد. به گزارش ایسنا هر چند روز چهارشنبه گذشته رییس‌کل بانک مرکزی در جلسه غیرعلنی مجلس با پیشنهاد نمایندگان مجلس مبنی بر حذف ارز مسافرتی موافقت خود را اعلام کرده بود، اما اظهار هم کرده بود که این موضوع در مرجع تصمیم‌گیرنده تصویب خواهد شد.

در این مورد عبدالکریم رجبی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفته بود: پیشنهاد نمایندگان به رییس‌کل بانک‌مرکزی در جلسه غیرعلنی امروز این بود که از این پس فقط زائران عتبات و حجاج بتوانند از ارز مسافرتی استفاده کنند و سایر مسافران از بازار آزاد ارز تهیه کنند که این پیشنهاد با نظر مساعد بهمنی مواجه شد و وی قول داد که این موضوع به تصویب برسد.

تصویب نهایی نشدن این موضوع را در سخنان رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز می‌توان برداشت کرد که رضا رحمانی عنوان کرده بود: موضوع حذف ارز مسافرتی، ارز تک‌نرخی و ارز چندنرخی مطرح و مورد بررسی قرار گرفت؛ ولی تا این لحظه هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است. پیگیری‌های خبرنگار ایسنا در روز چهارشنبه نیز حاکی از این بود که در آن روز ارز مسافرتی از طریق بانک‌ها به متقاضیان داده می‌شد. در واقع این موضوع به نظر می‌رسد اولین بار روز چهارشنبه در مجلس مطرح شده بود و قبل از آن بانک مرکزی این موضوع را اجرا نکرده بود. اما یک روز بعد از اعلام این موضوع، مراجعه به برخی بانک‌ها نشان داد که برخی شعب بانکی این موضوع را اجرا کرده‌اند و حتی در واکنش به سوالات مراجعه‌کنندگان اظهار کرده‌اند که هرچند هنوز این بخشنامه ابلاغ نشده، اما چون طی روزهای آینده ابلاغ خواهد شد آنها دیگر این کار را انجام نخواهند داد. یک مقام بانکی نیز در این مورد به ایسنا گفت: اعلام رییس‌کل به نوعی مفهوم ابلاغ دارد.

در واقع یک نوع دستور و ضابطه‌ای است که قابلیت اجرا دارد، حتی ابلاغیه‌های دولت هم این گونه است که گاهی برخی از آنها نیاز به طی کردن پروسه‌های اداری دارند و برخی این گونه نیست و این موضوع تاثیرش را هم در بازار آزاد بر روی قیمت دلار گذاشت. وی با تایید اینکه اعلام رییس‌کل بانک مرکزی حکم ابلاغ دارد، افزود: حتی گاهی در مورد رییس جمهوری نیز وضعیت این گونه است و اعلام او از پشت تریبون هم حکم ابلاغ دارد.

البته چون روز پنج‌شنبه هست نمی‌توان گفت که تمام بانک‌ها اجرا کرده‌اند بلکه باید روز شنبه عمل بانک‌ها را دید. این مقام بانکی در توجیه این اقدام بانک‌ها متذکر شد: اگر مثلا این موضوع را شب گذشته اعلام کرده‌ باشند و قرار باشد که تا ابلاغ چند روزی طول بکشد حجم تقاضاها در این مراکز افزایش پیدا خواهد کرد.