یادداشت
راهبری هوشمند و مدیریت بهینه شبکه دستگاه‌های خودپرداز
جعفر عظیمی کیوی- عملیات برداشت وجه یکی از قابلیت‌های منحصر به‌فرد دستگاه‌های خودپرداز می‌باشد که نسبت به سایر خدمات ارائه شده در آن، بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است. آمارهای ارائه شده از طرف بانک‌ها نیز گواهی بر این ادعاست که تراکنش برداشت وجه، بالاترین رتبه را در بین خدمات بانکی و بین بانکی دارد. لذا با توجه به میزان تقاضا و پتانسیل بالایی که این دستگاه‌ها در جذب تراکنش‌‌هایی مانند برداشت وجه دارند، می‌توان ادعا کرد که راهبری هوشمند و مدیریت بهینه این دستگاه‌ها می‌تواند منبعی برای کسب درآمد و توسعه کسب و کار بانکی، توسط بانک‌ها و موسسه‌های مالی متولی آن باشد. برای استفاده مفید از پتانسیل این دستگاه که به عنوان سرمایه بانک نیز تلقی می‌شود، لازم می‌نماید که راهبری ارائه خدمات توسط آن در شبکه بانکی، در قالب یک استراتژی صحیح تعریف شده و به کار گرفته شود. همان‌طور که اشاره شد، اگر سرویس برداشت وجه را به عنوان پایه‌ای‌ترین و در عین حال پرطرفدارترین سرویس در یک دستگاه خودپرداز در نظر بگیریم، جهت بهره‌برداری صحیح از آن به صورتی که بتواند در همه ساعات شبانه روز فعال بوده و قادر به پاسخگویی به مراجعین باشد، پیش‌بینی خدمات پشتیبانی برای آن، می‌تواند تاثیر بسیاری در بازگشت سرمایه‌ای که برای راه‌اندازی آن به کار گرفته شده است، داشته باشد. خدمات پشتیبانی برای یک دستگاه خودپرداز را می‌توان در سه گروه به شرح زیر تقسیم‌بندی کرد:
-خدمات پشتیبانی برای نگهداری سخت‌افزاری و نرم‌افزاری دستگاه؛
-ایجاد شبکه ارتباطی و بستری امن برای ارتباط با شبکه بانکی؛
-تعریف کسب و کارهای جدید و تامین منابع مالی مورد نیاز و مدیریت هوشمند آن برای ارائه خدمات.
اگر دو مورد اول را به عنوان آنچه در ایجاد یک بستر امن و مطمئن تاثیر دارد، در نظر بگیریم، مورد سوم آن چیزی خواهد بود که لازم است بانک در آن زمینه تحلیل‌های لازم را انجام داده و بر اساس نتایج به
دست آمده، استراتژی مناسب را انتخاب نماید. واضح است که انجام چنین تحلیل‌هایی، نیاز به ابزارهایی هوشمند و قدرتمند دارد که قادر باشند در مانیتورینگ و پایش شبکه و همچنین وضعیت منابع مالی و سخت‌افزاری دستگاه به کار گرفته شوند. آنچه در این نوشته به آن پرداخته شده است، نیاز به تعریف کسب و کارهای جدید و مدیریت هوشمند و بهینه و تامین منابع مالی دستگاه خودپرداز می‌باشد. تامین منابع مالی در خودپرداز، از این نظر اهمیت دارد که لازمه فعال نگهداشتن خودپرداز در ارائه وجه نقد به متقاضیان و تامین اسکناس در دستگاه می‌باشد؛ زیرا که در صورت خالی بودن کاست‌های آن، ارائه وجه نقد عملی غیر ممکن خواهد بود، لذا برای راهبری بهینه دستگاه، ابتدا باید کسب و کار آن تعریف شده و در مرحله بعد، با توجه به نوع کسب و کار تعریف شده، تامین منابع آن انجام گیرد.
در صورتی که عملیات شمارش اسکناس و تحویل آن به مشتری را به عنوان عملیات پایه برای یک خودپرداز در نظر بگیریم، می‌توان کاربردهای مختلف را جهت پشتیبانی از کسب و کارهای متنوع، برای دستگاه تعریف کرد. به عنوان مثال خودپرداز قابلیت آن را دارند که بتوانند با توجه به تنظیمات انجام شده در آن، مبلغ درخواست شده توسط متقاضی را در قالب ترکیبی از انواع اسکناس یا حتی سایر ارزها و اوراق بهادار مانند چک مسافرتی در اختیار او قرار دهند. چنین قابلیتی می‌تواند در تعریف کسب و کارهای جدید مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، می‌توان در مکان‌هایی مانند فرودگاه‌های بین‌المللی به جای ارائه وجه نقد بر اساس ارز رایج در داخل کشور، ارزهای رایج خارجی را عرضه نمود؛ چون بسیاری از دریافت کنندگان وجه نقد در این مکان‌ها، بعد از دریافت وجه، مبادرت به خرید ارز با وجه دریافت شده می‌نمایند. بعد از تعریف کسب و کار برای دستگاه، آنچه فعال نگه داشتن آن را تضمین می‌نماید، تامین منابع مورد نیاز برای ارائه سرویس‌های ایجاد شده است. بالطبع بانک‌های متولی، شبکه خودپردازهای راه‌اندازی شده را مدیریت می‌نمایند، اما آنچه که احساس می‌شود در این میان کمتر به آن توجه شده است، بررسی وضعیت عملکرد دستگاه‌های خودپرداز به صورت مستقل در شبکه بانکی است. به عنوان مثال، در حال حاضر به صورت ماهانه آمار تراکنش‌های شبکه شتاب توسط
بانک مرکزی منتشر می‌شود و اعضای آن می‌توانند از رتبه و وضعیت خود مطلع شوند، ولی این آمار و تحلیل به دست آمده از آن، بیشتر از بعد وضعیت بستر شبکه بانکی تهیه شده است و اطلاعاتی در مورد نحوه سرویس‌دهی شبکه خودپردازهای اعضا مانند وضعیت منابع مالی آنها ارائه نمی‌دهد. بی‌شک خودپردازهایی وجود دارند که در ساعات اولیه روزهای تعطیل همه وجه نقد خود را تحویل متقاضی داده و دیگر منابعی نداشته‌اند که بتوانند به بقیه متقاضیان ارائه نمایند و هستند خودپردازهایی که شاید چند روز طول بکشد وجه گذاشته شده در آنها تمام شود تا مجددا عملیات پول‌گذاری در آنها انجام شود. در این میان نیاز تحلیل عملکرد خودپردازها می‌تواند در نحوه مدیریت آنها تاثیر بسیار داشته باشد. بی‌شک نتایج چنین تحلیلی، در پیش‌بینی میزان درخواست‌ها و تجهیز دستگاه خودپرداز به منابع مالی مورد نیاز، کمک شایانی خواهد کرد. به عنوان مثال می‌توان از تعداد و زمان‌های عملیات برداشت وجهی که به دلیل عدم وجود منابع مالی در دستگاه انجام نشده است، به عنوان اطلاعات ورودی این تحلیل استفاده کرد. علاوه بر آن، تعداد عملیات در بازه‌های زمانی مختلف و حجم مبالغ درخواستی مشتریان نیز در این مورد می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. نتایج چنین تحلیل‌هایی این امکان را ارائه می‌دهد که بتوان پیش‌بینی لازم برای تامین منابع مالی خودپرداز را به صورت هوشمند انجام داده و آن را در ساعات اوج تقاضا فعال نگه داشت. علاوه بر آن، چنین تحلیل‌هایی منجر به ارائه قابلیت‌هایی به متقاضی می‌شود تا بتواند نوع اسکناس دریافتی را با توجه به نیاز خود، مشخص نماید.
در پایان، آنچه که در مقوله مدیریت منابع در شبکه‌های پرداخت مانند دستگاه‌های خودپرداز به عنوان نیاز احساس می‌شود، تعریف و به کارگیری پارامتر جدیدی مانند میزان بهره‌وری است که اطلاع از آن می‌تواند بانک را در نحوه توسعه شبکه خودپرداز و همچنین مدیریت بهینه و هوشمند آن کمک موثری نماید.
کارشناس سیستم‌های پرداخت الکترونیک، شرکت کیش‌ویر
پست الکترونیک: azimi@kishware.com
ارسال نظر