برنامه جمع‌آوری تدریجی چک‌پول‌های ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی از چرخه پولی کشور با ورود اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی به بازار در حالی در حالت تعلیق به‌سر می‌برد که بانک مرکزی اجرای این برنامه را فعلا از دستور کار خارج کرده است. به گزارش خبرگزاری مهر، انتشار چک‌پول توسط بانک مرکزی از زمانی آغاز شد که بانک‌ها هر یک به تنهایی چک‌پول‌هایی را با آرم خود بدون پشتوانه منتشر می‌کردند. پیش از اینکه بانک مرکزی چک‌پول‌های خود را وارد بازار کند، بانک‌ها چک پول‌های خود را بدون پشتوانه که باعث خلق پول و افزایش نقدینگی می‌شد، وارد بازار می‌کردند.

بر این اساس، بانک مرکزی طی یک برنامه به بانک‌ها دستور داد که از انتشار چک پول‌های خود جلوگیری نمایند، بدین ترتیب انتشار چک پول‌های بدون پشتوانه متوقف و ساماندهی شد.

بانک مرکزی برای رفع خلل ناشی از نبود چک پول‌ها و به دلیل اینکه جامعه فاقد انتشار اسکناس درشت بود، برای اولین بار چک پول‌های خود را منتشر کرد؛ اما رییس کل بانک مرکزی طی مصاحبه‌های متعدد عنوان کرد که انتشار چک پول وظیفه بانک مرکزی نیست و بانک مرکزی به مرور انتشار آنها را متوقف خواهد کرد.

ظهور چک پول‌های جدید

در پی این اقدامات، چک پول‌های ۵۰ هزار تومانی در اردیبهشت ماه سال ۸۷ وارد بازار شد. در همین زمان طهماسب مظاهری، رییس کل وقت بانک مرکزی اعلام کرد که چک‌پول‌های ۱۰۰ هزار تومانی این بانک نیز وارد بازار خواهد شد.

بانک‌ها در آن زمان چک‌هایی با اشکال و مدل‌های مختلف منتشر می‌کردند که شناخت آنها توسط مردم راحت نبود و معادل ریالی ایران‌چک‌ها و چک‌پول‌هایی که از طریق بانک‌ها در اختیار مردم قرار می‌گرفت، منابعی مسدود نمی‌شد و منابعی بود که بانک‌ها روی آنها اعتبار می‌دادند که این امر ایجاد نقدینگی می‌کرد، بنابراین یک خلق نقدینگی خارج از کنترل نظام بانکی انجام می‌شد که می‌توانست به تورم کمک کند.

در عین حال بانک مرکزی مطرح کرد وقتی طرح یکسانی توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود، شناسایی آن برای مردم راحت تر است. سال گذشته بانک مرکزی تعدادی چک پول ۲۰۰ هزار تومانی را نیز به چاپ رساند، اما اعلام کرد که برنامه‌ای برای ادامه انتشار آنها ندارد.

حذف صفرهای پول پس از هدفمندی یارانه‌ها

در همین زمان بود که پیشنهاد حذف صفرها از پول ملی نیز مطرح شد؛ اما بانک مرکزی مجددا اعلام کرد که این طرح را به پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و بروز آثار تورمی‌و مشخص شدن قیمت‌ها موکول کرده است، اما انتشار اسکناس درشت همچون ۱۰ هزار تومانی در دستور کار دارد که این کار نیز هفته گذشته طی مراسمی‌عملیاتی شد.

پیش از این، محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی اعلام کرده بود که با ورود اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی به بازار، به مرور چک پول‌های ۵۰ هزار تومانی جمع‌آوری می‌شود. این در حالی است که سید محمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی اعلام کرد که این بانک فعلا برنامه خاصی برای خروج چک پول‌ها از بازار ندارد.

ضد و نقیض در بانک مرکزی

همچنین یکی دیگر از مسوولان این بانک مطرح کرد که در ازای ورود اسکناس‌های ۱۰هزار تومانی‌ به بازار، اسکناس‌های خرد از جامعه خارج می‌شود. همچنین آنها مطرح کرده‌اند که اسکناس‌های درشت تاثیری بر افزایش تورم ندارد.

بهمنی یکی از دلایل جمع‌آوری چک‌پول‌ها را مبارزه با پولشویی اعلام کرده و گفته است: در نظر گرفته‌ایم چک‌های باقی مانده با یک امضای خریدار به فروش برسد تا مسیر طی شده توسط چک‌ها مشخص شود. چند روز پیش نیز مجددا عنوان کرد که چک‌پول‌های ۵۰ هزار تومانی بانک مرکزی از ۴ ماه آینده از جامعه خارج می‌شوند.

مسوولان این بانک همواره مطرح می‌کنند که انتشار اسکناس‌های ۱۰ هزار تومانی جایگزینی برای چک‌پول‌های ۵۰ هزار تومانی است؛ اما در عین حال می‌گویند که جامعه نیازمند انتشار اسکناس‌های درشت‌تر همچون ۵۰ و ۱۰۰ هزار تومانی است و اگر مجوز آن دریافت می‌شد بانک مرکزی مبادرت به انتشار این اسکناس‌های درشت می‌کرد.

با توجه به این مباحث، به نظر می‌رسد که هنوز بانک مرکزی موضع مشخصی برای انتشار چک پول‌ها توسط خود یا بانک‌ها، توقف انتشار چک‌پول‌های بانک مرکزی، چاپ اسکناس درشت‌تر، حذف صفرها از پول ملی، طرح‌های روی اسکناس‌ها و غیره ندارد.