خبر
تبلیغات و جوایز قرض‌الحسنه قدردانی یا تطمیع برای سپرده‌گذاری؟
با نزدیک شدن به موعد دوم قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه، بانک‌های کشور با هدف افزایش منابع قرض‌الحسنه خود با توسل به تبلیغات جذاب و رویایی سعی در تحریک مردم به سپرده‌گذاری در این حساب‌ها دارند. به گزارش باشگاه خبری «توانا» همزمان با نزدیک شدن به موعد دوم قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز در سیستم بانکی کشور طی سال‌جاری، بانک‌ها از راه‌های مختلف به خصوص با تبلیغات گسترده در صدا و سیما و با اعلام جوایز پرداختی به سپرده‌گذاران این حساب‌ها سعی در جذب سپردههای قرض‌الحسنه دارند، البته اعلام اعطای جوایز رنگارنگ به حساب‌های قرض‌الحسنه همیشه با این عنوان همراه بوده است: «پاسخی به نیات خدا پسندانه شما»
اما با مراجعه به آمار منتشر شده توسط بانک مرکزی می‌توان به راحتی به این قضیه پی برد که همواره این جوایز بوده‌اند که باعث افزایش حجم حساب‌های قرض‌الحسنه در بانک‌های کشور شده‌اند و تاکنون راهکار مناسبی که به معنای واقعی تحریک‌کننده «نیات خداپسندانه» مردم باشد، اندیشیده نشده است.
بر اساس گزارش رسمی بانک مرکزی سیستم بانکی کشور سه ماهه ابتدایی سال را در حالی پشت سر گذاشت که از مجموع ۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش در سپردههای غیردیداری، تنها ۶ درصد آن متعلق به سپرده‌گذاری‌های قرض‌الحسنه و مابقی مربوط به سپردههای سرمایه‌گذاری و با نیت گرفتن سود بود.
البته هیچ شکی نیست که بر اساس سفارشات اکید قرآن و ائمه، فعالیت‌های قرض‌الحسنه باید در کشور گسترش یابد و تردیدی هم وجود ندارد که گسترش این شاخه از بانکداری باعث توسعه بانکداری اسلامی و رونق اقتصاد کشور خواهد شد. اما آیا تاکنون سیستم بانکی کشور به عنوان متولی این امر، اقدام مناسبی را در جهت نیل به اهداف ذکر شده به نحوی که منافع سپرده‌گذار و گیرنده تسهیلات فراهم شود، انجام داده است؟ ذکر این نکته نیز ضروری است که تامین منافع برای دو طرف باید به نحوی صورت پذیرد که فعالیت‌های قرض‌الحسنه روح معنوی خود را حفظ کرده و شبهه بخت‌آزمایی پیدا نکند. در چندسال اخیر سیستم بانکی توجه خاصی به اهمیت «سپرده‌گذاری قرض‌الحسنه» پیدا کرده و سعی دارد مردم را به سپرده‌گذاری در این حساب‌ها ترغیب نماید ولی به گفته بسیاری از کارشناسان امور بانکداری اسلامی راهی که بانک‌های کشور در این سال‌ها پیش گرفتند با معنای اصلی «قرض‌الحسنه» فاصله زیادی دارد.
به نظر می‌رسد سپرده‌گذاران این حساب‌ها که همان مردم هستند نیز از معنای واقعی و رسالت اصلی «قرض‌الحسنه» دور شده یا بی‌اطلاع هستند و بیشتر با نیت کسب جوایز و برنده شدن در این حساب‌ها سپرده‌گذاری می‌نمایند.
حسینی‌هاشمی: جوایز فریبنده قرعه‌کشی بانک‌ها ماهیت قرض‌الحسنه را کم‌رنگ کرده است
از جمله منتقدان سیستم فعلی قرض‌الحسنه سید بهاءالدین حسینی‌هاشمی مدیر عامل فعلی بانک تات و مدیر عامل سابق بانک سرمایه است که در خصوص اعطای جوایز رنگارنگ بانک‌ها به سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه می‌گوید: به اعتقاد بنده اگر بخواهیم اصالت قرض‌الحسنه را به دست آوریم باید جوایز فریبنده را که خیلی از مردم به خصوص آن دسته از افراد که دارای فقر مالی هستند و جوایز مذکور آنها را مجبور به سپرده‌گذاری می‌کند، کم‌رنگ کنیم. وی افزود: فعالیت‌های قرض‌الحسنه با شیوه فعلی در بانک‌های کشور ماهیت و جایگاه قرض‌الحسنه را به خودی خود تضعیف کرده است. مدیر عامل بانک تات با تاکید بر ضرورت اتخاذ راهکارهایی به منظور جبران نیت قرض‌دهنده، انجام قرعه‌کشی را به منظور اعطای جوایز، نامناسب می‌داند. حسینی‌هاشمی‌اعطای اولویت‌هایی در استفاده از تسهیلات قرض‌الحسنه، شریک کردن آنها در اجر و ثواب این فعالیت و ارائه تسهیلات دیگری به سپرده‌گذاران را از عوامل جایگزین جوایز بانک‌ها دانسته و می‌گوید: باید در اعطای جوایز به موارد مندرج در قانون عملیات بانکی بدون ربا توجه کرد، ولی متاسفانه رقابت بانک‌ها در ارائه جوایز فریبنده از فرهنگ قرآنی قرض‌الحسنه دور شده است. البته با کمی‌تامل در گفته‌های مدیر عامل بانک تات، دوباره به این نتیجه می‌رسیم که طی سال‌های اخیر با توجه به تبلیغات گسترده و رنگارنگ بانک‌ها برای اعطای جوایز به برندگان قرعه‌کشی حساب‌های قرض‌الحسنه؛ معنای اصلی این سنت دیرینه و نیکو که خداوند در قرآن به آن اشاره کرده است در سیستم بانکی و بین مردم کم رنگ شده است.
اقدام بانک مرکزی برای ضابطه‌مند کردن جوایز قرض‌الحسنه
در سال‌های اخیر تلاش‌های مثبتی از سوی بانک مرکزی به منظور ساماندهی به وضعیت جذب سپرده، قرعه‌کشی و اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه توسط بانک‌ها صورت گرفته است.
بانک مرکزی در آخرین روز از فروردین ماه سال ۸۶ طی ابلاغیه‌ای به بانک‌ها سقف ۲۵ میلیون تومان را برای جوایز قرض‌الحسنه تعیین کرد.
براساس ابلاغیه بانک مرکزی دریافت سپرده قرض‌الحسنه و پرداخت وام قرض‌الحسنه برای رفع نیازهای ضروری قابل انجام است و بر این اساس سپرده‌گذاری در این امر بدون انتظار دریافت سود یا قبول تبعات ناشی از کاهش ارزش سپرده ناشی از تورم با قصد قربت و کمک و مساعدت به نیازمندان انجام می‌شود. روش‌های تشویق و قدردانی از سپرده‌گذاران بدون ورود به ترویج جلوه‌های مادی و رقابت‌های ناسالم بانکی و براساس دستورالعمل بانک مرکزی قابل اجرا خواهد بود.
بر اساس ابلاغیه بسته سیاستی - نظارتی شبکه بانکی سال ۱۳۸۷ توسط بانک مرکزی، ضوابط تشویق سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه، نوع جوایز و نحوه تبلیغ با هماهنگی بانک مرکزی انجام می‌شود. حداکثر میزان جایزه ۲۵۰ میلیون ریال جوایز ثابت خواهد بود. قرعه کشی کلیه بانک‌ها به طور همزمان و دو بار در سال مجاز خواهد بود. به هر ترتیب با تمام اقدامات انجام شده و گام‌های مثبت سیستم بانکی کشور در جهت بهبود وضعیت قرض‌الحسنه، هنوز هم نمی‌توان به طور کامل ادعا کرد که توفیقات کاملی در خصوص تطبیق نیات مردم با آنچه در آیات و روایات و احادیث ذکر شده، حاصل شده باشد. تبلیغات گسترده‌ای که بانک‌ها به منظور جذب سپردههای قرض‌الحسنه در روزهای اخیر شروع کرده‌اند، گواهی است بر همین مطلب و در صورت تداوم این روند هرچند نظام قرض‌الحسنه کشور با شکوفایی و رونق مواجه می‌شود، اما نکته اصلی در این میان؛ یعنی همان «نیات خداپسندانه» کمافی‌السابق باقی خواهد ماند.
ارسال نظر