فرهاد سعدی*- با گسترش بانکداری الکترونیک ممکن است این تصور به‌وجود آید که نیاز بانک‌ها به شعب خود کاهش یافته و آنها می‌توانند اقدام به کاهش شعب نمایند. تا چندی پیش تعدادی از بانک‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی نیز (قبل از شروع بحران اقتصادی در جهان و در شرایط عادی) تفکر این‌گونه داشته و به مرور اقدام به کاهش شعب خود نمودند، لیکن بعد از مدتی متوجه زیان‌های ناشی از این کار شده و ضمن توقف بستن شعب خود اقدام به بازگشایی و حتی افتتاح شعب جدید نمودند. آنها متوجه مضرات حذف نام بانک خود از سطح دید عموم شده و به اشتباه خود در عدم استفاده مناسب از ارتباط چهره به چهره کارمندان با مشتریان بانک پی بردند و به این نتیجه رسیدند که به هیچ عنوان نمی‌توان چیزی را جایگزین اثرگذاری پرسنل شعب بر مشتریان بانک نمود.این اثرگذاری موارد زیادی را شامل می‌گردد که از حوصله این نوشتار کوتاه خارج می‌باشد. مساله بعدی که به‌عنوان علت بستن بعضی از شعب بانک‌ها از آن یاد می‌نمایند، ناکارآ بودن شعب یا به عبارت دیگر زیان‌ده بودن آنها است، لیکن بستن شعب زیان‌ده آخرین اقدامی است که بانک‌ها باید آن‌را انجام دهند و قبل از آن می‌توان با انجام اقداماتی شعب را از حالت زیان‌ده بودن خارج و سودده نمود. گواه این مطلب هم این است که در بسیاری از موارد که یک بانک اقدام به بستن یک شعبه خود به دلیل زیان‌ده بودن می‌نماید، بانک دیگری با تفکری متفاوت اقدام به ایجاد شعبه در همان منطقه نموده و موفق نیز عمل می‌نماید، یا در یک منطقه چند شعبه از چند بانک متفاوت وجود دارد، ولی در مقام مقایسه میزان موفقیت آنها در آن محل یکسان نبوده و تفاوت‌های معناداری را می‌توان مشاهده نمود. در هر حال با انجام یکسری از اقدامات اساسی می‌توان شعب زیان‌ده را متحول و به مرحله سوددهی رساند که برخی از این اقدامات عبارتند از:۱)استفاده از روش‌های علمی مانند DEA (تحلیل پوششی داده‌ها-data envelopment analysis)جهت اندازه‌گیری و تعیین اثرگذاری شاخصه‌های کیفی در عملکرد و کارآیی شعب نظیر نیروی انسانی و دیگر مولفه‌های اثرگذار در فعالیت شعب۲) به کارگیری نیروی انسانی مجرب در هدایت این‌گونه شعب (شعب ناکارآ) البته با دستمزد بالاتر۳) آموزش کاربردی به پرسنل شعب زیان‌ده و استفاده از تجربیات روسای شعب موفق و انتقال آن به دیگرپرسنل۴) ایجاد تغییرات اساسی در نحوه تفکر پرسنل بانک علی‌الخصوص شعب ناکارآ و بالا بردن ضریب مثبت اندیشی در ایشان۵) روانکاوی پرسنل شعب زیان‌ده و بررسی ارتباط آن با ناکارآیی این‌گونه شعب۶) استفاده از انگیزه‌های مالی ۷) بررسی علل موفقیت بانک رقیب در منطقه‌ای که شعبه زیان‌ده داریم.۸) ایجاد تغییرات فیزیکی در فضای شعبه . البته موارد بسیار دیگری نیز وجود دارد که می‌توان از آنها به عنوان ابزار احیای شعب ناکارآمد استفاده نمود، ولیکن همانگونه که مشاهده شد مهمترین علت موفقیت یک واحد بانکی نیروی انسانی آن می‌باشد و سهم اثرگذاری این شاخص در کارآیی یک شعبه بسیار زیاد بوده و مثل معروف شرف المکان بالمکین را یادآور می‌گردد، بدین معنی که این انسان‌ها هستند که به یک مکان (در اینجا شعبه بانک) شرافت می‌دهند و شعبه بانک به تنهایی و بدون در نظر گرفتن پرسنل آن هیچ است و با تغییر در نحوه تفکر و رفتار نیروی انسانی یک شعبه ناکارآ می‌توان آن را به شعبه‌ای کارآ و سودده تبدیل نمود.

* کارشناس اعتباری بانک ملت