آغاز دور جدید فعالیت بانک‌های خارجی در ایران

بی بی سی اعلام کرد: مجلس ایران به لایحه‌ای رای داده که بر اساس آن بانک‌های خارجی اجازه می‌یابند در ایران شعبه دایر کنند و دولت ایران امیدوار است با حضور بانک‌های خارجی بتواند کمبود سرمایه را تامین کند. به گزارش خبرگزاری فارس، بی‌بی‌سی در ادامه افزود: فعالیت بانک‌های خارجی بعد از انقلاب ۱۹۷۹ در ایران ممنوع شده بود و این ممنوعیت تا دو سال پیش ادامه داشت تا آنکه ایران شعبه‌ای از بانک ایران و اروپا را در تهران راه‌اندازی کرد. آغاز به کار شعبه این بانک، که بخش عمده سهام آن متعلق به بانک‌های تجاری ایران است، به عنوان تاسیس اولین شعبه یک بانک خارجی در ایران پس از انقلاب، نشانه‌ای برای رفع ممنوعیت فعالیت بانک‌های غیر ایرانی در جمهوری اسلامی ‌تلقی شد. با وجود آغاز به کار این بانک به نظر می‌رسد محدودیت‌های قانونی همچنان مانع از فعالیت بانک‌های خارجی در ایران است و به همین دلیل دولت لایحه ای به مجلس فرستاد تا با تغییراتی اجازه ورود بانک‌های خارجی به ایران فراهم شود.

بر اساس قانون اساسی ایران، بانک‌ها باید تحت نظر دولت فعالیت کنند و تاکنون همین قانون یکی از موانع اصلی فعالیت بانک‌های خارجی در این کشور به حساب می‌آمد. در اوایل دهه هشتاد خورشیدی، دولت ایران برای حل مشکل با استناد به تبصره اصل ۴۴ قانون اساسی، مجوز فعالیت بانک‌های خصوصی را صادر کرد و بعد از آن نیز با تفسیر تازه از این اصل، اجازه واگذاری شرکت‌های بزرگ دولتی را گرفت. اکنون با مصوبه تازه مجلس، امکان فعالیت بانک‌های خارجی نیز فراهم شده است.

بهروز علیشیری، معاون وزیر اقتصاد در باره مزایای حضور بانک‌های خارجی گفت: با حضور این بانک‌ها، بنگا‌ه‌های اقتصادی کشور به منابع جدیدی دست پیدا می‌کنند و یک محیط رقابتی بین بانک‌های داخلی ایجاد می‌شود. علاوه بر این، علیشیری معتقد است ورود بانک‌های خارجی علامت مثبتی برای بخش خصوصی داخلی و خارجی است. در صحن علنی مجلس نیز نمایندگان با نظر دولت موافق بودند. محمدرضا خباز، نماینده کاشمر و سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس در دفاع از این لایحه گفت: تا ۱۵ سال دیگر یعنی سال ۱۴۰۴ ایران باید به رتبه اول منطقه برسد و اگر با ورود سرمایه به کشور مخالفت کنیم و این فرصت را به دولت ندهیم، دولت چگونه می‌تواند اهداف مهم کشور را سامان دهد.

اما نمایندگان مخالف نظر دیگری داشتند. عبدالرضا ترابی، نماینده گرمسار گفت: ما نیازمند سرمایه گذاری خارجی هستیم که این موضوع با تاسیس بانک‌های خارجی در کشور حل نخواهد شد. اکثر بانک‌های تجاری ایران دولتی هستند و بخش قابل توجهی از فعالیت‌های آنها، از جمله در زمینه تعیین نرخ تسهیلات بانکی، از سوی دولت تعیین می‌شود و امکان رقابت بین آنها برای کسب مشتری وجود ندارد.

کارشناسان اقتصادی بر این باورند که حضور بانک‌های خارجی برای بانکداری ایران یک فرصت است و می‌تواند با ایجاد فضای رقابتی، بانک‌های دولتی را وادارد تا کارآیی خود را افزایش دهند، اما مشکل اصلی این است که بانکداری ایران دستوری است و از قوانین عرضه و تقاضای بازار تبعیت نمی‌کند. دولت برای اجرای برنامه خود بانک‌ها را تحت فشار قرار می‌دهد تا منابع خود را در اختیار دولت قرار دهند حتی اگر از نظر بانک بازگشت سرمایه امکان‌پذیر نباشد.