خطرات دریایی تحت پوشش بیمه P&I معلم

لیلا اکبرپور

در پی اعمال برخی محدودیت‌های بین‌المللی برای پوشش بیمه کشتی‌های ایرانی، شرکت بیمه معلم با راه اندازی شرکت مستقل بیمه P&I توانست ضمن اخذ مجوزهای لازم بین‌المللی با تشکیل کنسرسیوم بیمه مشترک‌، کشتی‌های ایرانی را تحت پوشش انواع بیمه‌ها قراردهد. به منظورتشریح بیمه P&I گفت و گویی را با کاپیتان مصطفی هوشیاری‌پور مدیر هیات اجرایی بیمه P&I معلم انجام داده‌ایم که در ادامه می‌آید:

کاپیتان، لطفا در خصوص بیمه P&I بیشتر توضیح دهید؟

بیمه P&I (Protection and Indemity) یا همان بیمه حمایت و غرامت مخصوص تحت پوشش قرار دادن تمام اجزای کشتی‌ها، مسوولیت کشتی‌ها در برابر آلودگی آب‌ها با مواد سوختی و نفت، خسارت به کالاها و جرح پرسنل روی کشتی است. این بیمه به‌صورت کلوپ (صندوق) اداره می‌شود و بیمه‌گذاران P&I با پرداخت حق بیمه عضو کلوپ خواهند شد. در صنعت بیمه کشور ما کاری نو و البته کاملا تخصصی است.

«بیمه‌گذاران عضو کلوپ» هستند؟ این فعالیت نوعی خود بیمه‌گری است؟

همان‌طور که گفتم این بیمه فقط کشتی‌ها و خطرات دریایی را تحت پوشش قرار می‌دهد. بیمه P&I به‌صورت یک صندوق که اعضای آن شرکت‌های کشتیرانی هستند و خطرات خود را با عضویت در آن به بیمه‌گر اصلی واگذار می‌کنند که درواقع مالک آن صندوق است.

در کشور ما نیز شرکت بیمه معلم گام مهمی را برداشت و توانست با اخذ مجوزهای لازم از بازارهای بین‌المللی بیمه P&I را در کشور اجرایی کند.

شرکت یا صندوق P&I معلم، سهامداران دیگری هم دارد؟

خیر، این شرکت صد درصد به بیمه معلم و صندوق فرهنگیان که سهامدار عمده این شرکت است تعلق دارد. در واقع بیمه P&I یکی از شرکت‌های اقماری یا زیرمجموعه شرکت بیمه معلم است که مکانیزم کارش با سایر بخش‌های بیمه‌ای متفاوت است.

کاپیتان قبلا گفتید، این بخش از فعالیت بیمه‌گری در کشور ما جدید و کاملا تخصصی است. آیا بیمه معلم کارشناسان متخصص این امر را در اختیار دارد؟

توجه داشته باشید، راه‌اندازی بیمه P&I اصلا کار ساده‌ای نبود و بیمه معلم برای اخذ مجوزهای مورد تایید کشورهای دنیا پروسه ۵ ماهه و مشکلی را پشت سر گذاشت. هیچ کشتی در دنیا بدون داشتن بیمه‌نامه معتبر نمی‌تواند در آب‌ها تردد داشته باشد و به دنبال تحریم‌های صورت گرفته علیه ایران، گرفتن این مجوزها و صدور بیمه‌نامه معتبر کشتی‌های ایرانی برای بیمه معلم ضمن یک اعتبار بین‌المللی، می‌تواند یادگاری با ارزش برای صنعت بیمه کشورمان در دوران آتی باشد.

این مجوزها چگونه و از چه کشورهایی گرفته شد؟

کشورهای آلمان، ژاپن، یونان و هنگ‌کنگ در بیمه P&I پیشرفته هستند و گرفتن مجوزهای لازم برای اولین شرکت بیمه ایرانی نیازمند مدارک کامل و مطابق با استانداردهای بین‌المللی است که بیمه معلم توانست نظر مساعد وزارت راه و ترابری آلمان را بگیرد؛ پس از آن موافقت ژاپن را هم گرفت و امروز نام بیمه معلم به عنوان یک بیمه ایرانی در فهرست گروه بیمه‌گران P&I ثبت شده است و کشتی‌ها می‌توانند تحت پوشش انواع بیمه‌ها قرار بگیرند و آزادانه به تمام آب‌های دنیا سفر کنند. این موفقیت بزرگی برای صنعت بیمه ایران محسوب می‌شود.

در حال حاضر، چند کشتی تحت پوشش بیمه P&I معلم هستند و به کدام کشورها سفر می‌کنند؟

در حال حاضر ۱۴۰ کشتی تحت پوشش بیمه P&I معلم هستند و به ۶۰ کشور دنیا تردد دارند.

بیمه‌نامه‌هایی که صادر می‌شود، کوتاه مدت است؟ یعنی در هر سفر بیمه‌نامه جدیدی صادر می‌شود؟

خیر، همانطور که قبلا اشاره شد، شرکت‌های کشتیرانی با پرداخت حق عضویت یا همان حق بیمه برای یک سال، کشتی‌ها و تمام خطراتی که آنها را تهدید می‌کند تحت پوشش قرار می‌دهند و به عنوان عضوی از صندوق چنانچه هر اتفاقی برای کشتی‌ها در هر نقطه از دنیا رخ دهد با اطلاع به بیمه معلم خسارات خود را دریافت می‌کنند.

شما سوال قبلی را در خصوص حضور کارشناسان متخصص در بیمه معلم طور دیگری پاسخ دادید، لطفا این سوال را که چگونه مراحل کارشناسی و ارزیابی خسارت در نقاط دیگر دنیا توسط بیمه معلم انجام می‌شود، پاسخ دهید؟

البته، به هر دو سوال شما پاسخ کامل داده می‌شود. اول اینکه ارزیابی خسارت کشتی‌ها توسط کارگزاران خارجی که بومی بودن آنها در اولویت است، انجام می‌شود. تمام دنیا با کارگزاران متخصص کار می‌کنند چون راه‌اندازی دفاتر و باجه‌های بیمه‌گری در سایر کشورها کارهای پرهزینه‌ای است و اصلا توجیه اقتصادی ندارد.بنابراین با انعقاد قرارداد با شرکت‌های کارگزاری، این بخش از فرآیند ارزیابی خسارت انجام می‌شود و پس از ارسال گزارش کارگزار به دایره بیمه تا P&I معلم مراحل بعدی پرداخت خسارت انجام می‌شود.

در این مدت کوتاه فعالیت، گزارشی از پرونده خسارت داشتید؟

البته، هفته گذشته کارگزار ما در سنگال خسارت آب‌دیدگی بار برنج که از پاکستان حمل می‌شده را گزارش کرده است که پس از بررسی خسارت بار طبق قوانین بین‌المللی، خسارت پرداخت می‌شود.

و سوال دوم؟

بله، P&I، کاملا تخصصی است و دارای پیچیدگی‌های خاص آن می‌باشد،‌ از این رو بیمه P&I معلم با بهره‌مندی از نیروهای متخصص میهمان این فعالیت را انجام می‌دهد. ضمن آنکه به زودی دوره‌های آموزش تخصصی نیروهای بیمه معلم آغاز می‌شود.

این نیروهای میهمان، خارجی هستند؟

خیر، آنها کاپیتان‌های ایرانی هستند که با داشتن سال‌ها تجربه از کشتیرانی به بیمه معلم ملحق شدند.

کاپیتان، آیا کشتی‌های ایرانی هنوز همان موقعیت سابق را از نظر پوشش‌های بیمه‌ای دارند؟

البته؛ حتی بیمه معلم پوششی بیش از بیمه‌گران قبلی ارائه می‌کند. در بیمه P&I معلم ضمن رعایت شرایط و نرخ‌های حق بیمه مندرج در (ROOL BOOK) کتاب مخصوص صندوق‌های P&I برای تعیین حق بیمه سابقه ۵ سال گذشته کشتی را بررسی می‌کند و البته با درصدی بالاتر از قبل حق بیمه را تعیین می‌کند، این درصد بالاتر به خاطر ریسک‌های بیشتری است که در مقایسه با گذشته (شرایط قبل از تحریم) تحت پوشش قرار می‌گیرند.

نحوه‌ محاسبه حق بیمه، پرداخت خسارت و خلاصه صورت‌های مالی بیمه P&I معلم چگونه است؟

فاکتورهای زیادی مانند محل تردد کشتی، نوع کالا، اندازه کشتی، عمر کشتی و... در تعیین حق بیمه دخیل هستند شرکت نیز مستقل است و پایان هر سال مالی با ارائه ترازنامه خود به سهامدار اصلی (بیمه معلم) صورت سود و زیان خود را اعلام می‌کند.

این صنعت سودآور است؟

چنانچه حوادث دریایی کم باشد قطعا سودآور خواهد بود.

منظور این بود که جدا از طرح ملی و افتخار کشورمان بیمه معلم سرمایه‌گذاری خوبی انجام داده است؟

خب البته، این صنعت سودآور و مطمئنی است. ضمن آنکه بیمه معلم تنها نیست و دولت با در نظر گرفتن یک میلیارد دلار اعتبار از این طرح ملی حمایت می‌کند.

کاپیتان به پوشش‌های بیشتر در شرایط پس از تحریم اشاره کردید. آیا کشتی‌هایی که از آب‌های سومالی با توجه به شرایط خاص آن منطقه، تردد می‌کنند هم پوشش دارند؟

همان طور که می‌دانید خطرات بالفعل که در آن منطقه وجود دارد از نظر ماهیت بیمه تحت پوشش قرار نمی‌گیرند، اما تمام کشورها یا بهتر بگویم تمام کشتیرانی دنیا به طور استثنا برای سومالی یک راهکار پیدا کردند. در کشور ما هم کشتی‌های ایرانی توسط نیروی دریایی پوشش داده می‌شود، به طوری که نیروی دریایی کشتی را در آب‌های امن تحویل می‌گیرد و پس از عبور از منطقه خطر در آب‌های امن تحویل می‌دهد و بخشی از حق بیمه را دریافت می‌کند. از این نظر دیگر خطری نیست.

بار دیگر تاکید می‌کنم، بیمه معلم کار بزرگ و ملی را انجام داد. اگر کشتی‌های ایرانی به خاطر نداشتن بیمه‌نامه، مجوز تردد در آب‌های آزاد را از دست می‌دادند، لطمه سنگینی به کشتیرانی ایران وارد می‌شد.

کاپیتان، در پایان مهرماه امسال، وزیر بازرگانی آقای غضنفری به «پوشش P&I برای بیمه‌های باربری» نیز اشاره کرد. با توجه به گفته‌های شما خطرات دریایی مشخصه P&I است. آیا این گفته وزیر بازرگانی عملی می‌شود؟

اگر واردات یا صادرات بار از طریق دریا باشد، قطعا تحت پوشش P&I معلم قرار می‌گیرد و خسارت محموله ۱۰۰ درصد پرداخت می‌شود که هر دوطرف؛ یعنی صادرکننده و واردکننده کالا سود خواهند برد. اما الان فقط این بیمه برای محموله روی کشتی صادر می‌شود. شاید در آینده بشود این پوشش را گسترش داد؛ اما الان فقط برای کشتی‌ها است.

آیا برنامه‌ای برای کنترل ریسک‌های دریایی دارید؟

مشاوره تخصصی به شرکت‌های کشتیرانی و حمل و نقل دریایی توسط کارشناسان بیمه P&I معلم ارائه می‌شود. حتی امکان دارد، تاکید کنیم ریسک این محموله زیاد است و قید آن را بزنید. به هر حال به نفع اعضای صندوق است تا با مشاوره بیمه‌ای بار و مقصد خود را انتخاب کنند.