حرکتی علمی برای توسعه اطلاع‌رسانی آغاز شد
عکس: نگار متین‌نیا
گروه بازار پول- نخستین جشنواره بیمه در رسانه با حضور رییس کل بیمه مرکزی ایران، مدیران و کارشناسان صنعت بیمه، اساتید دانشگاهی و اصحاب رسانه روزگذشته در سالن همایش‌های صدا و سیما برگزار شد.

در این همایش، از میان پانصد اثر ارسالی از سوی رسانه‌ها در قالب خبر، گزارش خبری، گزارش تحلیلی، گفت‌وگو و مصاحبه، مقاله، یادداشت، کاریکاتور و آثار رادیویی و تلویزیونی، یکصدو پنجاه اثر به مرحله نهایی راه یافتند که در نهایت بیست آثار برتر و شایسته انتخاب شدند.
اثر «بیمه‌ از نگاه مردم» نوشته لیلا اکبرپور از روزنامه دنیای اقتصاد به عنوان اثر برتر بخش گفت‌وگو و مصاحبه انتخاب شد.
سید شمس‌الدین حسینی، وزیر امور اقتصادی و دارایی به مناسبت برگزاری نخستین جشنواره بیمه در رسانه،‌ پیامی ارسال کرد که توسط بختیاری مشاور او قرائت شد:
اندیشه ورزان و فرهیختگان حوزه فرهنگی، مهم‌ترین عوامل برای اجرای مطلوب و بهینه‌ برنامه‌ را تبیین دقیق فعالیت‌ها و جلب مشارکت بیشتر مردم از طریق «اطلاع‌رسانی و ارتباطات» می‌دانند.
رسانه‌ها این اطلاع‌رسانی و ارتباط را در سطح محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی به انجام می‌رسانند و همراه با آن کوشش می‌کنند که با تبدیل واژه‌ها و مفاهیم گاه دشوار و تخصصی چون مفاهیم بیمه‌ای، به واژگان عام و روشن، سبب شفافیت برنامه‌ها و فعالیت‌ها نزد افکار عمومی ‌شوند. این خود فی‌نفسه هنر متولیان این رکن اساسی جامعه است که شایسته تقدیر است. لکن قابل درک کردن مفاهیم باید به گونه‌ای انجام شود که نفس موضوع و اصل مبحث دچار خدشه نشود. امری که دسترسی به آن نیازمند درک عمیق موضوعات و شناخت درست واقعیات، برپایه سه اصل (دقت)، (سرعت) و البته (صحت) در کار اطلاع‌رسانی است.
رسانه‌ها با گسترش فضای عمومی و فعالیت کاربردی در جامعه، وظیفه ایجاد تحرک و گردش اطلاعات و ارتباطات را برعهده دارند و زمانی که وارد عرصه بیمه و مفاهیم حقوقی و ریاضی مرتبط با آن می‌شوند، وظیفه سنگین صاحبان قلم دشوارتر می‌نماید.
در این شرایط دشواری معرفی مفاهیم، نقش،‌جایگاه بیمه بیش از پیش احساس می‌شود و به عنوان نمونه در بررسی‌های آسیب‌شناسانه و جامعه‌شناختی مشاهده می‌شود که هنوز تفاوت بیمه‌های تامین اجتماعی و بیمه‌های بازرگانی معرفی نشده‌اند. بدین ترتیب یکی از اقدامات پایه‌ای، توسعه فرهنگ بیمه با بهره‌گیری از ظرفیت‌ رسانه‌ها است. لذا با قدر دانستن برگزاری جشنواره بیمه در رسانه‌ و تقدیر از همه صاحبان قلم و اصحاب قلم و اصحاب رسانه که به این مهم اهتمام داشته‌اند، از دست‌اندرکاران این عرصه خطیر، دعوت می‌کنم که در معرفی و توسعه صنعت بیمه به یاری ما و صنعت‌گران بیمه بشتابند.
همچنین دکتر فرشباف ماهریان، رییس کل بیمه مرکزی ایران در جشنواره بیمه در رسانه با تاکید بر اینکه ضرورت اطلاع‌رسانی شفاف به مردم وظیفه سنگین را بر دوش رسانه‌ها و مسوولان قرار داده است، گفت: برگزاری این جشنواره جنبه تبلیغاتی ندارد، چرا که اگر داشت تعداد شرکت‌کنندگان و برندگان بسیار بیشتر از جمع حاضر بود.
او افزود: انتخاب آثار برتر بیمه در رسانه‌ها آغازگر یک حرکت علمی و سنجیده برای توسعه اطلاع‌رسانی و گسترش فرهنگ بیمه در رسانه‌ها است.
فرشباف یادآور شد: آثار ارسالی گرچه بسیار خوب بودند، اما هنوز در حد کفایت برای مباحث بیمه‌ای و توسعه فرهنگ بیمه نبود و امید است این جشنواره گام نخستی برای تحقق اهداف متعالی باشد.
رییس کل بیمه مرکزی ایران به صراحت گفت: از ۷۵ سال گذشته که بیمه در ایران شکل گرفت تاکنون دوره‌ای وجود نداشت که به این اندازه تمایل به سرمایه‌گذاری در صنعت بیمه وجود داشته باشد، بانک‌ها، صندوق‌ها و سرمایه‌گذاران اکثرا به دنبال تاسیس شرکت بیمه و فعالیت در عرصه بیمه‌گری براساس قانون بیمه و تاسیس بیمه مرکزی هستند.
رشد نمایندگی‌های فعال در صنعت بیمه و توجه ویژه به کارگزاران و رسیدن به جایگاه تعیین شده بیمه در چشم‌انداز 20 ساله همگی از رویکرد جدید بیمه مرکزی برای تحقق رهنمودهای مقام معظم رهبری در برنامه 5 ساله پنجم است.
فرشباف با تاکید بر توجه ویژه مقام معظم رهبری در تغییر چارچوب بیمه‌گری به روش تامین‌اجتماعی یادآور شد: هزینه‌های سلامت توسط مردم باید تا پایان برنامه به ۳۰ درصد کاهش یابد و ایشان اعتقاد دارند در چارچوبی که تامین‌اجتماعی در آن فعالیت می‌کند تحقق این امر امکان‌پذیر نیست و باید به سوی توسعه بیمه‌های تجاری و بهبود فضای کسب و کار پیش رفت.
او همچنین از برنامه تحول صنعت بیمه که توسط رییس‌جمهوری ابلاغ شد به عنوان تعیین استراتژی کلیدی برای توسعه صنعت بیمه در کشور نام برد و اظهار داشت: بیمه مرکزی تمام عزم خود را جزم کرد تا با نگاهی نو، امید به آینده موجود در دل تمامی عوامل صنعت بیمه و سهامداران شرکت‌ها که انتظار کسب سودآوری از سرمایه‌گذاری خود را دارند حفظ نماید.
فرشباف گفت: تحقق برنامه‌ها با استقبال و حمایت مردم امکان‌پذیر است و نقش رسانه‌ها در انتقال اطلاعات شفاف و درست به جامعه انکارناپذیر و بیش از پیش احساس می‌شود.
دکتر مهدی محسنیان راد، استاد ارتباطات کشور و محقق علوم ارتباطات در همایش یادشده سخنرانی خود را با رویکرد دیگری آغاز کرد و گفت: در هنگام حضورم در همایش‌ها همواره نگران سوء تعبیر از نقش رسانه‌ها هستم و این نگرانی کماکان وجود دارد.
او گفت: در ایران از نقش و قدرت رسانه‌ها دچار سوء‌تفاهم کلی شدیم و از آنان یک قدرت مافوق تصور ساختیم که حقیقت ندارد. او جامعه در حال توسعه ایران و نقش رسانه‌ها را بسیار پیچیده‌تر عنوان کرد و به صراحت گفت: قدرت شبکه اجتماعی بیش از رسانه‌ها است و در زمانی مردم پشت به رسانه ملی کار خود را انجام می‌دهند که نمونه بارز آن در زمان پیروزی انقلاب اسلامی بود که مردم بدون توجه به رسانه‌ ملی انقلاب کردند.
رمضان قلی‌نژاد، دبیر جشنواره بیمه در رسانه و مدیر روابط عمومی بیمه مرکزی ایران نیز گفت: بدون تردید نقش رسانه‌های گروهی به عنوان پرمخاطب‌ترین و کارآمدترین ابزار برای نفوذ به ذهنیت جامعه برای دستیابی به عینیت ساختار یافته، ارزشمند و در خور توجه است. او افزود: برگزاری نخستین جشنواره بیمه در رسانه در مرداد سال 87 با عنوان جشنواره بیمه در رسانه و با رویکرد تعامل موثر مطبوعات و بیمه آغاز شد.

بیمه از نگاه مردم
این اثر در نخستین جشنواره بیمه در رسانه در بخش گفت‌وگو و مصاحبه رتبه برتر را کسب کرد.
لیلا اکبرپور- دیدگاه مردم در خصوص بیمه‌های اجتماعی و بازرگانی متفاوت است و اطلاعات آنها از بیمه‌های بازرگانی بسیار اندک و تنها در اندازه خرید بیمه‌نامه شخص ثالث برای خودرو می‌باشد.
در سطح شهر به میان مردم رفتیم و نظرات آن را در خصوص بیمه جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید:
بلوار کشاورز، پارک لاله، ساعت 10 صبح
درحالی که دو خانم جوان که هر کدام کودک خود را در کالسکه گذاشته و حرکت می‌کردند، جلو رفتم و گفتم: خانوما سلام، با تعجب سلام من و جواب دادند و منتظر شدند تا بقیه حرفم را بزنم خودم و معرفی کردم و کارت خبرنگاری دنیای اقتصاد را نشان دادم و توضیح دادم که سیزدهم آذرماه روز بیمه است و ما در صدد هستیم یک ویژه‌نامه به مناسبت این روز تهیه کنیم و از این رو آمدیم در سطح شهر تا نظر مردم را در خصوص بیمه جویا شویم.
یکی از خانم‌ها گفت: خوب خانوم شوهرم الان اینجا نیست وگرنه حتما رفتار تندی با شما داشت.
*چرا؟ با خبرنگارها مشکل داره؟
نه با بیمه‌ها مشکل داره، چند روز پیش ماشینش خراب شده بود گذاشته بود تو تعمیرگاه که درست کنن، اونا هم رفته بودن باهاش بیرون و تصادف کردند، شرکت بیمه پولش را نداد، شوهرم خیلی ناراحت شد.
*خب می‌دونی چرا شرکت بیمه پولش و نداده؟
نه نمی‌دونم، البته بیمه‌ها کلا پول بده نیستن.
نه اینطور نیست، اگر اینطوری به قضیه نگاه کنید نمی‌تونین به درستی از مزایای بیمه استفاده کنید و این ضرریه که متوجه شما می‌شه.
وقتی ماشین شما بیمه داره برای مواقعی که خود شما از اون استفاده می‌کنید و وقتی ماشین مانند این بار خراب می‌شه و در تعمیرگاه است به اندازه هرچند روزی که در تعمیرگاه باشه مثل این می‌مونه که بیمه نداره و اگر خسارت ببینند نمی‌تونین از بیمه‌نامه شخص ثالث و بدنه استفاده کنید.
پس شوهر من خسارت ماشین و باید از کجا بده؟
*باید صاحب تعمیرگاه این خسارت را بده، از اون نخواستید؟
نه، شوهرم می‌گفت وقتی بیمه خسارت نمی‌ده صافکاره می‌آد پول بده؟
*بله، صافکاره باید پول بده چون ماشین در اون روز در مسوولیت اون بوده، می‌بینید بیمه تقصیر نداره، حالا اگر صاحب تعمیرگاه یک بیمه‌نامه مسوولیت داشت می‌تونست از بیمه‌ بدون هیچ حرفی پول خسارت شما رو بگیره، حالا از قضیه ماشین بگذریم اصلا نمی‌خوام این گزارش هم بشه شخص ثالث و اتومبیل، از بیمه عمر چه می‌دونید؟
بیمه عمر؟ همون بیمه که اگر بمیری پولش و می‌دن به خانواده‌ات؟
* خب آره تقریبا اینجوریه، اما قرار نیست همه بمیرند تا پول بگیرن، می‌شه بیمه عمر و پس‌انداز و سرمایه‌گذاری هم خرید، حالا شما از همون بیمه‌ها که گفتید دارید؟
نه، شنیدم که این بیمه هم هست و می‌شه خرید، اما راستش حالا خیلی زوده به مردن فکر کنیم یه نگاه به دختر من بنداز تازه یک ساله شده.
* اصلا این فکر و که بیمه عمر مال زمان مردنه فراموش کن، یعنی بذار در اولویت بعدی. به این فکر کن که از حالا می‌تونی یه بیمه‌نامه عمر و پس‌انداز برای خودت یا دخترت بخری تا روزی که دخترت شد 20 ساله خواست بره دانشگاه، ازدواج کنه و خلاصه خرج‌های دیگه چه پولی پس‌انداز کردی.
۲۰ سال دیگه خیلی زیاده!
چند آقای مسن روی دو تا نیمکت پارک روبه‌روی هم نشسته بودند و مشغول صحبت بودن رفتم جلو، همه توضیحات را دادم و پرسیدم اصلا می‌دونید روز 13 آذر روز بیمه است؟ و همگی گفتند. نه. گفتم آقایون امسال چهاردهمین ساله که بیمه مرکزی ایران سمینار برگزار می‌کنه، که بدتر شد چون همگی بیمه مرکزیو هم نشناختند. ناچار پرسیدم، شما آقایون بیمه هستید؟ بالاخره جوابشون مثبت و همگی گفتند بله.
*بیمه کجا؟
بیمه تامین اجتماعی هستیم دیگه.
* نه بیمه‌های بازرگانی؟ تو رو خدا این طوری نگاه نکنید شرکت‌های بیمه، ایران، آسیا؟ اصلا ماشین دارید؟
یکی گفت: پسرم داره. آهان همون بیمه ماشین و می‌گی؟ اصلا پسرم راضی نیست.
خوب این چیز تازه‌ای نیست البته! اما اون شرکت‌ها به‌جز بیمه ماشین، بیمه‌های دیگر هم می‌فروشن، مثل بیمه آتش‌سوزی، باربری، عمر، درمان و خیلی چیزهای دیگر.
نه بابا ما از این بیمه‌ها نداریم.
* خب چرا نخریدید؟ الان چقدر بازنشستگی می‌گیرید؟
نگیم بهتره حداقل آبرومون حفظ می‌شه.
اگر بیمه عمر و پس‌انداز یک شرکت بیمه بازرگانی را خریده ‌بودید الان سرمایه بیشتری داشتید.
نه بچه جان هیچ فرقی نمی‌کرد.
*چرا؟
چون از این بیمه‌ها پول گرفتن کار سختیه؟
خب البته چون که بیمه مرکزی رو هم نشناختید سخته باور کنید بیمه‌ها پول می‌دن و به توافقات خودشون عمل می‌کنند.
این مال دوره شما بچه‌ها است. دوره ما که جوون بودیم انقلاب شد صاحب این شرکت‌های بیمه فرار کردند دولت همه‌رو سر و سامون داد و نمی‌دونم مردم پول خودشونو گرفتن یا نه. اون موقع بیمه فقط همین ماشین و خونه بود حالا مد شده می‌گن اگر ماهی آنقدر پول بدی 10 سال دیگه آنقدر پول می‌گیری اون موقع این حرف‌ها نبود!
دیگر حرف حساب جواب نداشت، درست وقتی که باید تصمیم به خرید یک بیمه‌نامه عمر درست و حسابی می‌گرفتند تقارن پیدا کرده بود. با انحلال یک سری شرکت‌های بیمه خصوصی و ادغام بعضی دیگر و تاسیس ۴ شرکت بیمه دولتی که طی سال‌های گذشته متاسفانه فرصتی برای اعلام حضور خود پیدا نکرده بودند!
پیاده به سمت شرق بلوار می‌آمدم. یک خانم میانسال هم مسیر من حرکت می‌کرد و یک ساک دستی داشت. سلام کردم و گفتم: کمک می‌خواهید من می‌تونم ساکتون رو بیارم.
گفت: نه متشکرم خودم می‌آرم، زیاد سنگین نیست.
دوباره گفتم: خانم مزاحم و احیانا دزد نیستم، خبرنگار روزنامه‌ام بدم هم نمی‌آد با شما هم صحبت شوم ساکتون و بدید من بیارم، سنگین به نظر می‌آد.
لبخندی زد و گفت: بفرمایید این هم ساک، ولی باید تا میدون ولی‌عصر بیاری اعتراضی که نداری؟
گفتم نه اما شما هم به سوالات منو جواب بدید. با سر جواب مثبت داد و منتظر شد. پرسیدم؟ خانم چرا مردم ما بیمه نمی‌خرن؟
بیمه چی نمی‌خرن؟ همین سوال اشتباهه مثل خیلی اشتباه‌های دیگر هر روز تکرار می‌شه.
* منظورتون چیه؟
عزیزم مردم بیمه نمی‌خرن، چون نمی‌دونن چی را باید بخرن، مردم ما همیشه بابت چیزی پول خرج می‌کنن که بدونن اون چیز چیه؟ به چه درد می‌خوره و همون موقع هم استفاده کنن. وقتی شما می‌پرسید چرا بیمه نمی‌خرن دلیلش همین یک کلمه است. نمی‌دونن باید بابت چی پول بدن.
شما باید اطلاعات خوبی داشته باشید، اما قبول کنید. مساله اصلی همون مورد استفاده سریع و بهنگام است که باعث می‌شه مردم تمایلی به خرید بیمه نداشتند باشند.
قبول ندارم، اگر نیاز شناخته بشه و دوایی برای درد آن وجود داشته باشد مردم بیمه می‌خرن، همین خیابونو نگاه کن این همه ماشین که هر روز تعدادشون زیاد می‌شه تقریبا همه بیمه دارن، می‌دونی چرا؟ چون مردم دیگه می‌دونن بابت چی دارن پول می‌دن، می‌دونن تصادف کنند باید به کجا برن و پول خسارت بگیرن، اما سایر کالاهای بیمه‌ای چیزی نیست که مردم بدونن، خوب طبیعی از کنارش بی‌تفاوت بگذرند و پول بابتش ندهند.
*به نظر شما مشکل کجا است؟
من یک خانه دارم، دو تا فرزند دارم که آن طرف زندگی می‌کنن و گاهی اوقات پیش آنها می‌روم، اما اینجا تنها هستم، اتفاقا شوهرم هم در یک سانحه رانندگی فوت کرد که قصه مفصلی دارد و بماند.
خیلی وقت‌ها تو خونه نشستم می‌شنوم یه دست‌فروش داره از تو کوچه رد می‌شه داد می‌زنه چه جنس‌هایی برای فروش داره؟ یه وقت با بلندگو می‌گن و یه شعرهایی هم برای اونا می‌سازن. خودت شنیدی وانت‌های میوه‌فروش می‌گن، خونه‌دار، بچه‌دار زنبیل و بردار بیار؟
خوب می‌دونی چرا می‌گه خونه‌دار، بچه‌دار، چون آدم خونه‌دار رفت‌وآمد داره و بچه‌دار کلی وسیله برای خونه می‌خواد پس می‌ره که خرید کند. از این ساده‌تر نمی‌شه به قضیه نگاه کرد، شرکت‌های بیمه هنوز به اندازه وانت‌های میوه‌فروش برای معرفی کالای خود تلاش نکرده‌اند.
یک چیز دیگه هم اینکه دولت و سایر سازمان‌های ناظر باید به مردم اطمینان بدهند که بیمه خوب است و دولت مراقب همه چیز هست. خانم نمی‌دونم چی بگم واقعا باید مسائل را از چشم مردم نگاه کرد و قضایا را تجزیه و تحلیل کرد.
خداحافظی کردم و رفتم روزنامه تا گزارشو تمام کنم.